Алесь Разанаў - Сума немагчымасцяў

Ва ўсякім разе на крок.

*

Паэзія не выказвае, а ўцелясняе думкі.

Таму, якой бы фантастычнай яна ні была, яна не хлусіць, і хлусіць, калі тое, што выказвае, не ўцелясняе.

*

Чалавеку ўсё дазволена не таму, што Бога няма (Дастаеўскі), а якраз таму, што Бог ёсць. І наколькі ён «увесь», настолькі яму дазволена «ўсё».

*

Як памяць, таксама назапашваецца няпамяць: у ёй той творчы патэнцыял, дзякуючы якому абнаўляецца вядомае.

Неяк, рыхтуючы публікацыю аднаго літоўскага паэта (Сігітаса Гяды), я, забыўшыся, што гэта ўжо некалі рабіў, пераклаў той самы верш яшчэ раз,

Атрымаліся два варыянты аднаго перакладу, што мелі свае тэксты, і нешта яшчэ, што мела сваё значэнне.

*

Рэчаіснасць — рэхаіснасць, і адно тое, што яму кажа рэха, чалавек і чуе, і разумее. Якое рэха, такі і голас.

*

Якой бы глыбокаю ні была глыбіня, яна абапіраецца аб паверхню, і якой бы плыткаю ні была плытчыня, яна не абдзелена паверхняй.

Паверхня — самая дэмакратычная з'ява: ёю ўраўнеўваецца і лужына і акіян.

*

Пісьменнік атрымаў ордэн.

Яго віншуюць.

Віншуюць з «віншаваннем».

*

Чалавек вынікае з папярэдняга, і кожны раз, нібы паўтарае скарочаны курс свайго жыцця, перажывае нанова тое, што з ім было, і з кожным разам маштаб таго, што было, сціскаецца, а значэнне павялічваецца.

*

«Я помнік сабе ўзнёс...» I якім бы ні быў гэты помнік — рукатворным або нерукатворным, у самой з'яве «помнікавасці» і ў значэнні, якое ёй надаецца, ёсць нешта, што пярэчыць сэнсу чалавечага прызначэння.

Сам па сабе, у сваім целе, чалавек ужо ёсць жывы помнік сабе-духу і, вызваляючыся ў дух, ён пакідае і адкідае ўсё цела і ўсё, што з ім звязана.

А якраз з «пакідаў» і «адкідаў» робяцца помнікі.

*

Там, дзе збіраецца намаганне, збіраецца перашкода, але там, дзе збіраецца перашкода, збіраецца і выйсце.

Калі б паэзія суадносілася з катэгорыяй «мець», яна станавілася б уласнасцю, але яна суадносіцца з катэгорыяй «быць», і таму яна ўласцівасць.

*

Рыфма не выпадковасць, а супадзенне выпадко-васцяў.

*

Тое выбітнае, чым вызначаецца чалавек і што ўяўляецца яму яго моцай, у ім найбольш не абаронена.

Яно не адужваецца моцай, а немаччу адужваецца.

*

Чэрвеньскім сцішаным адвячоркам неяк нечакана я выйшаў за горад і апынуўся на невялічкім драўляным мастку.

Пад ім цякла ручаіна — сціплая і чыстая, і цякла яна з таго боку, адкуль я прыйшоў.

«Дзіўна, што я не сустрэў яе нідзе раней»,— падумалася мне, і я спусціўся з мастка, каб дакрануцца да яе рукою.

У ёй быў адказ на нешта, што ўсю дарогу займала мяне і што не ўкладалася ў словы пытання, як не ўкладаўся зараз у словы і сам адказ.

*

Завершаны верш апынаецца перад рэчаіснасцю, у якую немагчыма падаўжаць сябе, як падаўжаецца лінія, аднак у ёй можна распачынаць сябе нанова.

I ён недзе быў, і ён у нечым удзельнічаў, і ён нешта бачыў...

Усе «саўдзелы ў гісторыі» нешта дадаюць да асобы і тое, што дадаюць да асобы, ад творцы адымаюць.

*

У кнізе прарока Іона маракі, каб даведацца, хто стаўся прычынаю буры, што абрушылася на іхні карабель, кідаюць лёс-кубік, і ён паказвае, што гэта Іона.

«Лёс-кубік» прысутнічае ва ўсёй літаратуры, дзе вядзецца гаворка пра чалавека. Ён падае, паварочваецца і, каб зноў павярнуцца, падае глыбей, і тая грань, якою ён упаў, ніколі не канчатковая.

*

У чалавека ўкладзены маштаб бязмежжа, і адно суадносячыся з ім, ён не падупадае пад уладу ідалаў —

частковасцяў.

*

У мастацтва і ў палітыкі адна зямля, але рознае неба.

*

На памылках вучымся? Можа. Але праўдзе вучаць не памылкі, а сама праўда.

*

Каб разгледзець з'явы зблізку, узбройваемся павелічаль-нымі шклінамі.

Але чым больш імі ўзбройваемся, тым усё больш аддаляецца блізіня і тым ва ўсё большых павелічальных шклінах маем патрэбу.

*

У самасці безліч абліччаў і тойсамы штрых-код: «самы».

Яна адметная сваёй несувымернасцю з тым, што трымаецца сваёй меры, несуадпаведнасцю з тым, што памятае сваю прыроду, і наперад выбягае ў няроўны час.

Кажучы словамі вядомага прыпадабнення, гэта новая латка, ушытая ў старую вопратку, новае віно, улітае ў старыя мяхі, дзе латка выяўляецца галоўнейшаю за вопратку, а віно дужэйшым за мяхі.

*

Чалавек — слова, якое складаецца з двух складоў: духа і цела.

Значэнне слова залежыць ад таго, на які склад падае націск: калі на першы — свет нахіляецца ў бязмежжа, калі на другі — у межы.

Кожны склад мае націск на сабе, а само слова — на іх абодвух.