Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

* * *

Мною забыта нямала
сваіх і пачутых слоў,
а словы, што ты сказала,
чуюцца зноў i зноў:
«Як бы цябе я любіла,
як бы цябе берагла!
Што б для цябе не зрабіла,
што б для цябе не змагла!
Як бы пяшчотна гучала
мая да цябе любоў!
I як бы я маўчала,
калі б не хацеў ты слоў!
Як бы цябе я чакала!
Як бы шукала ва сне!
Як бы цябе сустракала,
калі б ты ішоў да мяне!
Голас твой, твае крокі
чула б я за вярсту...
Дзяліла б з табой да кроплі
i восень сваю, і вясну.
Як бы цябе я любіла!
Без меры і мяжы.
Што б для цябе не зрабіла!..
Чаму ты маўчыш, скажы?»

* * *

Сведчылі месяц, ноч і я:
сцелюць пасцель рукі жаночыя.
Рукі белыя, рукі ўмелыя,
як ялы знаюць справу сваю!
Узлятаюць з падушкамі белымі,
белымі птушкамі снуюць.
«Я пасцель сцялю,
я пасцель сцялю,
падзялю яе
з тым, каго люблю.
Падзялю яе
з тым, каго люблю.
Я пасцель сцялю, я каханнем,
я пяшчотай сваёй падушку наб'ю
i сагрэю сваім дыханнем».
Прасціна лісцём зашапоча:
сцелюць пасцель рукі жаночыя.
Рукі ўмелыя, светлацелыя!
Няма, здаецца, нічога прасцей,
чым узбіць падушкі белыя,
чым узяць і паслаць пасцель.
Так, асаблівай не трэба навукі.
Справа звычайная, не цуд.
Але патрэбны жаночыя рукі,
толькі яны патрэбны тут.

* * *

Пайшло яно —
незваротнае,
як час, як само жыццё.
Глядзім услед, гаротныя:
«Бывай, бывай, пачуццё!»
Думалі, што ты вечнае,
што нам любіць i любіць.
А выйшла так недарэчна,
як горай не можа быць.
Не ўспамінай нас ліхам!
А ў нашай памяці ты
самым светлым міфам
застанешся назаўжды.
Было ты кроўнае,
роднае.
І вось пакідаеш нас —
такое ж незваротнае,
як жыццё і час.

* * *

Гэта не так ужо і сумна
пакідаць жанчыну, калі
ведаеш, што вернецца судна
да яе берага, яе зямлі.
Калі ты знаеш шляхі твае
зноў прывядуць цябе да яе.
Гэта не так ужо і сумна
пакідаць жанчыну, калі
кліча цябе баявая сурма,
таропяць таварышы: «Пайшлі!» —
калі абавязан пакінуць жанчыну.
Будзеш жывы —
сустрэнешся з ёй.
Загінеш — перад ёй і Айчынай
ты выканаў абавязак свой.
Самае сумнае — не гэта.
Самае сумнае — тады,
калі жанчыну, табой сагрэтую,
ты пакідаеш назаўжды,
і пакідаеш яе не дзеля
нейкіх вышэйшых спраў і надзей.
Проста мінула любві нядзеля,
а панядзелак — ростані дзень.
Пакідаеш —
з яе дакорам,
з яе ўяўнаю віной,
з тым паглядам яе пакорным,
які адчуеш ты спіной,
калі, пакінуўшы адну,
ідзеш у цішыню,
не на вайну.

ЭДЗІТ ПІЯФ ХОЧА ЛЮБВІ

Эдзіт Піяф хоча любві.
Голас гучыць страсна.
Голас яе —
голас крыві,
якой без любві страшна.
«Я — зорка першай велічыні?
Не знаю — можа, і зорка.
Знаю толькі, што без любві
зорцы золка і горка.
Шчасце — гэта, мсье, любіць,
гэта знаць пяшчоту,
што ўмее з дзвюх істот рабіць
адзіную істоту».
Эдзіт Піяф хоча любві,
такой, што не знікае.
Толькі ці ёсць паміж людзьмі
яна — любоў такая?
Быў карантыш,
быў легіянер,
высокі і статны,
быў бядняк i міліянер
і быў спявак эстрадны.
Быў паэт.
Быў. Былі.
Любілі ці не любілі,
а — як у моры караблі,
на сушы аўтамабілі.
Эдзіт Піяф хоча любві.
Эдзіт, цябе любілі?
Быў. Былі.
З першым святлом
знікала ўсё, як выпадак.
А на душы — яшчэ надлом,
яшчэ адзін асадак.
Эдзіт Піяф хоча любві.
Любоў, як здань, знікае.
Ці таму, што сэ ля ві,
ці, можа, любоў такая.
Адным Эдзіт казала адзью.
Другія самі казалі.
Знае Эдзіт песню адну —
не для канцэртнай залы:
«Любоў, як птушка, лятала ў палях.
Лятала вольна i смела.
Птушку гэту нехта піф-паф,
i птушка ўніз паляцела.
Птушка ляцела на зямлю,
склаўшы ў адчаі крылы.
На развітанне крычала:
«Люблю!»
Трывожна крычала:
«Мілы!»
Птушка, якую нехта піф-паф,
ніжай усё i ніжай...»
Падбітая птушка, Эдзіт Піяф,
песню пяе ў Парыжы.
Слава прыйшла.
«Брава» i «біс», —
крычаць. — «Біс» i «брава».
А да таго, як трудна любіць,
якая ім справа.
Ёсць ганарары,
ёсць раяль.
Бывайце, няўдачы, нястачы!
Эдзіт Піяф спраўляе баль,
баль сваёй удачы.
Толькі на ім чагось не стае.
Любві не патрэбны вілы.
З мілым рай і ў будане,
толькі. дзе ён — мілы?
Хоча любві Эдзіт Піяф.
Не той, што толькі для цела.
«Любоў, як птушка, лятала ў палях.
Лятала вольна і смела».
Быў. Былі.
Быў друг адзін.
Разбіўся ён. Бывае ж!
Ты плачаш, Эдзіт? Пяеш, Эдзіт?
Ці друга адпяваеш?
Узбройся воляй да зубоў.
Крутая ў любві строма.
І так заўсёды — дзе любоў,
там i катастрофа.