Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

яго забіць.— Сак спакойна сеў у крэсла і закінуў нагу за нагу.

Гражына асцярожна кранула Тэрэзу за руку:

— Сядайце, сапраўды ён мае рацыю, лепш ад гэтага не будзе.

— Вось чаму я і наважыўся ўзяць на сябе такую адказнасць — паспрабаваць правесці следства і знайсці забойцу,— Сак нечакана грымнуў кулаком па стале,— бо гэта злачынства супраць культуры,— яшчэ раз грымнуў кулаком,— супраць беларускай нацыі, і забойца, перш чым адказаць перад судом, адкажа перада мной! — Сак на хвіліну перавёў дыханне і далей працягваў ужо без крыку, адно што ягоны твар заставаўся страшным. — Я з гэтага моманту праводжу следства, раю са мною быць шчырымі і нічога не ўтойваць, бо мы людзі аднаго кола і можам паразумецца. Мяне цікавіць адно — знайсці забойцу, разлічыцца з ім. Усе падрабязнасці з асабістага жыцця мяне цікавяць толькі з гэтага пункту гледжання і застануцца між намі. Горш, калі ўсе памылковыя версіі будуць фігураваць на судзе. Гэта як мінімум абраза памяці Даўгалевіча, якая належыць не нам, а ўсей нацыі. Няхай маім памагатым у гэтай святой справе будзе Марцін. Прашу ўсіх заставацца ў гасцёўні. Мы з Марцінам пойдзем у Даўгалевічаў кабінет, і там з кожным я буду размаўляць паасобку. Я яшчэ раз прашу нікога не крыўдаваць і быць шчырымі. Забойца сярод нас, і наш абавязак выкрыць яго. Праз пяць хвілін ты, Гражына, падыміся да нас, як выйдзеш, паклічаш наступнага, я скажу каго. Пайшлі, Марцін, нам яшчэ трэба дамовіцца.

Мы з Сакам узняліся стромымі сходамі на мансарду. Доўгі калідор, падзелены частымі вертыкалямі дзвярэй, упінаўся ў шасцікутнае акно.

У кабінеце мы моўчкі паскладалі чыстыя паперы ў шуфляды. Сак сцягнуў з шафы пустую кардонную скрыню з-пад тэлевізара, і мы яе наладавалі акуратна падпісанымі папкамі з рукапісамі.

— Дзе ляжаў апошнім часам дзённік? — Сак адцягнуў скрыню пад сцяну, бліжэй да дзвярэй.

— На стале, ляжаў разгорнуты. Я сюды заходзіў перад лазняй з Гражынай. Дзядзька Вадзімір якраз сядзеў і рабіў запіс. Так што дзённік забойца сцягнуў да прыходу Гражыны, зайшоў, калі мы спявалі на нізе, спакойна ўзяў са стала і пайшоў. А Гражына спазнілася, бо нашто ёй тады было выкідаць начынне з шуфлядаў, калі дзённік ляжаў навідавоку.

— Памыляешся,— Сак сеў на канапу,— Даўгалевіч яшчэ раз заходзіў у кабінет, па віно, і мог дзённік перахаваць у тыя ж шуфляды. І дарма ты яе так бароніш — тваю дзеўку. Мне куды лягчэй падазраваць яе, чымсьці тую ж Тэрэзу, якую ведаю яшчэ з інстытута.

— Таму і бараню, што табе лягчэй. І наогул, ці маем мы маральнае права судзіць астатніх толькі на той падставе, што былі разам пад час забойства? Для іх мы маглі дамовіцца — я пайшоў забіваць, а ты падсеў да фісгармоніі — граў і спяваў, каб усе чулі. Я забіў Даўгалевіча, схадзіў па дзённік, спаліў яго і вярнуўся. А потым мы з табой разам згулялі камедыю, калі злавілі Гражыну ў кабінеце.

— Не атрымліваецца,— Сак прыпаліў і кінуў запалку ў камін,— я не ўмею граць на фісгармоніі, а ты не можаш добра спяваць. І наогул, няўжо ў выпадковага следчага больш маральных правоў разбірацца ў смерці дзядзькі Вадзіміра, чым у ягоных сяброў?

— У сяброў? Не забывайся, адзін з іх забойца.— Я таксама запаліў. Цесны кабінет адразу зацягнула дымам, але пакрысе ён стаў знікаць у каміне.

— Акрамя нас, акрамя нас. Вось адкуль ідзе нашае права. — Сак раптам перайшоў на шэпт. — Ведаеш, Марцін, ты вазьмі ручку і паперу — будзеш занатоўваць за кожным асноўныя дэталі. Пытанні я ўжо прадумаў, калі хадзіў па выспе.

На калідоры пачуліся прыглушаныя ходнікам крокі. Увайшла Гражына.

— Я не зарана?

Сак моўчкі паказаў рукой на пустое крэсла перад камінам.

З хвіліну мы маўчалі. Гражына то расшпільвала торбачку, то зашпільвала, нарэшце павесіла яе на спінку крэсла і скрыжавала рукі

— Імя і прозвішча? — Сак збіў попел на далонь.

Гражына ўзяла са стала цыгарэты, я ей паднёс запалку. Глыбока зацягнулася і сказала:

— Мае? Гражына Логвін.

— Гэта ж літаратурны псеўданім.

— Не толькі: па пашпарце і па літаратуры супадаюць.

— Узрост?

— Дваццаць два.

— Занятак?

— Паэтка.

— Яшчэ што?

— Вучуся, трэці курс філалогіі, універсітэт. Жыву ў Менску, з бацькамі. Са шкодных звычак, як бачыце — паленне і алкаголь. Антрапалагічныя дадзеныя вас таксама цікавяць? Магу падаць.

— Як ты трапіла на семінар?

— Нарэшце бліжэй да справы. Ад Саюза пісьменнікаў. Даведалася, што адбудзецца семінар, на якім адным з кіраўнікоў Даўгалевіч. Прыйшла і папрасіла, каб мне далі накіраванне.