Вінцэсь Мудроў - Жанчыны ля басейну

“Так-так… Смаленская… была Заходняя. Радзіма Васі Цёркіна, Абакумчыка і Мазарына…”

- Трэба тэрмінова спраўдзіць – ці не з адной яны мясьціны, - уголас прашаптаў лейтэнант і, выцершы халодны пот з ілба, брыклівым подбегам кінуўся да трамвайнага прыпынку.

Раніцою, па дарозе ў прыбіральню, куды ён ішоў памыць рукі, лейтэнанта пераняў даручэнец Фаміных.

- Таварыш лейтэнант, вас у сорак дзявятай чакаюць…

Лейтэнант безуважна кіўнуў у адказ і толькі пазьней, у прыбіральні, падсунуўшы голаў пад халодны струмень, уцяміў сэнс пачутага.

“Сорак дзявятая камора. Катоўня на ніжнім паверсе падвалу. Трыццаць мэтраў пад зямлёй, а лямант чуваць ля кацельні. І хто там яго можа чакаць?” – з гэтаю думкаю лейтэнант зьняў кіцель, павесіў яго на цьвік і, заплюшчыўшы вочы, плюхнуў халоднай вады на грудзіну.

На трэцім падвальным паверсе сядзелі нацыяналісты. Пра гэта падвал распавядалі страшныя рэчы. Дзень і ноч там нема крычалі жанчыны, прарываючыся сваімі галасамі праз тоўстыя сьцены, раўлі мужыкі, і лейтэнант, як і астатнія “людзі з гары”, сыходзіў у падвал толькі па пільнай патрэбе. Не хацеў пэцкаць рукі, здароўкаючыся з падвальнымі касталомамі.

Намацаўшы кончыкамі пальцаў пукатыя літары на дзьвярах, лейтэнант зайшоў у камору і нечакана сутыкнуўся з палкоўніцкім азадкам. Начальнік сьледчай часткі стаяў сьпінай да дзьвярэй і, усьпёршы нагу на ўслон, даводзіў да бляску халявы юхтовых ботаў. Допыт, відаць, толькі што скончыўся: у каморы было задушна, пахла нечым паленым, а на падлозе, пад нагамі палкоўніка, валяўся скручаны з тоўстага дроту электрод. “Жанчыну катавалі”, - падумаў лейтэнант, утаропіўшыся на драцяную прыладу.

- Што лейтэнант, з жанчынамі справы ня маеш? – з уяўнай весялосьцю запытаўся палкоўнік, давёўшы да бляску левую халяву.

- Ня маю, таварыш палкоўнік, - сказаўшы гэта, лейтэнант насупіўся, вінавата панурыў вочы.

- Та-ак… гэта вам не з мужыкамі… З бабамі важданіна… - палкоўнік няроўнай хадою падышоў да стала, засунуў руку ў шуфляду, выцягнуў адтуль напакаваную супрацьгазавую сумку.

- Навязалі халеру, - напаўголасу працэдзіў палкоўнік, кіўком галавы запрашаючы лейтэнанта падысьці да стала. – Ёсьць магчымасьць разьвеяцца, лясным паветрам падыхаць… з маладзіцай якой пабавіцца. Га? Як ты, лейтэнант, ня супраць?

- Ня супраць, таварыш палкоўнік! – азваўся лейтэнант, прафэсійным нюхам учуўшы, што там, у нетрах брызэнтавай сумкі, тоіцца небясьпека.

Кінуўшы сумку на стол, палкоўнік адсопся, дастаў з кішэні складзеную ў некалькі столак мапу-пяцівёрстку.

- Ты ж, напэўна, чуў пра рэкультывацыю могільнікаў? Свойчас панаварочвалі… - палкоўнік адсунуў убок важкую сумку, расклаў мапу на стале.

- Вось тут, блізу Смаленска, дзевяцьсот дзевятнаццаты могільнік, - закарузлы палец тыцнуўся ў квадрацікі смаленскіх кварталаў, прапоўз уздоўж ракі і замёр на чорнай пляме паміж станцыяй Навасёлкі і населеным пунктам Сеўрукі.

- Да вайны тут палякаў зьліквідавалі. Войтаў, солтысаў розных… Вымушаная была мера. Ну, дык вось… Андэрсаўскія недабіткі са сваімі гаспадарамі вэрхал узьнялі. Міжнародныя камісіі ствараюць… Карацей, гэты могільнік павінен зьнікнуць. Кінулі мы на тую справу адмысловую роту, але маем праблемы. Рэжым сакрэтнасьці не захоўваецца, салдаты цягаюцца па навакольлі, да баб чапляюцца. На смаленскім базары насельніцтва шкодныя размовы пачынае весьці. У дзятвы ў кішэнях гузікі з польскімі арламі. Кажуць: “Салдаты далі, што магілы раскопваюць”, - на сківіцах палкоўніка зварухнуліся жаўлакі. – Сёньня ж здасі справы Кіквідзэ, а заўтра ўраньні выедзеш на месца. Першае, што зробіш, - камроты ў Смаленск выправіш. Потым… правядзеш чыстку сярод мясцовага насельніцтва. Ну, і апошняе: работу трэба скончыць не пазьней панядзелка. Аб дэталях даведаешся ў аддзеле. Усё зразумеў?

- Так точна, таварыш палкоўнік!

І таварыш палкоўнік, папярэдне ляпнуўшы сябе па лбе, выцягнуў з-пад стала дыхтоўны фібравы чамадан.

- Вось… параскідваеш там… - здушана вымавіў шэф, паклаў брызэнтавую сумку ў чамадан і працягнуў паклажу падначаленаму.

У канцы даўжэзнага, напаўцёмнага калідору гарэла самотная лямпачка. Калідор нагадваў апошнюю дарогу сьмертнікаў, і лейтэнанту здавалася, што вось зараз ён наступіць на хісткую цагліну, жудасны мэханізм спрацуе і ён упадзе, працяты скрыжаваным агнём чатырох аўтаматаў. Апанаваны жахам, лейтэнант спыніўся ў канцы калідора, азірнуўся і, кляцнуўшы чамаданнымі зашчапкамі, панурыў руку ў нетры супрацьгазавай сумкі. Тузін рознакалібэрных, пакрытых зялёнай пацінай гільз важка лёг на далонь. Рука здрыганулася, маленькая “вальтэраўская” гільза сьлізганула між пальцаў, стукнулася аб падлогу, і суцішны зык гэты зьліўся з кароткім словам “Канец”, якое прашаптаў лейтэнант. Цяпер толькі ўцяміў ён – у якую камандзіроўку хацеў адправіць палкоўнік Абакумчыка. “Заб’юць, заб’юць, сволачы… Скінуць зь цягніка ці застрэляць. І на “Чорную кошку” сьпішуць. Нямецкі сьвінец на энкавэдысцкім пахаваньні. З такой інфармацыяй толькі ў магілу…”