Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

Сезон дажджоў праліўных —
сезон чарвякоў дажджавых.

Эцюд восьмы

ЗІМА У НЬЮ-ЙОРКУ

Рознае тут пабачылі мы.
Бачылі мы і тое, і гэта.
Бачылі барвы «індзейскага лета».
Яшчэ не хапала нью-йоркскай зімы.
Ды вось нечакана, пасля імжы,
марозным цыклонам дыхнуў Атлантычны.
Ударыў холад, не свой, а чужы,
а ім-пе-ры-я-ліс-тыч-ны.
Я не цягну сябе за язык,
каб подых цыклону прыпісваць буржую
ці каб наклейваць палітярлык
на халаднечу тую чужую.
Я ўсёй істотай адчуў сапраўды,
слухаючы завыванне зімовае,
што свае халады — паўбяды,
а сцюжа чужая — ўдвайне суровая.
Сказаў суайчынніку свайму:
— Пры добрай пагодзе лягчэй на чужыне,
ды сустракаць на чужыне зіму...
Прызнаюся, кроў у жылах стыне.
Сказаў дыпламат: — Вузавэ рэзон
(штудзіраваў ён французскую мову).
I ў тым жа самым прызнаўся ён,
ён гэтак жа зносіў тут сцюжу зімовую...
Белыя мухі снавалі ў вачах.
Слалася шлейфам белая замець.
Вялі мяне сэрца, воля i памяць
туды, дзе свяціўся родны ачаг...

Экскурс восьмы

НЕБА І ЗЯМЛЯ

Знаку нябеснага не было.
Нічога воблака не прадвяшчала,
апроч таго, што яно плыло
і дажджавыя кроплі змяшчала.

Знаку нябеснага не было.
Не мела злога намеру хмара.
Зямное дзейнічала зло,
i злу патрэбна была ахвяра.

Знаку нябеснага не было.
Не спела ў хмары боская кара.
Зямное дзейнічала зло,
выбірала мішэнь для ўдара.

І вось была выбрана мішэнь.
Удаўся ён розумам i ростам —
куды прыкметней i вышэй?
Мішэнь была ідэальная проста.

Неба далёка было ад зямлі.
І ўдарыў не гром з яснага неба.
Грымнула стрэлам цёмная глеба.
Глухая падкорка Освальда Лі
раўкнула: «Плі!»

ПАЎДНЁВАЕ НАЗІРАННЕ

Гэта было ўчора
ці пазаўчора было:
пагода пайшла за мора,
за горы сонца пайшло.
Як быццам былі яны ў змове,
мора з горнай градой,
як быццам стала ўзмор'е
ахвяраю змовы той.
Ці быццам бы нас пакаралі,
нас з марнасцю нашай людской...
Сонца было за гарамі,
пагода — за даллю марской.
Занылі песімісты,
як у вялікай бядзе:
«Дзе ты, дзень прамяністы?
Яснае сонца, ты дзе?»
а ў аптыміста бадзёра
свяцілася чало:
«Пагода пайшла за мора,
сонца за горы пайшло».
Плач ахапіў узмор'е:
«Адкуль пагоду чакаць?
З мора чакаць надвор'я,
што ветру ў полі шукаць». —
«Зусім не чакаць яшчэ горай, —
гучаў аптымістаў хор. —
Прыйдзе пагода з-за мора,
узыдзе сонца з-за гор!»
Я моўчкі выходзіў на бераг.
I ясна было адно мне,
што можна ў пагоду верыць,
a ў непагоду — не.
Яшчэ сам сабе адзначыў:
«Не бачу сур'ёзных нагод
для вельмі вялікага плачу,
для вельмі бадзёрых нот.
Тым болей не нагода —
непагодны час.
Тым болей што пагода
залежыць часам ад нас.
Яшчэ што ад нас залежыць,
дык гэта — быць сабой,
дык гэта — захоўваць свежасць
надзеі сваёй людской...»

Экскурс дзевяты

ДЗЕНЬ ПЕРАМОГІ

Дзевятае мая. Сонца гуляе.
Сонца гуляе. Даль веснавая.
Даль веснавая. Радасць жывая.
Радасць і сонца. Сонца і ціша.
Бачна: галінку ветрык калыша.

Чутна: вярнулася птушка з выраю,
песню спявае сваю ціхамірную.
Звісаюць з нябёс да ўлоння зямнога
плады залатыя жыцця... Перамога!