Генрых Далідовіч - Маладыя гады

— Будзьце здаровыя! — хутка i халаднавата сказала Лідачка i, не азіраючыся, апусціўшы галаву, шпарка затупала адсюль (матляліся толькі яе калашыны) на вуліцу, дзе бліскалі акенцамі аўтобусы.

4

— Што ты такі ўсхваляваны?— здзівілася Валя, калі адчыніла Віктару i Сяргейку дзверы, — I духамі чужымі пахнеш... Відаць, напраўду нейкую кралю завёў?..

Яна стаяла ля парогa i трымала ў руках нож, які бялеў, — відаць, толькі што абірала ім бульбу. Сёння ў жонкі быў добры настрой, i Віктар не захацеў ёй расказваць пра Лідачку, рашыў, што будзе лепш, калі ён прамаўчыць. Як раскажа, то нічога гэтым не паправіць, але жонку растрывожыць...

— Ды ўсё добра, — усміхнуўся Віктар.— Развітаўся нядаўна з Вацлавам Іосіфавічам, вось i перажываю... Дасюль ён кіраваў, а цяпер трэба ўсё самому...

— Ну што ж!— супакоіла яго жонка, відаць, радая, што ён атрымаў павышэнне.— I ён, i ты ідзяце ўгору... Так, можа, i трэба. Жыццё...

— Так, жыццё...— згадзіўся Віктар, паклаў пакунак з кнігамі на пральную машыну, што стаяла пад люстэркам тут, у калідоры, i пачаў распранацца.— Але дае нам задачы гэтае жыццё... Сёння такую, заўтра зусім іншую, як пробуе цябе на зуб...

— Нешта ты расфіласофстваваўся, — усміхнулася жонка, — гаворыш загадкамі...

— Якія табе тут загадкі!— сказаў ён.— Тут не ведаеш, якія даць адгадкі...

Ён павесіў плашч на вешалку, дзе было поўна ix i гаспадарскай вопраткі. Зайшоўшы ў свой цесны пакойчык, скінуў касцюм, кашулю i надзеў трыко. Пасля памыў рукі i дастаў з шафы чыстай паперы — у шафе ляжала i вісела адзенне, ляжалі кнігі i яго паперы. Кнігі яшчэ былі ў канапе, на акне i ў чамаданах — складваліся ўсюды, дзе знаходзіўся вольны куток.

Разгарнуў пакунак, у якім на рускай i англійскай мовах былі кнігі пра лён, сеў за стол, адкінуў убок газеты, выпадкова вытрасеныя аўтобусныя талоны, адставіў гучны будзільнік — вельмі любіў, каб стол быў чысты, каб ні за што на ім не чаплялася вока. Жонка яму нават дзеля гэтага нядаўна купіла белы ліст паперы, засцілала яго на сурвэту, але цяпер ліст гэты ляжаў у калідоры пад абуткам, быў непрыгодны для стала: яго змаляваў сын.

Сёння Віктару добра чыталася, запаміналася (ён някепска ведаў англійскую мову), ён ледзь паспяваў запісваць у сшытак тое, што яму трэ было для работы. Заўсёды так — пасля вялікай радасці, хвалявання, трывогі ці злосці ён чытаў ці пісаў многа i лёгка. Горш было, калі душа спакайнела, была як сонная. Тады соннымі былі i думкі, не знаходзіліся патрэбныя словы. Ён, звычайна спакойны, ціхі, злаваўся тады на сябе, на сям'ю, усё яму не падабалася, хацелася перакласці з месца на месца, а людзей выгнаць з пакоя. Калі жонка хацела яму што-небудзь сказаць ці спытаць у яго, ён яшчэ больш злаваўся, крычаў на яе. Спярша яна крыўдзілася, нават плакала, падоўгу не гаварыла з ім, пасля стала прывыкаць да гэтага i разумець усё. Разумець — што значыць быць жонкай апантанаму навукай чалавеку.

Вось i сёння падышоў да яго сын, штурхнуў у локаць i штосьці прасіў, але ён не чуў i не хацеў адрывацца ад кнігі. Адчуў, што зайшла з кухні Валя i забрала Сяргейку з сабою, ціха зачыніла дзверы, а на кухні падкруціла радыё i старалася не пускаць з кранаў вады, a калі пускала, то скіроўвала струмень не на дно ракавіны, а на яе сценку — каб не было шуму.

Віктар нават i не пачуў, калі жонка клікала яго вячэраць. A калі пачуў, то зморшчыўся, незадаволена замахаў рукамі, сыкнуў на яе, падумаў, што яна можа пакрыўдзіцца, але не стаў папраўляцца, чытаў далей. У такія хвіліны ён мог думаць пра свае, гаварыць з жонкаю, слухаць яе, хоць часамі спазняўся адказваць на яе пытанні, i Валя ўжо добра ведала, што тады не трэба зусім чапаць яго.

Жонка суцішылася на кухні. А ён пісаў i чуў, што вярнуліся гаспадары, распраналіся, скідалі туфлі i абувалі тапачкі. Ix дачка штурхнула сюды, у пакойчык, дзверы, аж яны ляснулі аб столік i зазвінелі шклом. Столік стаяў ля сцяны, i ў ім было поўна шкляных слоікаў. Некалькі з ix было вось так пабіта дзвярмі гаспадарскай дачкою.

Віктар нават не азірнуўся. Гаспадары забралі дзіця, зачынілі дзверы. Рабілі яны ўсё гэта голасна, з шумам, схадзілі на кухню, выклалі ў халадзільнік пакупкі i падаліся ў свой пакой, спрачаючыся, што трэ было купляць не трыста грамаў свінога фаршу, а дзвесце.

— Паеш ты, — праз нейкі час дакранулася да яго пляча жонка.

Ён зірнуў на яе, усміхнуўся.

— Які ты! — сказала яна, прытуліла яго галаву да грудзей.

— Які?

— Аж вочы высушыліся...

Віктар напраўду адчуў, што цямнее ў вачах, сыплюцца бела-жоўтыя іскры, ныюць плечы, а на душы такое адчуванне, што ён цяпер — як той калодзеж, што вычарпаўся: выбралі ваду нават з пяском, але вільгатнее па баках, сцякаюцца, звісаюць, буйнеюць i падаюць кроплі, блішчаць на дне...