Вінцэсь Мудроў - Жанчыны ля басейну

- а што ў цябе за праца такая? - перапытаў другі пастаялец, цыбаты дзяцюк у зношаных джынсах.

- Ды так... – бялявы перасмыкнуў плячыма, ускінуў ямчэй пляцак, і рэшту дарогі яны ішлі моўчкі.

- вось, Куліна, прымай пастаяльцаў, - брыгадзірка бухнула кірзачамі аб парог прысадзістай хаткі. – Студэнты на бульбу прыехалі.

Куліна, маленькая, дарэшты скурчаная бабулька, выйшла на ганак і, паправіўшы хусьцінку, асуджана апусьціла рукі.

- Ну, ладкуйцеся, хлопцы, а заўтра а восьмай на працу, - брыгадзірка шырокім жэстам змахнула пот з ілба, - толькі ж глядзіце, не прасьпіце!

- Не прасьпім! - гукнуў Алесь, і яны рушылі ў хату.

Сьцены бабчынай хаткі прыкметна здрыгануліся, калі цыбаты ўваходзіў у сьвятліцу. Пацёршы пабіты аб дзьвярны вушак лоб, цыбаты акінуў сьвятліцу дапытлівым позіркам і летуценна зазначыў:

- Інтэр’ер...

Інтэр’ер быў і папраўдзе несамавіты. У цёмным куце, побач з электралічыльнікам, вісела пацьмянелая ад часу Багародзіца, трохногая лава ўздоўж сьцяны была годная этнаграфічнага музэю, а на саміх сьценах, у поўным бязладзьдзі, віселі фотаздымкі дзядзькоў у канфэдэратках, каляровыя ілюстрацыі з выяваю бацькі-Сталіна і ганаровыя граматы Ўсесаюзнай сельскагаспадарчай выставы.

Прыклаўшы да лоба халодны пятак, цыбаты прайшоўся па хаце, керхануў у далонь.

- Вам, бабуля, пэнсію плоцяць?

Бабуля Куліна зайшла ў сьвятліцу, сьцягнула з вуха хусьцінку.

- Пэнсію, пэнсію, кажу, вам плоцяць? - падвысіў голас цыбаты.

- А як жа, дзеткі... дваццаць рублёў. Кожны месяц прыносяць.

- А дзеці ў вас ёсьць?

Бабуля наструніла вуха, але, відаць, не пачуўшы, неакрэсьлена махнула рукой.

- Чалавек жа мой памёр, царства яму нябеснае. Вось і граматы ягоныя, - старая змоўкла і, пастаяўшы крыху, нячутна сышла ў прысенак.

- Правадыра народаў мухі абседзелі, - прамовіў пасьля паўзы цыбаты, пстрыкнуў запальнічкай, і пакой напоўніўся духмяным водарам «Залатога руна».

- Гэткім чынам, кожны атрымаў яму належнае... Бабуля Куліна, у прыватнасьці, атрымала дваццаць рублёў пэнсіёну, чалавек ейны – жмутак ганаровых грамат і, шчасьлівы, сышоў у нябыт...

- недарэчны сарказм, - азваўся Алесь, запіхваючы пад ложак свае рэчы.

- Сарказм, шаноўны, гэта мова нонканфармізму, - цыбаты павярнуўся да Алеся, чакаючы прыцягу спрэчкі, але той змаўчаў і, пайшоўшы на кухню, доўга піў зь вядра.

- Ат! - цыбаты імпэтна махнуў рукой. – «Не бяры да галавы», як казала бабуля-нябожчыца.

Сказаўшы так, ён паваліўся на тапчан, прыпаліў згаслую цыгарэту.

- Не, вы чулі? Дваццаць рублёў! - шызая аблачына дыму паволі ўзьнялася пад столь. – Кінь каму-небудзь гэткія грошы на лапу, дык у міліцыю здадуць, пакрыўдзяцца. Чуеш, летуценьнік?

Алесь зноў змаўчаў, адно гучна бразнуў конаўкай.

- Напіцца, сапраўды, ці што? - разважліва запытаў сам сябе цыбаты і, зацягнуўшыся раз астатні, падхапіўся на ногі.

У краму яны пайшлі з Гектарам – такое дзіўнае імя далі бацькі цыбатаму хлопцу, - Алеся ж пакінулі ладзіць бяседны стол.

Абапал здратаванай «Беларусамі» праселіцы, па якой яны ішлі, стаялі старыя, пасаджаныя, відаць, яшчэ за польскім часам, бярэзіны. Мярэжы ніцых галін зьвісалі да зямлі, краналіся твару, і вечаровае сонца, заблытаўшыся ў іх сваімі промнямі, сьвятлівымі плямамі клалася пад ногі. Яны доўга шлі моўчкі. Гектар грыз травінку, штосьці мармытаў сабе пад нос, ашклянела пазіраючы на вярхі разгатых бярэзін.

- у цябе колькі балаў? - нечакана для сябе самога запытаўся ён у Гектара, калі яны спыніліся ля куста. Спытаўся не без задавальненьня: на ўступных іспытах у яго была толькі адна тройка.

- Дзесяць, здаецца, - прамовіў Гектар, падцягваючы нагавіцы. – Ды і тыя, сказаць па шчырасьці, разам з бацькам заробіў.

Словы гэтыя халоднымі льдзінкамі кальнулі ў сэрца. Ён хацеў перапытаць Гектара, пры чым тым бацька, але той прысьпешыў хаду і, павярнуўшы галаву, працэдзіў:

- Пайшлі хутчэй... Да сямі ж даюць!

На небе ўжо гарэла Мілавіца, калі яны вярнуліся з крамы і са зьдзіўленьнем убачылі, што Алеся ў хаце няма.

- Дзе гэта ён? - прамармытаў Гек, укараноўваючы бяседны стол нуль-сямілітровай пляшкай.

У гэты момант над галавою зарыпелі дошкі і са столі ценькім цурком пасыпалася парахня.

- На рарышчы – сапраўдны архіў! Закрытыя фонды! - яшчэ з парога грымнуў Алесь, цягнучы ў хату абярэмак пажоўклых газэт. – Чаго толькі няма... «Лекары-шкоднікі», «Джаз на службе імпэрыялізма», «Касмапалітычныя іюдушкі ў літаратуры»...

- Ды кінь ты, - незадаволена скрывеліўся Гек, - вернемся з бульбы, дастану табе прапустку ў спэцсхоў – поркайся ў тым гноі хоць да пасіненьня, - і, схапіўшы са стала бутэльку, Гек рашуча скруціў бляшаны агаловак.