Алесь Разанаў - Рэчаіснасць

Хаваешся ад прызнання
I распазнання
У клопат гарачы
I ў ім выяўляешся,

І глядзіш
На постаць апостальскую,
Як на свята,
Дзе ты ўжо некалі быў.

59

Дужаецеся:
Ён князь,
А ты княжыч,
Ты сын,
А ён бацька,
Ён жартам,
А ты колькі змогі.

I ён цябе вучыць:
«Калі цяжар
Прыцісне да долу
I ты не зможаш
Скінуць яго — тады
Выгукні: хопіць!..»

Выгукваў —
I вузел
Развязваўся сам адразу
I атуляла палёгка
Ласкаваю хваляй.

Няма ўжо на свеце бацькі,
I сам ты ўжо князь,
A ўсё роўна
Выгукваеш час ад часу,
Быццам камусьці, нікому
Дзіцячы заклён свой:

Хопіць!..

60

На сутыках шляхоў,
На растоках рэк,
Між у сходам i захадам,
Поўднем i поўначчу,
На зямлі,
Заглыбленай у векавечнасць,
Тваё гаспадарства.

Магніт —
Прыцягваеш i збіраеш,
I творыш
Яшчэ не вядомы ў свеце,
Але такі знаёмы
Па постацях i вачах
Народ.

61

Вось вам, сыны, падарункі:
А гэта справы,
А гэта з'явы,
А гэта веды.

Куды памкнешся, Барыс?
Чаго зажадаеш, Давыд?
На што адважышся, Глеб?
Дзе спынішся, Расціслаў?
Як павядзешся, Раман?
Чым задаволішся, Святаслаў?

Глядзіш на сыноў
I імі
Распазнаеш сябе.

62

Хочаш з усімі сустрэцца,
A з кім — не маеш.

Ці заблудзіліся пасланцы,
Ці забылі
Само пасланне
I не жадаюць успомніць?

Мяняе
Воблікі свет,
I шукае
Пачатак бітва.

63

Зацята
Чыесьці пагляды
Скіроўваюцца да цябе,
Упарта
Чыесьці намеры
Табе пярэчаць.

I, падыходзячы да мяжы
Тваіх уладанняў,
Гнуцца i ломяцца,
Быццам дзіды,
Чыесьці шляхі.

Перашкодай
Стаўшы для сілы
Хлуслівай i ганарлівай,
У бітве самаадданай
Знаходзіш паразуменне
З сабой.

64

Хто даў табе
Гэтую кнігу?

Радок за радком
У ёй пакладзены словы,
Але пакладзены — быццам
Вывернуліся старонкі
Ці сам
Стаіш за напісаным...

Дбайна,
Нібы ўспамінаеш уголас,
Што некалі ведаў,
Чытаеш,
Ды раз за разам
Спыняешся, хібіш —
I раз за разам
Нехта, хто бачыць праўдзіва,
Падказвае, як належыць
Чытаць, што чытаеш.
I словы
Звязваюцца паступова

У змест.

65

Там, за туманам...

Стаіць i глядзіць туманам
Toe, што прызначае
Табе сустрэчу
I так прызначае,
Што пра яе
Ты сам здагадацца мусіш
I мусіш сам
Знайсці тое месца,
Дзе, -
I выбраць той час,
Калі
Табою аб'явіцца
Toe.

66

Яшчэ не ўсё перажыў?
Яшчэ не ўсё зведаў?

Увязнены ў сваім часе,
Замкнёны ў сваіх,
Такіх зменлівых,
Днях i начах,
Умееш выходзіць
За межы часу:

Дзе безвыходнасць —
Знаходзіш удачу,
Дзе безнадзейнасць—
Вынік,
I дзе небяспека —
Шлях.

67

Каб нават водсвету
Не дайшло!..
Каб нават водгуку
Не даляцела!..

Нібыта ў гарy,
Што верхам
Перакулілася і вядзе
Да мэты,
Якая сябе хавае,
З паверхні
Ўваходзіш углыбіню:

I спраты —
Яны ўжо сцежкі,
I ціша —
Яна ўжо розум,
I змрок —
Ужо зрок.

68

Роўнай дарогай,
Якою яшчэ не хадзіў,
Ідзеш
I прыходзіш раптам
Да загарадкі —
Да заставы.

I гэтак жа раптам бачыш:
Стаіць на дарозе
Роўна перад табою
Труна і, чагосьці
Чакаючы, каля яе
Натоўпяцца моўчкі людзі.

«Кладзіся — яна для цябе»
Пачуеш i ўсёю
Сваёю істотаю дужай
Пачутаму запярэчыш.

Збочыш,
Нахілішся,
Упадзеш
I вымкнеш на той бок

Заставы.

69

Учынкі твае
Адлучаюцца ад цябе
І, адлучыўшыся,
Пачынаюць
Табе пярэчыць.

Аднойчы зірнеш
У рачную плынь —
I ўбачыш сябе
Насупраць сябе,
І міжволі
Здзівішся:

Дзе падзеўся
Князь малады
I адкуль узяўся
Стары?..

70

Недасканалае, не!..