Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

Тры дні збіраўся плач.
Тры дні ці тры гады?
Згушчаўся камячок,
падкотваўся да горла.
Ішоў дождж з году ў год,
быў плач гады ў рады.
Ты горкі той камяк
насіў маўкліва, горда...
Тры дні збіраўся дождж.
Збіраўся плач тры дні.
I вось світальны гул,
i звон той развітальны,
i дождж, што з вышыні,
i плач, што з глыбіні,
зліліся ўраз ў празрыстасці крыштальнай.
Зліліся гром i боль,
зліліся дождж i плач...
Акно не зачыняй,
хай дождж ідзе, як хоча,
хай дождж ідзе ў пакой...
Што парасон i плашч!
Ды дзверы зачыні,
ключ павярні ў ix двойчы.
Ключ двойчы павярні.
Застанься толькі сам.
Не той выпадак,
дзе патрэбны сведкі.
І волю плачу дай,
дай выліцца слязам.
Не часта плач да нас прыходзіць гэткі.
Ён — дар, як дар любві,
дар радасных удач...
Хай барабаніць дождж,
па шыбах хай сцякае.
А ты паплач, паплач,
а ты паплач, паплач,
а ты паплач, паплач,
нагода раз такая...
А ты паплач, паплач,
а ты паплач, паплач,
раз хочацца плакаць —
паплач...

КАЗАЧНЫ МАТЫЎ

Ветрана, ветрана... Чуеце, дзеці?
То Вечны вецер — Гуляй па свеце.
Ён недзе тут, ён недзе побач.
Ён прылятае заўсёды пад поўнач.
Ветрана, ветрана... Слухайце ўважна.
То Вечны вецер спявае працяжна...
«Я Вечны вецер — Гуляй па свеце.
Не тут і не там я, заўсёды я недзе.
Нідзе я не днюю і не начую,
заўсёды лячу я.
Заўсёды лячу я і чую ўсё я.
Чую ўсё добрае і злое.
Чую заўсёды ваш плач дзіцячы,
ваш шэпт гарачы.
Не проста лятаю-гуляю я ў полі.
Збіраю ўсё крыўды я і болі.
Тых, хто загінуў, не забываю,
я ix адпяваю.
Што чую я — помню, што помню — нашу я.
Выходзіць, дзеці, што маю душу я.
Бывайце, дзеці, пара вам спаць, дзеці,
а мне — ляцеці...»

Экскурс сёмы

ЛІПЕНЬСКАЯ СПЯКОТА

I . Спрэчка гісторыка з сіноптыкам

Не мы надвор'е робім? Што ж,
вы маеце, пэўна, рацыю.
Не мы рабілі гэты дождж
і гэтую ясную раніцу.
Ад нас не залежыць зыход зімы
ці летніх цыклонаў узровень...
Словам, не робім надвор'е мы?
Ды нас надвор'е робіць?
Гэта другое пытанне зусім.
Мы нават не падазраваем,
як мы залежым ад лет і зім,
ад хмар, што ходзяць над краем.
Ты думаеш вецер кружыць, i ўсё.
А гэта— фартуны калясо,
ласо яе менавіта.
А гэта — твая планіда.
Надвор'е выкіне часам курбет,
мяняе што ход гісторыі.
Возьме і... звергне кабінет.
Скажам, Макмілана — торы.
Не разумееце, пры чым
Макмілан з яго кабінетам?
Бо ў лёсе яго, між іншых прычын,
замешана лета пры гэтым.

2. Ну, і пагода была!

