Анатоль Вярцінскі - Святло зямное

* * *

Няма любві — душа, не тужы!
Туга, не душы — няма ласкі!
Душа крычыць, крычаць душы
галасавыя звязкі.
«Любоў, як птушка, лятала ў палях..
Яснейшай няма маралі.
Пяе аб любві Эдзіт Піяф.
Хоча любві Эдзіт Піяф.
І — без любві памірае.

* * *

Самы светлы сон —
той, што нам навее
подых вясновых дзён,
вясновая надзея.

Самы салодкі сон
сніцца закаханым.
Ля іх узгалоўя ён
пяе салаўём несціханьм.

Самы радасны сон
сніцца ў роднай хаце...
Радасны перазвон,
радасны голас маці.

А самыя сумныя сны —
калі не чуваць вясны;
калі душою чужой
стала душа каханая;
а маці за той мяжой —
бязмоўная, бездыханная.

* * *

Мы жывём, каб вяртацца
час ад часу туды,
дзе мінула юнацтва,
дзе маленства сляды.
Мы жывём, каб вяртацца.
I лепшага шляху няма.
Мы жывём, каб вітацца:
«Мама! Дзень добры, ма!»
Ну, а рантам напасце,
бяда ў той хаціне старой!
Ну, а рантам няшчасце —
і маці ў зямлі сырой!
Мы жывём, каб вяртацца.
А куды тады вернешся ты?
З кім так будзеш вітацца,
як тады, да бяды?

* * *

«Дзень добры, мама!» —
кажу крыжу
і пацямнеламу ўзгорачку.
«Дзень добры, мама!» —
зноў кажу
і слухаю маўчанне з горыччу.
Маўчаць узгорачак і крыж.
Ды чую: сосны зашумелі,
парушылі глухую ціш —
мне адказалі, як умелі.
Я доўга слухаю той шум.
Ідзе ён проста ў душу мне.
І чую ў шуме я свой сум
і сваю думу чую ў шуме.
і ўжо, здаецца, сам шумлю,
і па сасне, нібы па мачце,
мой голас-шум ідзе ў зямлю,
і разумее яго маці.
І шле мне матчын свой адказ,
і пачынае мяне зваці...
...Я ўдзячны, сосны!
Як без вас
пагаварыць я мог бы з маці?!

МАМА МЫЛА РАМУ...

Паводле буквара

Была і ў мяне мама.
Мыла раму таксама.
Мыла раму яна
дабяла, даясна.

Ці то ішло свята,
ці то прыйшла вясна.
Мама была занята —
мыла раму яна.

Мама раму мыла,
мама мыла шкло,
каб сонца не йшло міма,
а ў нашу хату ішло.

Стала светлай хата,
рады былі мы.
Ці то было свята,
ці то канец зімы...

Было ў мяне дзяцінства,
маці ў мяне была.
Раму мыла дачыста,
даясна, дабяла.

Потым не стала мамы.
Астыла наша гняздо.
Ніхто не мыў там рамы,
вокан не мыў ніхто.

Колькі святла навокал!
А мама туды пайшла,
дзе ні рам, ні вокан,
дзе ні шкла, ні святла.

Не мыць ёй болей раму.
Свята абходзіць маму.
Святло абходзіць весняе.
І — мае акно
глядзіць на свет нявесела,
пацьмянела яно.

ЗАМЕСТ ЭПІТАФІІ

Cпi, родная.
Ты мала спала.
Ты неспакойна спала на зямлі,
дзе мала цішыні і ладу мала,
і сны твае трывожныя былі.
Cпi, родная.
Ты мала спала.
Дзяцей прыспіш —
сама ўсё не спіш,
усё глядзіш у цемнату, бывала,
усё ўздыхаеш у начную ціш.
Тады была вайна,
гула навала,
трымцеў начамі водсвет на сцяне,
звінелі шыбы...
І ты мала спала,
сама не знала,
спала ты ці не.
Былі нястачы, крыўды, непарадкі.
I усё будзіў, як злы нядрэмны пёс,
цябе твой лес —
лёс маткі i салдаткі,
і працаўніцы ніцай лёс.
Cпi, родная.
Ты мала спала.
Ты з дня ў дзень і з году ў год
рук не складала —
мала спала.
Нас гадавала —
мала спала.
Была навала —
мала спала,
навала мінавала —
мала спала.
Ты знала больш бяссонніц і турбот.
Тваім спакоем мала даражылі.
Ты старажыла
сон усёй зямлі,
а твой, а матчын сон не старажылі,
а твой, а матчын сон не сцераглі.
Cпi, родная.
Ты мала спала.
Нас гадавала —
мала спала ты.
Нас выпраўляла —
яшчэ болей дбала,
зноў не да сну
табе было тады.
Ах, дзеці! Як вы там,
на свеце, дзеці!
Штось загулі трывожна правады.
Ну, хопіць, правады, гудзеці,
не нагудзелі б вы якой бяды...
Бяда прыйшла.
I ты зусім не спала.
Які там сон мог быць ужо тады!
Ты мала спала
і жыла ты мала —
заўчасна памірала ў муках ты.
Cпi, родная.
Ты мала спала.
Ты болей знала неспакой начны.
Нас гадавала —
мала спала,
нас ратавала —
мала спала,
шмат працавала —
мала спала,
шмат бедавала —
мала спала...
Cпі, родная.
Хоць там спачні.

* * *

Сціраюць з карты белыя плямы
і адкрываюць мацерыкі
не калумбы — калумбавы мамы,
іхнія добрыя мацяркі:
благаславенне матчына ix,
малітвы ix за сыноў сваіх.
І мір заключаюць не дыпламаты —
па ix бы голас гарматаў не сціх, —
а мутэр i мэр, маці i маты,
добрая матчына воля ix.
I рэвалюцыі — справа ix рук,
прасцёртых роспачна i нема.
З гронак матчынага гнева
праліваецца кроў на брук.