Максім Клімковіч - Мяжа па даляглядзе

— Я пра гэта не паспеў падумаць.

— А я паспеў. Ідзі на ніз, наганю,— Сак падышоў да акна і стаў узірацца ў цемру.

— Я з імі разбяруся, хто забіў, а ты мне дапаможаш. Склікай усіх у гасцёўню.

Я сышоў на ніз, дзверы ў лазню былі прычыненыя. У прылазніку пуста і суха, на лаўцы ляжаў кінуты ўсходні халат і скамечаны ручнік. Я прачыніў другія дзверы — моцна запахла віном. Нябожчыка — дзядзьку Вадзіміра — ужо паклалі на лаву, ён быў закручаны, як рымскі грамадзянін, у тогу-прасціну. На грудзях бурай плямай спяклася кроў. На кафельным дне басейна ляжаў паляўнічы нож. Дыміла залітая вадой печ — парагенератар.

Я паспрабаваў адчыніць акно. Фрамуга адразу не паддалася. Тады я стаў на ўслончык і зазірнуў на высокае падваконне. Акно, што выходзіла на возера, трымаў доўгі, але неглыбока ўбіты цвік. Ён легка выцягнуўся, і халодны восеньскі вецер уварваўся ў лазню. Супрацьлеглае акно паддалося адразу, яно не было зачыненае на шпінгалет і нават няшчыльна прылягала да сцяны. Скразняк імгненна выстудзіў лазню, адкінуў нябожчыку з ілба валасы. Я падышоў да дзвярэй і азірнуўся. Нерэальнай выдавала выстуджаная лазня, легкая пара курэла над басейнам. Мне недарэчна падумалася, што дзядзьку Вадзіміру будзе тут халодна.

— Выбачайце,— сказаў я шэптам,— можа, калі б не было тут мяне ці я не ўзяў з сабою Гражыну, то спрацаваў бы. нейкі ланцуг выпадковасці і забойства не адбылося б. Але я не хацеў, мне прыкра, што я часам думаў аб вашай смерці, думаў аб скорай яе непазбежнасці, ды і вы самі прыспешвалі яе віном, гарэлкай. Толькі я ніколі не думаў, што атрымаецца вось так. Вы пісалі пра тых, каго забіваюць, замуроўваюць у сутарэннях, а сабе рыхтавалі смерць ад гарэлкі, спакойную і зусім не гераічную, але ж атрымалася вось як. Выбачайце, што я часам уяўляў ваш скон на бальнічным ложку, выбачайце.

Я машынальна палічыў бутэлькі на стале — дзве з-пад гарэлкі, тры з-пад віна, выйшаў на калідор і замкнуў за сабою дзверы. Ключ тырчаў у адтуліне, я яго перакруціў і паклаў у кішэню.

Склікаць нікога не давялося — усе і так сабраліся ў гасцёўні. На стале ляжалі непрыбраныя карты. Вечка фісгармоніі нехта паспеў ужо зачыніць. Цішыню парушаў толькі аднастайны грукат электрастанцыі. Тэрэза стаяла перад адчыненым барам і ніяк не магла патрапіць рыльцам бутэлькі ў чарку, каньяк разліваўся па лакіраванай паверхні. Эдмундас прытрымаў яе руку. Дробна зазвінела шкло.

— Я з табой,— сказаў ён і наліў палову чаркі сабе.

Яны выпілі моўчкі.

Маршанскі нерухома сядзеў у глыбокім фатэлі і глядзеў на столь. Я на ўсялякі выпадак таксама зірнуў угору, але на белай роўнядзі столі нічога вартага ўвагі, акрамя падобнага да павука ценю баракальнай жырандолі, не згледзеў.

Я адышоў да акна і сеў на мяккую, як вясковая падушка, казетку. Вярнулася Гражына, рашуча перасекла залу і села побач. Яна дакранулася да маёй рукі халоднай, у вільгаці кандэнсату, торбачкай, але адразу ж шмарганула яе да сябе і павесіла на спінку казеткі.

— На дварэ дождж? — спытаў я.

— Не, туман,— Гражына пільна глянула мне ў твар. Вочы, пазбаўленыя макіяжу, выдалі бясколернымі. Яна адціснула насоўку проста на дыван.

— Вада ў возеры жахліва зімная, як снег. Затое вяртае яснасць думкі, а тут у цяпле зноў пачынаю раскісаць,— яна ўсхліпнула і прыклала насоўку спачатку да вачэй, потым да лба. — Так лепш. Як навязліва грукаціць рухавік і ўсё аддаецца ў скронях. Гэты твой Сак — хабёл. Ён хадзіў сачыць за мной. Уяўляеш — я была на беразе — цемрадзь і туман. Азірнулася, а за мной ледзь бачная нерухомая маўклівая постаць, я думала, гэта ты. Кажу: «Марцін! Нашто ты тут?» А ён моўчкі набліжаецца, і я ўжо бачу па абрысах, што гэта не ты, і раптам падалося, нібыта перада мною нябожчык — дзядзька Даўгалевіч. У цемры чаго не падасца? Асабліва калі чакаеш пабачыць. Я ўскрыкнула і тут пачула: «Змоўкні, дурніца, няма чаго табе тут швэндацца, ідзі ў хату, покуль я не перадумаў». Бачыш, дагэтуль рукі калоцяцца, а сам ён падаўся далей па беразе, спытай нашто? Там жа няма больш каго палохаць. Я бегла дадому і ўсё азіралася, нейкая дурная думка — нібыта нагоніць і пачне душыць. Ці проста мы ўсе тут павар'яцелі?

Рыпнулі ўваходныя дзверы.

Гражына змоўкла, сціснула маю руку.

На парозе з'явіўся Сак, павесіў электрычны ліхтарык на цвік, няспешна зняў плашч і падсеў да стала.

— Панове,— ён агледзеў залу,— так, усе сабраліся, толькі ніколі ўжо не будзе паміж нас дзядзькі Вадзіміра, сядайце да стала, нам ёсць над чым падумаць.