Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

Эскурс пяты

ПЕРШЫЯ МАЁЎКІ

Першыя нашы маёўкі.
Вяртанне птушак з вандровак.
Ластавак першых шчэбет.
Жаўранка спеў у палях.
А мы спрабавалі крылы
пад сінім небам маёвак,
а мы збіралі сілы,
а мы выбіралі шлях.
Блакіт быў колеру неба,
колеру летуцення.
Святло было колеру сонца,
колеру нашых надзей.
А зелень — колеру лісця,
колеру шалясцення,
голасу жывога —
і дрэў, і траў, і людзей.
Прырода была разам з намі
у нечым самым істотным,
у нечым глыбінным, адвечным
з намі была заадно.
Яна нас вучыла цярпліва,
як быць у змаганні нястомным,
спрыяла нам верыць i марыць,
натхняла рабіць дабро.
Мы вясне адкрывалі
сэрцы i ідэалы,
вясна адкрывала насустрач
нам светлыя далі свае.
Зліваліся, супадалі ідэалы i далі,
i будучыня ўяўлялася нам
у тым дзіўным святле.
Блакіт быў колеру неба,
колеру летуцення,
Святло было колеру сонца,
колеру нашых надзей.
А зелень — колеру лісця,
колеру шалясцення,
голасу жывога —
дрэў, i траў, i людзей.
А чырвань — колеру вогнішч,
што раскладалі на ўзгорку,
колеру нашага гневу,
колеру нашай крыві...
Маліцца мы не ўмелі,
ды бачылі ў небе зорку.
Ішлі пакланіцца прыродзе,
напіцца з яе крыніц.
У першых нашых маёвак
быў першай любові прысмак.
У першых нашых спевак
гарачы, як прысак, быў шэпт.
З вясновых агеньчыкаў тых
запальваў агонь свой
Кастрычнік.
З пунсовых праменьчыкаў тых
рабіў сабе сцяг Новы свет.

ЛIBEHЬ СТАГОДДЗЯ Ў МІНСКУ

Як сведка падзеі
удакладняю дату я:
было гэта ў ноч
з восьмага на дзевятае.
Зблытаць ніяк не магу,
бо сведчыць тут смела
памяць тым ліўнем
да костак прамытага цела.
Зрэшты, таму i кажу,
таму гэты верш i пішу я,
што знаць дае памяць
да ніткі прамоклай кашулі...
Было гэта так.
Вяртаўся з гасцей я дадому.
Стаў раптам накрапваць дождж.
З ветрам, але без грому.
Аўтобус ужо не хадзіў,
таксі ніяк не траплялася.
Затое нябесная прорва
ўсё больш і больш раскрывалася,
І вось ён пайшоў,
і вось гэты лівень пачаўся!
Якое «пайшоў» там!
Як з бочкі паліўся, памчаўся!..
«Пасля хоць патоп!»
Не думаў кароль пра патомка.
Сюды б яго ў гэты паток,
яго, самадура, падонка!
Так першую злосць
сарваў я на гора-манарху,
калі ўжо лівень наскрозь
пранізваў маю апранаху.
А потым, калі я,
мокры ўжо зверху данізу,
хаваўся пад нейкім
дзіравым, як сіта, карнізам;
а потым, калі ўжо
ачуньваў ад стадыі шокавай,
апёршыся локцем
на згіб трубы вадасцёкавай;
а потым, калі ўжо
пад плёскат i гул вывяржэння
вярталася здольнасць
думаць, прымаць рашэнне, —
другую ўжо злосць
зрываў на ўласнай асобе я:
«Яно так і лепш,
што трапіць пад лівень собіла!
Так, значыць, і трэба табе!
Так, значыць, табе і трэба!
Так, так, прымі гэты душ,
прымі гэты ліўневы цэбар!
Ты маеш дах i ачаг,
вось i сядзі там у непагадзь
i не хадзі па начах,
не лезь пад адкрытае неба хоць!
Тым больш — у пару навальніц,
калі можа лівень ліць
тым больш — пры такой пагодзе,
такі, што адзін на стагоддзе.
Разважней назаўтра ў акне
ці ў лоджыі дыхаць азонам...
Наогул не лезь на ражон,
а лепш трымайся рэзону!
Правілы больш паважай
i меней рабі памылак!
Болей табе б такіх,
як гэта,
галавамыек!..»
Мерка жыцця ўсё ж:
«Ёсць ці няма што ўспомніць?»
Помняцца лівень той
і тая мая самасповедзь.
Успамінаю з усмешкаю
сёння аб той прыгодзе:
«Не затрымайся ў гасцях —
праспаў бы лівень стагоддзя».

Эцюд шосты

СОНЦА ПАКЛІКАЛА!

З раніцы дома не сядзелася,
з раніцы ўсё ў акно глядзелася,
туды, дзе займалася святло.
А са святлом чаканне расло.

Такое было адчуванне, як быццам
нешта павінна вось-вось адбыцца,
як быццам вось-вось збудзецца цуд, —
толькі па той бок акна, а не тут.

Яшчэ адчуванне было такое,
што нечы кліч не дае спакою,
што нехта кліча раз-параз
і трэба адклікнуцца ў адказ.