Барыс Пятровіч - Спачатку была цемра

– Бываюць выпадкі, — сказаў рэдактар, — калі чалавек пасля траўмы ці няшчаснага выпадку, стрэсу, нейкага нягеглага падзення альбо ад таго, што злачынцы напояць нечым, каб абабраць, губляе памяць, забывае і не можа ўспомніць, хто ён. Такіх людзей звозяць у спецыяльныя бальніцы, а то і ў псіхбальніцы. Пашукай у іх.

Гэта быў варыянт, пра які Андрусь сам чамусьці не падумаў.

Але нідзе ў бальніцах і псіхбальніцах Сідарэйчанка У. Л. не значыўся. Не было такога хворага. Ну не значыўся, і не дзіва: ён і не мог значыцца, паколькі там былі тыя, хто не памятаў, як іх завуць, і каго не знайшлі родныя. Такіх было не дужа шмат на ўсю Беларусь, і Андрусь, каб пераканацца, у Мінску сустрэўся ледзь не з кожным з іх, хто падыходзіў па ўзросце. Уладзі сярод іх не было, хоць кожны пазіраў на Андруся з надзеяй: а раптам я той, каго ты шукаеш?

Урэшце яму параілі з’ездзіць у адзіны на Беларусі інтэрнат, у які звозяць з усёй краіны самых безнадзейных хворых, што не памятаюць сябе, не могуць нічога ўзгадаць і каго не пазнаў і не шукае ніхто з родных. Там запісваюць іх пад нейкімі клічкамі, нумарамі, ці месцам, дзе іх знайшлі: Слуцкі, Хвайніцкі, Пінскі ці яшчэ як...

– А раптам вам пашанцуе, — сказаў, прыкурваючы ў Андруся, незнаёмы ўрач з псіхбальніцы ў Навінках, сказаў і глыбакадумна пусціў дым у неба: — Такія выпадкі бываюць… Рэдка, але бываюць.

9.

Сны не давалі спакою Людзе. «Жывы ён, жывы…» — убіла яна сабе ў галаву, але дзе ён, як яго шукаць?

У адну з суботаў яна вырашыла з’ездзіць да бацькоў Уладзі — можа, яны нешта ведаюць… І была страшна здзіўлена тым, што яны ўжо і забыліся пра адзінага сына.

Бацька, праўда, пусціў п’яную слязу, а мачыха толькі галавой пахітала: прапаў, прапаў, і дзе магілка, нават не знаем...

– Міліцыя прыязджала, донька мая, — ласкава сказала мачыха, — аж з Мінска. Путаліся пра яго. Мабуць, шукалі, правяралі, ці не ў нас дзе схаваўся?

«Ага, — падумала Люда, — раз шукалі, значыць, ёсць надзея, што ўсё ж не загінуў…»

– А што пыталі?

– Калі паследні раз прыяжджаў дадому, што казаў…

– А што з ім магло здарыцца — не паведамілі?

– Не, толькі ў нас путаліся, а нам нічога не казалі.

– А вы ў іх чаму не спыталі, дзе ён?

– Дзе там… Перапужаліся самі, тайка мая. Страх такі: ета ж мі-лі-іцы-я… — Мачыха так жаласліва і маркотна зірнула на Люду, што ёй стала няёмка: вядома ж, мачыха разумела, што зусім невыпадкова Люда прыехала да іх праз столькі часу і пытае пра Уладзю.

У аўтобусе па дарозе дамоў Люда пачула размову дзвюх бабулек, што сядзелі паперадзе: у суседнім раёне, у доме-інтэрнаце, з’явіўся чалавек, які не толькі лечыць людзей ад усіх хваробаў, як Кашпіроўскі, але і знаходзіць прапалых родных. Да яго з усёй Беларусі цяперака едуць… І ўсім-усім памагае.

«Во яно, тое, што мне трэба… — з радасцю падумала Люда. — На бліжэйшыя выходныя трэба будзе паехаць да яго. А раптам… раптам ён і мне дапаможа ці падкажа што…»

Дамоў яна вярнулася з надзеяй на невядомага «экстрасэнса». І тут ёй пазваніў Андрусь. Распавёў пра свае пошукі і пра апошнюю зачэпку — домінтэрнат.

– Не можа быць, — сказала Люда, — гэта ж зусім недалёка і ад мяне. А ад вёскі ягоных бацькоў дык і ўвогуле — літаральна дваццаць кіламетраў праз лес…

– І тым не менш, — сказаў Андрусь, — мяркую, варта праверыць і гэты варыянт, каб потым быць спакойным. Заўтра я еду туды, у той дом-інтэрнат. Калі хочаш, па дарозе заскочу па цябе і разам пабудзем.

– Вядома, хачу. Я сёння чула, што там жыве чалавек, які дапамагае адшукваць родных. Заадно паспрабуем з ім сустрэцца і пагутарыць.

10.

Прыход журналіста і Люды Славіка-барда насцярожыў. Ён пастараўся забыць, выкрасліць з памяці той выпадак з Уладзем. Былі за гэты час у яго іншыя, больш рызыкоўныя заданні. Але тое было ці не першым сур’ёзным выпрабаваннем. Хоць увогуле «сакрэтна супрацоўнічаць» ён пачаў яшчэ студэнтам і да «Тутэйшых» прыбіўся невыпадкова.

Шмат вады за прамінулы час сплыло. Дабраўся ён да вяршыняў апазіцыі... Утварыў сваю арганізацыю, вядомую экстрэмісцкімі, правакацыйнымі дзеяннямі ды заявамі. Сярод іншых «апазіцыйных дзеячаў» ён вылучаўся сваёй актыўнасцю, рашучасцю і неардынарнасцю ўчынкаў ды выказванняў, за што яго адны паважалі, а другія ненавідзелі, бо ягоныя выхадкі, пошленькія песенькі ды цытаткі з «прамоваў» улады напоўніцу скарыстоўвалі супраць апанентаў — пісалі ў газетах, паказвалі па тэлебачанні, маўляў, бачыце: якія яны і чаго хочуць....