Барыс Пятровіч - Спачатку была цемра

А таму я не магу і не хачу адсюль сыходзіць, я хачу застацца тут, у гэтым доме інвалідаў, які стаў мне ўсім — маёй радзімай, маёй сям’ёй — назаўсёды... Дык што: дзеля таго, каб пражыць апошнія гады тут, у гэтым пекле на зямлі, мяне і вярнулі?»

Чым болей думаў так Славік, тым страшней рабілася яму ад непазбежнага разумення таго, што некалі давядзецца пакінуць гэты дом. У каторы раз, калі ён паспрабаваў зазірнуць у сваю будучыню, яму стала млосна ад болю, што раптоўным туманам насунуўся на яго, нібыта супраць падобных думак была нейкая «ўстаноўка», якая адразу заводзіла яго ў ступар… Але ж пра іншых ён мог думаць. І таму вырашыў пабачыць, што чакае яго краіну, свет у перспектыве. І аказалася, што вельмі хутка суседзі па Еўропе аб’яднаюцца ў супольны саюз, увядуць адзіную валюту (ён сам сабе пасміхнуўся, назіраючы за тымі пераменамі, што маляваў-паказваў яму нехта — ягоны розум ці яшчэ невядома што і хто… бо было яму смешна: ён і ўявіць сабе не мог, што літоўцы, якія так доўга хацелі незалежнасці і першымі ўвялі — вярнулі — свае грошы-літы, раптам адмовяцца ад іх… і няўжо адмовяцца ад сваіх марак немцы, ад франкаў — французы, ад ліраў — італьянцы?.. Не, дарагі мой стомлены розум, — гэтага ніяк не можа быць…). Што і ў Беларусі не будзе межаў? І Расія ўвойдзе ў гэты саюз… А далей — далей адна мова, адна нацыя, не нацыя… проста адна супольнасць — зямляне, з адною на ўсіх мовай… Дык за што мы цяпер змагаемся? Чаго мы хочам, навошта мітусімся? Якая незалежнасць? Якая мова? Калі ўсё роўна вернемся да таго, што было некалі… было да Бабілона. Да таго, з чаго пачыналася, толькі тады было, скажам, двое — Адам і Ева (прыму дзеля простасці гэтую «канцэпцыю»), у якіх была адна мова, а цяпер нас трыццаць мільярдаў, але мы адно цэлае, мы — зямляне… А не беларусы, расейцы, індусы, кітайцы, немцы, шведы, якуты, чукчы… Бо, сказана, няма ні грэка, ні іудзея…

Стоп!!! Трыццаць мільярдаў? Ён пасміхнуўся сам сабе: адкуль такая лічба выскачыла? Цяпер на Зямлі і шасці мільярдаў няма… Трыццаць мільярдаў… Нічога сабе лічбачка… Значыць, будучыня ёсць… Хай сабе і з адной мовай (не нашай), і з адной верай (таксама не нашай)… Але… Стоп! Трыццаць ці трынаццаць? Мне не пачулася дакладна, і я не паспеў перапытаць агаломшаны гэтай лічбай. Надта ж вялікая яна — трыццаць мільярдаў… Можа, усё-ткі трынаццаць? Гэта важна. Вельмі. Бо менавіта адсюль, з гэтае лічбы, пачнецца адлік назад. Нараджальнасць паўсюль, нават у Кітаі ды Індыі, пачне скарачацца, смяротнасць перавысіць яе, як перавышае цяпер у еўрапейскіх ды іншых «цывілізаваных» краінах, і паступова чалавецтва будзе адкочвацца назад, калі не да нуля, дык да тых самых двух — Адама і Евы… І ніякія праграмы ды законы нічога не змогуць зрабіць. На змену людзям прыйдуць спачатку клоны, потым робаты: штучны інтэлект — анёлы, — які пачне засяляць далёкія планеты, пакуль недзе не знойдзе такую, як наша, з патэнцыялам новых Адама і Евы…

Трынаццаць мільярдаў... Ці не замнога, ці не задужа? Не верыцца ўсё ж. Колькасць душ на свеце — мераная вада, як кажа баба Маня. Іх ні больш, ні менш, а пэўная лічба, перасягнуць якую чалавецтва не зможа. І яна не трынаццаць мільярдаў...

До фантазіяў! Што са мною? Адкуль гэтыя думкі? Дзе я гэтага набраўся? Няўжо там, пад тым кустом? Але там, дзе я быў, куды адлятаў, не было такіх паняткаў, як час і прастора. Тым больш — мова, словы. Аднак усё было зразумела без іх — было простае, неапасродкаванае ўсведамленне, якое прыходзіла на нейкай універсальнай, адзінай (зноў адзінай?)… мове… не ўвасобленай у словы. Бо слова будзе потым... Напачатку… Тут, на зямлі… Яно проста гучала ў «галаве»… не, нават не гучала, а проста ўзнікала ніадкуль, як узнікаюць думкі… але было не тваім, а знешнім… успрымалася знешнім, чыімсьці… Чыім?

І што ж то было за месца? Дзе я быў?.. Ага, яно ўва мне і паўсюль… Ува мне і паўсюль… Там, пад кустом, нешта адбывалася: да мяне прыходзіла мамачка… я нібыта некуды ляцеў скрозь цемру — уверх да вабнага мяккага матавага святла… але гэта адбывалася не ў прасторы і часе, а ўва мне нерухомым. Час ішоў паза мной — свяціла сонца, спявалі птушкі, па дарозе побач імчалі машыны з заклапочанымі і бесклапотнымі па-са-жы-ра-мі, па мне поўзалі ж-ы-в-ы-я мухі і му-ра-шы… — а ўва мне ўсё спынілася. Жыццё ў тыя гады, калі я быў без памяці, ішло па-за мной гэтаксама, як ідзе цяпер, але мяне ў ім не было, тут прысутнічала толькі цела. А дзе быў я? Тут і нідзе… Нідзе і тут? Гэтага не можа быць… Я быў тут. Толькі тут. Тут!..