Генрых Далідовіч - Маладыя гады

— Вы не памагаеце?

— Не. На гэта ёсць пральня i рэстаран. Вось цяпер яны на дачы, то я хаджу есці ў кафэ.

— Добра вам, — сказаў Віктар.— Мне кожнага дня не ўдаецца прыйсці дахаты на ўсё гатовае. Бывае, што i сам хаджу ў магазін, сам гатую, мыю посуд, трачу на гэта шмат дарагога часу.

— Вы? — здзівілася Лідачка.— А кандыдацкая?

— Вось так i пісалася...— усміхнуўся Віктар.

— Дзіўна!

— Што дзіўна?

— Усё. У вас, канечне, харошая кватэра?

— Ды неблагая, — усміхнуўся Віктар.— Тры на чатыры крокі. I то не свая, наймовая.

— Вы жартуеце?

— Сур'ёзна.

— Але ж вы пра гэта нікому не гаварылі, — здзіўлялася Лiдачка.— Радаваліся ўсё толькі, што вам добра працуецца.

— А што гаварыць!.. Я магу вам яшчэ сказаць, каб зусім расчараваць вас. Пішу, а сын сядзіць на спіне i торкае ў руку, побач гудзе тэлевізар, ляскаюць цацкамі дзеці, крычаць, плачуць. Але маўчу i пішу. Прыйдзе жонка i загадае, каб бег у магазін...

— I так вы напісалі дысертацыю?

— Так.

— А што вы на маім месцы напісалі б? Доктарскую?

— На доктарскую сіл яшчэ мала.

— У мяне i на кандыдацкую няма...

— Добрыя ўмовы — гэта добра, — уздыхнуў Віктар.— Мне гэтага вельмі не хапае. Але нічога, дачакаемся.

— Затое ў вас ёсць нешта іншае...— сумнавата сказала Лідачка. Пазайздросціла ці наўмысна праліслівіла.

— Не ведаю, — паціснуў плячыма Віктар, сказаў крыху хітруючы: — Гэтага ж не ўбачыш i не памацаеш.

— Яно само відаць... Калі ёсць, то ёсць.

— Вы, Лідачка, гаворыце загадкамі.

— Якія тут загадкі! Горкая праўда... Вашы рэкамендацыі ведаюць усе, i ў інстытуце, i ў вёсцы. У газетах толькі стракаціць: як параіў спецыяліст па льну Віктар Альфонсавіч... А я што? Нешта перапісаць, надрукаваць на машынцы, выпусціць газету ці ўдзельнічаць у мастацкай самадзейнасці...

— Я думаў: вы болей задаволеная сабою...

— Нехта разумны сказаў, што кожны задаволены сабою, але не задаволены пасадаю, якую ён займае.

— Нічога, Лідачка. У нас усё яшчэ наперадзе.

— Ну, ладна, — сказала яна, — напраўду нешта будзе. Толькі хочацца быць на сваім месцы i каб цябе паважалі. Хоць бы так, як вас цяпер.

Віктар усміхнуўся i пасмешліва кіўнуў галавою, паглядзеў па баках i перайшоў вуліцу, падаўся ў невялікі скверык, у якім ляжала пажоўклае лісце, чулася прахалода i сырасць ад мокрай травы.

— Я вось падумала, — Лідачка зірнула яму ў вочы, — што мы маглі б быць сябрамі...

— Хіба мы не сябры? — усміхнуўся Віктар.

— Ну, сябры. Але толькі па рабоце. Мы ж маглі б знацца i іначай...— апошняе слова яна вымавіла з прыкметным хваляваннем, зірнула на яго вельмі прыязна, як даўно ў яго знаёмая i блізкая.

— Як?

— Прыйдзіце да мяне ў госці. Вось заўтра, у суботу...

— Саромеюся, — жартаўліва адказаў ён, пашкадаваў, што завязваецца такая размова.

— Каго? — як здзівілася яна.— Старых жа маіх няма дома, мы будзем толькі адны...

— А вы не баіцеся, што мы будзем адны? — Віктар захацеў жартам адмовіцца ад гэтай сустрэчы.— Я ж мужчына...

— Я ж запрашаю вас...— яна пазірала пільна яму ў вочы, гаварыла вельмі інтымна.— Асабіста запрашаю...

Віктар прыпыніўся, пазіраў на Лідачку i бачыў, што яна задумала гэта даўно, словы яе былі падрыхтаваны загадзя.

— Я вас пачастую цудоўным каньячком, — яна ўзяла яго за гузік, які вісеў на плашчы на адной нітачцы, i, мусіць, вельмі хацела прытуліцца.

— Дзякуй, — сказаў ён, — мяне жонка па суботах i нядзелях частуе півам.

— Ёсць чорная ікра...— сказала Лідачка, ужо крыху саромеючыся, што ён так адказвае.

— Жонка вельмі смачна гатуе бульбу.

— Паслухаем новыя пласцінкі...— запунсавела Лідачка.— Я для вас усё магу...

— Я люблю тэлевізар.

— Які вы!— прамовіла Лідачка i павярнулася ўбок, i ёй, відаць, было не зусім прыемна, бо яна моцна закусіла губу, гучна дыхала.

— Які я? — спытаў ён.

— Не падабаецеся вы цяпер мне...— не гледзячы на яго, адказала яна.

— Затое такі я сам сабе падабаюся...— сказаў ён i падумаў, што астатняе, чаго не дагаварыў, яна павінна зразумець i без слоў.

«Трэба, мусіць, развітвацца i ісці адсюль», — падумаў ён, адчуваючы, што яму ўсё стала ясна.

— Вы вельмі любіце яе?— спытала Лідачка голасам, які, здаецца, уздрыгваў.

— Каго?

— Жонку сваю?

— А! — усклікнуў Віктар.— Не скажу. Я пра гэта нікому не кажу. Але вы не крыўдуйце на мяне, не перажывайце, што вы так, а я так... Так трэба. Толькі так.

— Але вы ўспомніце гэта, пашкадуеце... Трэба ведаць, ад чаго варта адмаўляцца, а ад чаго няможна...

— Не ведаю, — паціснуў Віктар плячыма.— Але мне пара.