Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

Да ўсяго, зразумейце, мне цяжка было ўявіць, як можна жанатаму легка сысціся з іншай жанчынаю ці дзяўчынаю, а пасля, як я чуў ад сваіх аднапакаёўнікаў, весела, задаволена расказваць іншым пра свае палюбоўныя прышды i поспехі ды з такімі падрабязнасцямі, што мне, ужо не юнаку, было сорамна. Тым не менш я адчуў: Іна неяк незаўважна ўвайшла ў маё жыццё, мне добра, хораша, што яна проста ёсць, мне радасна яе бачыць, з ёй размаўляць i падоўгу маўчаць, хоць я першы, канечне ж, не пераступлю той мяжы, за якой у нас раптоўна наступіць блізкасць альбо разлад. Я прадчуваў: калі такі, то Іна рана-позна адыдзе ад мяне i, можа, пагорнецца да іншага, да ўрвіцеля, які не задумваецца пра тое, што я высока падымаю як «можна» ці «няможна». Ад думкі, што Іна, такая абаяльная, свежая, можа апынуцца ў абдымках нейкага пройды, у мяне балюча занывала сэрца. Дык што — я, верны сем'янін, пакахаў іншую жанчыну? Але для чаго? Чаму розум мой цвярозы, сэрца захвалявалі мяне такой неспадзяванкаю?

6

«...я сказала яму наўмысна, што, апроч бацькоў i дачкі, кахаю яшчэ аднаго чалавека. Гэта значыць — яго. А. не запытаў, хто той мой абраннік, здаецца, усцепануўся, пахаладнеў на душы, што я кахаю іншага. Мне ж не трэба цяпер шмат слоў, я разумею: А. пакахаў мяне, хоць хутка i легка не скажа пра гэта. Не, я маніла яму, што не хачу жыць. Я, як ніколі, імкнуся ў жыццё. Я люблю яго, хачу чэрпаць з яго прыгаршчамі, i з ix, прыгаршчаў, піць самой i даваць яму, А., гэтаму «нацыяналісту», які на самай справе проста здаровы, разумны, зусім натуральны чалавек, які хораша ўмее быць самім сабою, асобай!.. Цяпер, мабыць, як ніколі, мала асоб i зашмат шэрасці, сераднячкоў, якія ва ўсім такія...»

7

— Пасля нашай недагаворанай размовы ў парку Іна больш да мяне ў інтэрнат не заходзіла. Калі яна адразу пасля лекцый падавалася на сваю кватэру, дык я зажурбочваўся, быў як сам не свой, блукаў без вялікай патрэбы па чужым да майго ўзрушэння i разгубленасці горадзе, a калі вяртаўся ў інтэрнат i браўся чытаць, дык толку было мала. Назаўтра ж, сустрэўшыся з ёю ў аўдыторыі, я не толькі радаваўся, але i бяптэжыўся, гаварыў ці тое-сёе рабіў зусім неўпапад.

...Навальніца — спачатку з лёгкім пацямненнем, а пасля з цяжка зацягнутым сіза-чарнаватым небам, з вялікімі разгалінастымі маланкамі i ляскатна-грукатлівым перуном, а пасля з уліўным дажджом, пахкім свежай вадою i асаджаным гарадскім пылам-смогам, ад якога проста ўміг пацяклі мутныя ручаі, мужчыны ўжо не пераскоквалі бурных сцёкаў, a ішлі па ix у туфлях, а жанчыны, шануючы модны дарагі абутак, паразуваліся i нязвычна для горада весела крочылі босыя,— дык вось навальніца заспела нас знянацку. Hi ў мяне, ні ў Іны ў той ясны i сонечны зранку дзень не было парасона, дык мы, заседзеўшыся ва універсітэцкай бібліятэцы, пасля пастаялі ў вестыбюлі новага корпуса i, бачачы, што не перачакаем дажджу, пабеглі проста ў залеву. Тулячыся да сцен, час ад часу забягаючы ў скразняковыя пад'езды, каб неяк дабрацца да вакзала, да Інінага аўтобуса, мы вымаклі да ніткі.

Сёння Іна не затрымлівала, дык я ўслед за ёю ўскочыў на прыпынку з непагадзі ў прысадзісты цёплы аўтобус пад нумарам 69 i паехаў у Масюкоўшчыну, як i Іна, зусім не засмучаточыся, што мокры. Наадварот, адчуваў якуюсьці асвяжальную радасць ад такога спорнага ліўня.

— Які дождж! — усклікнуў я.

— I здаецца, надоўга!— таксама ўзнёсла адказала Іна, i мы ўсміхаліся адно аднаму ад уцехі, нібы сёння ў горадзе, у нас вялікая падзея.

Неяк міжволі ў мяне само вырвалася:

— Сам напісаў?— Ініныя блакітныя вочы ўжо не толькi пазбавіліся ад сумотнасці, але i молада, захоплена заззялі.— Ты — паэт?

— Не, я не пішу вершаў,— адказаў я.— Гэта напісаў наш Максім Багдановіч, які амаль усе свае дваццаць пяць з паловаю гадоў пражыў на чужыне, выдаў пры жыцці толькі адну кнігу, але стаў класікам нашай паэзіі, перажыўшы ў літаратуры i некаторых старэйшых, i наступных, хто вінаваціў яго ў дэкадэнцтве, упадніцтве i ў нацыяналізме!

— Няўжо i ў вас быў нацыяналізм гэты?

— Каб быў ён, здаровы i моцны, дык сёння была б зусім іншая Беларусь. Ды не толькі яго, але i амаль усё нацыянальнае выпалалі ў трыццатыя гады. А цяпер, сама бачыла, як высякаюцца новыя парасткі. А без ix, новых галінак, дрэва старэе i чэзне.