Вінцэсь Мудроў - Жанчыны ля басейну

- Го-о! Сам карцёжнік, сам прайграваў! - адразу пажвавеў каўказец. – А чаму невясёлы, чаму галава трымаеш? Грошы? Го-о! Грошы на зямлі валяюцца, толькі не лянуйся падняць! - сказаўшы гэта, каўказец махнуў рукой: - Слуп бачыш?

Камісар пакруціў галавой, азіраючы далягляд, але нічога, апрача пяшчыстых выдмаў, ня згледзеў.

- Ну! - прабурчэў ён, сілячыся ўцяміць тайную сувязь паміж слупом і грашыма.

- А нарыхткантору ля слупа бачыш?

Гэтым разам камісар не павярнуў галавы і ўдругарадзь, ужо зь нецярплівасьцю, выдыхнуў:

- Ну!

- Ідзі ў кантору. Найміся на колькі дзён гуртаправам, авечак на станцыю ганяць. Ходку зробіш – пятнаццаць рублёў у кішэні. Скажаш – кунак Еруслану.

Камісар яшчэ раз агледзеў чырванаватыя выдмы, што пукаціліся за лініяй, і, падзячыўшы кунаку за параду, пацёр далоньню потную шыю.

Ля канторы «Нарыхтжывёла», глінабітнай, урослай у пясок халупы, камісара пераняў вялізны карнавухі сабака. Зычным брэхам скаланаючы навакольле, сабака кінуўся да незнаёмца, і той, падаўшыся зь перапуду назад, плюхнуўся неўзабаве на кучу зьляжалай дзындры.

- Мухтар, да мяне! - уладна крыкнулі непадалёку, і з-за глінабітнай халупы выехаў вершнік на вараным кані.

- Што за чалавек? Чаму ходзіш? - вершнік, стары, да чарноцьця загарэлы калмык, скіраваў каня на камісара.

- Ды вось, ад цягніка адстаў, - дрыготкім голасам вымавіў камісар.

- Эгэ-эй! Адстаў?! - гойкнуў калмык і6 адкінуўшыся ў сядле, голасна зарагатаў.

«Яшчэ адзін ідыёт!, - падумаў камісар, абабіваючы ад пылу нагавіцы. Вытрымаўшы паўзу, ён з годнасьцю, на якую толькі быў здатны, прамовіў:

- Еруслан казаў, вам пастухі патрэбныя...

- пастухі?! Ха-ха-ха, - блазенскім сьмехам грымнуў калмык, але нечакана зрабіўся паважным і сьмехам зьлез з каня. – Еруслан? Дзе ты бачыў гэтага шайтана?

- На станцыі, хвілін пятнаццаць таму.

- Зьбенг, зьбег, шайтан! Зьехаў на вясельле! А-а! Гора мне! - ці то жартам, ці то папраўдзе залямантаваў калмык, занурваючы лбом у конскую грыву. – Зьбег! Найлепшы чабан зьбег! - ускудлаціўшы пяцярнёй сівую чупрыну, нарыхтоўшчык зірнуў на камісара і, ужо лагодным голасам, запытаў: - авечак калі-небудзь стрыг? У стэпе арыентуесься? Верхам можаш езьдзіць?

Камісар пацёпаў плячыма.

- Ну добра, - стары калмык упіхнуў нагу ў стрэмя, - сядай за сьпіну.

З трэцяга ці чацьвертага разу камісар узьлез на каня і, адчуўшы, як перакочваюцца пад ім напятыя цяглы, спалохана абхапіў старога.

- А яму ня цяжка? - запытаўся ён, ціснучыся чэравам да конскае сьпіны.

- каму? Цыгану? Ха-ха-ха! Ды конь гэты самога шайтана зьвязе! Будзёнавец! Мінулым летам з конезаводу выбракавалі.

Бячзмежна абшар. Парослыя чэзлым кустоўем выдмы, пыльная, з чырванаватым водценем смуга на даляглядзе, пясок у куточках асьмяглых вуснаў і маленькі крыжык драпежнай птушкі над галавой. Чорны стэп.

- Чорны стэп, - уздыхае стары Ўрубджур. Голас старога глуха булькоча пад сьвіткаю – закалыханы дарогай, Алег дрэмле, прыціснуўшыся вухам да шырокай Урубджуравай сьпіны.

- У мяне тут пяць чабанскіх пунктаў. Па тысячы галоў на кожным. Пры перагонах пару галоў страчваем. Дадумаліся, шайтаны, на перагонных дарогах яміны капаць. Выкапаюць яму, чым-небудзь прыкрыюць, авечка туды і ўвальваецца. Уяўляеш? - стары змаўкае, паварочваецца тварам да камісара: - Эй, заснуў/

Алег асавела прыўзьнімае павекі.

- Нічога, хутка прыедзем. Кілямэтраў пяць яшчэ. Но! - стары ляпае Цыгана па крыжы, і той тупае жвавей. – Едзем на кашару Ўлан-Хол. Адтуль і будзеш ганяць. Удзень гоніш, а ўвечары Чатыр, гэта чалавек са станцыі, цябе на матацыкле зноў на кашару падкідваць будзе. Я дамоўлюся. Зробіш пяць прагонаў – бараном прэмірую. Шкуру толькі здасі на справаздачу.

- Што я з тым бараном рабіць буду? - прыспана азываецца Алег.

- Хо-о! Што рабіць... Бёрг* згатуеш. А то... ідзі да цягніка. З рукамі адарвуць, - Урубджур суцішна цмокае. – Заўтра ўдвух пагонім, а пасьлязаўтра ўжо адзін.

Пачуўшы такое, Алег уздыхае.

- Ты не хвалюйся, - бадзёра гукае стары. – Я табе ў памагатыя Правакатара дам.

- Якога правакатара?!

- Казла. Правакатара. Ён ужо каторы год гурты на стванцыю водзіць.

Мухтар, які ўвесь час бег наперадзе, нечакана наструніўся, заліўся брэхам, зьнік за пясчаным пагоркам.

- Сайгака пачуў, - задаволена прамовіў стары. – Добры сабака. Купіў шчанюком у аднаго чачэнца.

- А чаму ў яго вушы абкарнатыя? - пацікавіўся тым часам Алег, хаваючы позех у жменю.

- Як чаму? Каб ваўка лепей чуў!

- Ваўка?!

Урубджур сьмешлівым вокам зірнуў на Алега.