Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

— Смотри, отец,— не разгубіўся Уладзік i, распакоўваючы клункі, пачаў даставаць з ix дарагія хусткі, кашулі, свэтры, шапкі, а таксама нямала шырокіх з прыгожымі наклейкамі i з надпісамі на замежных мовах бутэлек.— Единственный сын твой — не шалапут, не свистун, как ты думаешь, а богатый молодой человек! И это еще не всё!— I ў дадатак выклаў на стол перахопленыя паперкамі з рознакаляровымі палосамі пачкі грошай.— Здесь хватит и на мою свадьбу, и на тачку!

Емельяновіч не здзівіўся i не ўразіўся, як, да слова, я, але здаўся, утаймаваў сваю непрыязнасць да сынавых выбрыкаў.

Карацей, Емельяновічы мусілі зрабіць Уладзіку вяселле (на ім, што дагэтуль яшчэ ніколі не здаралася ў нашай вёсцы, не было бацькоў маладой: Уладзік, вяртаючыся дадому, заехаў з сябрам у смалявіцкую вёску, дзе тыя настаўнічалі, i за некалькі дзён ачмурыў іхнюю дачку, клубную бібліятэкарку, i яна паехала ca спакуснікам насупраць іхняй волі). Мы, «кавалеры», як жартавалі ў вёсцы з нас такіх, як я, гэта значыць старшакласнікаў, ці тых, хто ўжо толькі што вярнуўся з вайсковай службы, цяпер пасля школы ці работы пачалі вечарамі, a нядзелямі па цэлым дні таўчыся ў ЕмельянОвічаў, дзе да ачмурэння рэзаліся ў карты, жартавалі i кпілі адзін з аднаго, але, здаецца, усе цягнуліся не толькі да Уладзікавай прыхільнасці, але па той прычыне, што тут была Леаніла, якую ў вёсцы перахрысцілі на Лёдзю.

Я тады таксама не быў зацяты сарамлівец, але ўсё роўна не мог рабіць таго, што дазвалялі сабе некаторыя іншыя. Бачачы, што ix лагодна сустракаюць Емельяновічы, a Уладзік i Леаніла-Лёдзя прагнуць нашай, маладой кампаніі, дык вось той-сёй пры першым жа зручным выпадку нападаў, ціскаў Леаніду — канечне ж, не з грэшных намераў, а з буйнасці маладых сіл, юру, нават нібы з таварысцкасці, а яна, само па сабе зразумела, адбівалася, але не зласліва, нават весела. Я ж стрымліваўся гэтак даваць волю сваім рукам i таму, што Леаніла была жонкай майму сябру, i таму, што яна мне больш чым спадабалася, я адчуваў перад ёю, асабліва калі мы апыналіся сам-насам, незразумелае хваляванне да таго, што не мог зірнуць ёй у вочы, хоць любіў акідваць яе позіркам — русявую галоўку з праборам пасярэдзіне i з кароткімі, па танкаватую i гожую шыю, павіўкамі па абедзве скроні, нібы велаватыя, але не сонныя i не пазямныя, a ўважлівыя, запытальныя i цёплыя вочы, худаватыя плечыкі, рукі, вастраватыя грудочкі пад сукенкаю, што прыгожа звужвалася на стане,— да паясніцы яна была яшчэ кволая, юная, нібы дзяўчынка, а вось ніжэй паўшар'і клубоў i акругленасць лытачак паказвалі ў ёй ужо жанчыну. Уладзя, бывала, перахопліваў мой позірк на Леанілу, калі яна ішла стройна, легка крыху пагульваючы клубамі, i радасна ўсміхаўся-цешыўся: «Ну, Ваня, как моя зазноба? Тебе нравится? Ты желал бы иметь такую?»

Я, падлоўлены на патаемным, чырванеў, чым, здаецца, бянтэжыў i Леанілу, яна таксама пунсавелася плямінамі i намагалася менш пазіраць i размаўляць са мною, але ўсё гэта толькі пабольшвала мае жаданне чым болей побач з ёю, адчуваць нейкую страшнаватую радасць, памыснасць i яшчэ штосьці тое, што ўжо жадала мае сэрца, але чаму яшчэ супраціўляўся мой розум.

Неўзабаве пасля вяселля Уладзя падкупіў аднаго пенсіянера-інваліда, з'ездзіў з тым у сталіцу, у раён, «пагаварыў дзе трэба i з кім ды як трэба», i хутка пад свой вясёлы свіст прыгнаў дадому новенькі «Масквіч». Ды паездзіў, пафарсіў нядоўга. Нёсся аднойчы ўночы п'яны і,свішчучы, слізгануў на лёдзе i наляцеў на слуп — машыну пабіў, сам прытомнасць страціў. Яго ў час падабралі добрыя людзі, завезлі ў бальніцу, а пакалечаную i да ўсяго яшчэ кімсьці хіжым жыўцом абрабаваную машыну (з яе знялі колы, абадралі матор) пакінулі пры дарозе. Не вытрымаўшы, стары Емельяновіч папрасіў суседа-трактарыста, каб адцягнуў яе шкілет далей ад дарогі ўбок, у лес, дзе яго працягвае даядаць іржа i цяпер, праз столькі гадоў. Калі Уладзя вылечыўся i ад'язджаў з Леанілай на Далёкі Усход, Емельяновіч не выцерпеў, даў волю свайму гневу: «Ну што, сын, адзін пшык з усяго твайго выйшаў? Адным словам, свістун ты! Не прасвішчы толькі ўсё сваё далейшае!»

«Кто сказал, что земля имеет форму чемодана?! — не нудзіўся той.— Силы есть, заработаем, все, что надо, купим!»

Уладзя паехаў без журботы, а вось, як здалося, Леаніла падалася ў далёкі свет не зусім вясёлая, з сумам i з патушаным бляскам у сваіх незвычайных вачах. Яны не падавалі знаку гады паўтара. Калі я, ужо студэнт, аднойчы заявіўся дадому, дык уведаў: сюды, да Емельяновічаў, прыехала Леаніла з дзіцем, а наш вясёлы i бесклапотны Уладзя — у турме.