Генрых Далідовіч - Жар кахання [Апавяданні пра жанчын]

Што да інтымнага жыцця, яны, здаецца, зведалі малады шал, любоўную ўцеху i радасць, але паволі пачалі спакайнець (у першыя гады не маглі вытрымаць адно без аднаго да вечара, змаўляліся i сустракаліся дома ўполудзень), маглі дзень, два, а то i тыдзень спаць спіной адно да аднаго. Неяк самі па сабе зніклі заляцанні i гуллівасць.

Жонка за пятнаццаць гадоў сямейнага жыцця паправілася, нават памажнела, стала ўжо саліднай цёткаю; год за годам пачаў мяняцца i яе характар. Яна ўсё больш станавілася рэзкай, успыльчывай, магла нават з-за дробязі накрычаць на дзяцей i на яго, без канца наракала на тое, што зашмат турботаў выпадае на яе жаночую долю.

Раней яны любілі хадзіць у госці да яе i яго сяброў, да родных, запрашаць ix да сябе; амаль заўсёды, як лічыў ён, нават у «застойный гады» бяседы былі з добрым пітвом i закускаю, доўгія, вясёлыя, з песнямі i танцамі, але паступова якраз жонка пачала разбураць усё гэта. Ён мала прыглядаўся да таго, хто ў што апрануты, хто як зірнуў ці што сказаў, а яна прыкмячала ўсё да драбніц, год за годам перабірала i адпрэчвала ад сябе знаёмы люд. Яны пачалі ўсё радзей хадзіць да кагосьці, a іншыя прыходзіць да ix. «У цябе сябры альбо няўдачнікі, альбо выпівохі, — дакарала яна, калі ён, скажам, пасля зарплаты прыводзіў каго з канструктарскага бюро дадому ці зазіраў з ім у бар. — Разумныя з такімі не валаводзяцца, разумныя заводзяць дружбу не абы з кім, а з патрэбнымі людзьмі». — «Але гэта не дружба, гэта хаўрус». — «Твой дружбак нічым табе не паспрыяе, пагняце толькі сваімі нараканнямі i папрокамі табе душу, а вось патрэбны чалавек памог бы дастаць мне добрае паліто». Даставалася не толькі ягоным сябрам, але i ягонай, як жонка лічыла, хітраватай i эгаістычнай радні, яму самому, па яе словах, вельмі даверліваму i простаму, якога абводзяць вакол пальца нават малодшыя брат i сястра. Калі ён, бывала, гаварыў ёй насуперак, абараняўся, што якраз ён атрымаў іхнюю трохпакаёвую кватэру, прыносіць асноўны сямейны заробак, яна толькі злавалася: «Ай-яй-яй! Ашчаслівіў! Жыву ў палацы, ем на серабры i золаце, езджу на лімузіне, фаршу ў леапардавым футры, а за мяне гарбаціць спіну на кухні i ў ванне пакаёўка!»

Што да апошняга, дык гэта вельмі хвалявала Міхася. Ён адчуваў, што не ўсяго дабіўся, што мог, штосьці яму i не на сіле, не так сябе паводзіць, аде не мог зразумець, адкуль столькі злосці ў жонкі. У запале яна выгаворвала яму нават за тое, з чаго раней жартавала альбо на што нібы зусім не зважала; раней ён у спрэчцы ці гарачыўся, ці адступаў, прасіў нават выбачэння, а цяпер зацята замаўкаў, цярпліва ўсё выслухоўваў i гэтым яшчэ болей распаляў яе. «А яму, бач, усё роўна!» Некалькі разоў, калі спрэчка пераходзіла ў сварку, жонка пісала заяву на развод, кідала яе яму, але далей смеццевага вядра гэтая паперына не ішла.

«Распесціў ты сваю Алёну, — сказаў яму аднойчы падпіты яго былы сябрук, якога жонка сустрэла не вельмі ветліва. Лепш сказаць, ніяк не сустрэла, не выйшаўшы са спальні на кухню. — Паганяў бы добра раз-другі — зусім іншая была б! Дурэе ад дастатку i вольніцы, не ведаючы сапраўднай бяды, з якой жывуць іншыя бабы!»

Ён ніколі не падымаў i не думаў падымаць на жонку руку, не думаў i пра развод, бо любіў дзяцей, хацеў трымацца за сям'ю, але ў душы асядала штосьці калі не ненавіснае, дык не зусім прыязнае да жонкі. Нават яе хуткае прымірэнне, нечаканыя пяшчоты i загульванні ўжо не суцешвалі яго: ён чуў, бачыў ужо ад яе не толькі гэта, але i іншае. Далей — болей. Паступова адчуваў: мусіць, яму не абысціся без іншай жанчыны.

За сямейнае жыццё ён ні разу не здраджваў жонцы, не меўся рабіць гэта, як бы там ні было, не пакутаваў ад неспатоленасці плоці, але душа прагнула пяшчоты, новых пачуццяў.

Цяпер, калі застаўся адзін, той сум не толькі ўсплыў з-пад пакладзенага ім жа каменя, але i пачаў развярэджваць сэрца. Ён здзівіўся: многія ж са знаёмых жанчын — а сярод ix ёсць i абаяльныя, ахвотныя да старонніх раманаў — ведаюць, што ён адзін дома, але ні адна вось не пазвоніць, не намякне, што згодная сустрэцца. Вагаючыся, ён асмеліўся пазваніць сам адной, жончынай сяброўцы, якая падабалася яму. Праўда, не мог прызнацца, чаго падае свой голас, сачыняў абы-што — да слова, пытаўся, як трэба варыць варэнне з трускавак. Тая падказвала, але не пажартавала, скажам, вось так: «Слухай, а можа, прыйсці i памагчы табе?» Мабыць, яка лічыла яго вельмі сур'ёзным i верным сем'янінам: ён з ёю дагэтуль больш гаварыў пра палітыку, чым пра штосьці гуллівае. Карацей, не загульваў i не зусім умеў гэта рабіць. Як з ёй, так i з іншымі. Мабыць, трэба мець адпаведны дар, каб ладзіць з жанчынамі i дабівацца ад ix таго, чаго жадаеш.