Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

ПАЎДНЁВАЕ ЎРАЖАННЕ

Самота гары. Гара самоты.
Аднойчы, калі настане пара,
прыйду да цябе, як прыходзяць сіроты,
як да раўніны прыходзіць гаpa.
Буду я рады нашай сустрэчы.
І вострыя, згорбленыя ад бед
я нахілю над табою плечы,
так, як гара нахіляе хрыбет.
Буду любіць я цябе раўніва,
як ценем, пяшчотай цябе агарну.
А ты мяне будзеш любіць,
як раўніна
любіць адзіную гаpy?

1969

МОРА, СОНЦА, Я I НАША КАХАНАЯ

Наіўны, я думаў:
ты толькі мая.
Уласнік, я думаў,
што ты мая ўласнасць.
Ды мора i сонца ўнеслі тут яснасць,
з морам i сонцам дзялю цябе я.
Ты ў мора пайшла,
i насустрач табе
яно закіпае пяшчотай любоўнай.
Яно цябе любіць i мераю поўнай
усю сваю страсць табе аддае.
Я не магу адвесці вачэй.
Жанчына i мора!
Дзве вольных стыхіі!
Хвалі марскія i грудзі тугія,
белая пена ля белых плячэй!
Бога марскога я малю,
прасіць яго ў адчаі мушу:
«Вярні мне любую маю,
вярні каханую на сушу».
Нарэшце дайшла малітва мая.
Ты з мора выходзіш —
уся салёная,
ты з мора выходзіш —
як мора, зялёная,
«у мора ўлюбёная», —
думаю я.
Насустрач іду я
i выгляд раблю,
нібы не знаю ніякага мора,
нібы не знаю ніякага гора,
нібы спакойна,
разумна люблю.
Выгляд раблю,
што я не Атэла,
спакойна кажу я табе:
адпачні.
Твая галава на маім плячы.
Ды бачу:
ты сонцу даверыла цела,
працягваеш рукі насустрач яму,
сонцу любімаму свайму!
Жанчына i сонца!
Хіба вас падзеліш?
Хай свеціцца дзень ваш!
А быў бы, як сонца, я малады,
і быў бы, як сонца, я пяшчотны,
лашчыў бы так твае плечы i шчокі,
што ў сонца адбіў бы цябе назаўжды...
Наіўны, я веру, што можна адбіць,
што можна набыць, прысвоіць стыхію,
зрабіць рабыняю багіню.
Стыхію можна толькі любіць,
багіню можна толькі любіць!
Нельга адбіць,
набыць,
купіць,
толькі любіць,
толькі любіць!
Гора мне, ўласніку, гора,
о мора!..
1969

* * *

Твая воля — як воля лесу.
Ты сустрэла мяне вясной,
павяла мяне за сабой,
павяла,
узвяла да нябёсаў.
Была лёгкасць такая ў кроках,
мае рухі такімі былі,
што не знаў я: іду па аблоках
ці імкліва лячу па зямлі.
Мне шчаслівая зорка міргала,
хітравата падміргвала мне...
А затым ты мяне звяргала,
павяла на зямлю па вясне.
Пазбаўляла крылаў шырокіх:
«Хопіць, мілы, лунаць у аблоках,
пахадзі па зямных шляхах,
пахадзі на ўласных нагах».
I пайшоў я з надзеяй i страхам
тым зямным, тым цярністым шляхам,
мне нялёгка ісці было,
я ў адчаі хмурыў чало.
Сустракаліся лужыны, смецце,
былі ўхабіны i карчы.
Мне хацелася уцячы,
мне хацелася часам смерці.
Ды хацеў я, відаць, замнога.
Ты казала мне строга: «Жыві!
Была воля тваёй любві —
нібы воля лесу зямнога.
І я не мог пярэчыць...

1970

АД'ЕЗД

Што я яшчэ магу,
сказаць у гэты час?
Жывіце без мяне,
я буду жыць без вас.

Я ўдзячны вам за ўсё,
ды я сягоння пас...
Жывіце без мяне,
я буду жыць без вас.

Хапіла усяго —
i ўвагі, i абраз...
Жывіце без мяне,
я буду жыць без вас.

Былы парыў заціх,
былы запал пагас...
Жывіце без мяне,
я буду жыць без вас.

1973

ПРАЦЯГ ПЕСНІ

I будзе так.
І будзе цяжкі бой.
I кроў пральецца.
I ахвяруем мы сабой
за лад савецкі.
А перад тым, як стрэць смяротны час
за нашу ўладу,
мы хочам вам пакінуць свой наказ,
сваю параду.
Не, не, мы не аб лаўрах... не аб тым.
Ніхто не просіць
пісаць імёны нашы залатым,
на шчыт узносіць.
Не дзеля славы мы на бой ідзём,
на подзвіг гэты,
а за ідэю плоці мы жыццём,
а за Саветы.
Ва ўладу нашу свята верым мы.
Як іншы ў бога.
Яна і ёсць наш бог зямны.
Няма другога.
І вы, хто прыме перамогу ў нас,
як эстафету,
аберагайце — вось вам наш наказ —
уладу гэту!
Аберагайце ад нячыстых рук.
Ад вока злога.
Ад душ двурушных, хіжых, як павук.
Ад дэмагога.
Ад тых, хто будзе дбаць, як і калісь, —
што ім Саветы, —
пра сваю скуру ды сваю карысць,
пра свае мэты.
Мы знішчым класы і варожасць рас.
Старое зрынем.
Вы памятайце: хопіць i на вас
усякіх злыдняў.
Аберагайце гэты светлы сцяг —
ад казнакрадаў,
ад інтрыганаў, хлусаў i суцяг,
ад бюракратаў.
Аберагайце! — Вось вам наш наказ
i наша воля.
Нічога больш не хочам мы ад вас.
Нічога болей.