Ну, і пагода была — ну, і пагода! —
восьмага ліпеня шэсцьдзесят першага года!
(Маю на ўвазе апошні век нашай эры,
не маю намеру кранаць герадотавы сферы.)
Ну, i пагода была, — ну, і спякота! —
восьмага ліпеня шэсцьдзесят першага года!
Дыхнуць не было чым
у душным, спякотным Лондане.
Імчалі да Кліўдзена
«ролс-ройсы» з ледзі i лордамі.
Асобы важныя з сваімі
задышкамі, астмамі
імчаліся ў Кліўдзен,
дзе царавалі Астары.
Імчаліся ў Кліўдзен,
дзе ім рабілі ласку —
мікрапагоду стваралі
па-боску, па-царску.
Ну, і спякота была!
Ну, і спякота!
Ратунак адзін быў —
гэта мікрапагода.
Імчаліся ў Кліўдзен,
дзе ў райскіх цяністых шатах
астыць было можна
ад спраў, у сталіцы пачатых.
Імчаліся ў Кліўдзен,
дзе можна было астудзіцца,
прахаладзіцца, а заадно — разрадзіцца.
Ехалі ў Кліўдзен
госці ў асноўным званыя.
велікасвецкія,
тытулаваныя,
знаныя.
Напрыклад, імчаўся,
уцякаў ад спякоты і шума
ваенны міністр — запомнім імя —
Джон Праф'юма.
Імчаліся тыя,
хто знаў смак у мікраклімаце.
Збіраліся тыя,
хто быў за свайго тут у Кліўдзене.
(За рэдкім, быць можа,
ўсяго за адным, выключэннем.
Аб ім мы ніжэй
дазнаемся з засмучэннем.)
Ну, i пагода была!
Ну, i спякота!
Ну, i уік-энд быў!
Ну, i субота!
Ну, i гулі, i пілі,
ну, i хлябталі бяздонна,
як п'юць у спякотныя дні
ў лепшых дамах Ландона.
(Не думаў Праф'юма,
што прагі вялікай няўтольнасць
зніжае брытанскую абараназдольнасць.)
Здаецца, пілі ўжо ўсё,
што п'юць джэнтльмены ў ліпені.
Ды смагу ўталіць не маглі,
хоць шмат чаго выпілі.
Тады нехта ўстаў і сказаў:
«Ледзі і джэнтльмены!
Кактэйль незаменны быў,
кактэйль быў проста адменны.
Ды мушу вам нагадаць
закон Архімеда мудры:
каб смагу ўталіць як след,
мала ліць вільгаць унутр.
Патрэбна яшчэ, сябры,
каб вільгаць была i звонку.
Я маю на ўвазе басейн...
Канчайце, панове, гамонку!»
I тут папярхнуўся
ваенны міністр Праф'юма.
На дно свайго келіха
чамусьці ўгледзеўся хмурна.
Калі ж зноў паклікалі:
«Панове у парк, калі ласка!» —
міністр адчуў:
кальнула, як ток,
апаска.
Ва ўсякім выпадку,
калі ішлі паркам цяністым,
міністр Праф'юма
яшчэ не быў аферыстам.
Не быў аферыстам,
ды быў на шляху да скандала.
«Будзем купацца?» —
красуня ў міністра спытала.
Пайшла, на хаду
стала спаднічку расшпільваць.
Праф'юма адчуў:
слабее ваенная пільнасць.
Калі ж ён убачыў:
далей распранаецца Крысцін, —
ён зразумеў:
вось дзе ён — д'ябал, нячысцік.
Заўважыў Праф'юма,
які ў той Крысцін купальнік,
адчуў: гіне ў ім
буйны военачальнік.
Ну, i пагодка была!
Ну, i спякотка!
Крысцін не йшла, а плыла...
Ну, i паходка!
Калі ж пачала
Крысцін скідаць i бікіні,
Праф'юма адчуў,
што лёс яго хутка пакіне.
Крысцін, ты хто?
Багіня? Шоу-гёрл? Какотка?
Ну, i пагодка была!
Ну, i спякотка!
Ну, i спякотка была!
Ну, i знаходка!
Зайграла ў Праф'юма
кроў італьянскага продка.
У нейкі міг ён спасціг,
што хоць гэта ўсё i занадта,
ды ўжо не памогуць яму
ні бог, ні саюзнік па НАТО.
Калі ж пайшло тое
воднае пола, як кола,
не столькі міністрам ён быў,
колькі носьбітам пэўнага пола.
Не, ён да таго не дайшоў,
здымаць каб публічна плаўкі.
Ды Крысцін, шоу-галышом,
проста вяла да адстаўкі...
Ну, і пагода была!
Ну, i прыгода! —
Восьмага ліпеня шэсцьдзесят першага года.
Ну, і спякота была!
Ну, i пякла, зараза!
Шкодзіла ўраду больш,
чым уся апазіцыя разам.
Ну, і пагода была!
Гарэла міністра кар'ера.
Ну, і спякота была!
Гарэла кар'ера прэм'ера...