Барыс Пятровіч - Спачатку была цемра

Славіка агарнула роспач. Адно супакойвала яго: не раз гучала па тэлевізары, што па Канстытуцыі кіраваць дзяржавай ён зможа толькі два тэрміны — дзесяць гадоў, не больш. Што такое для гісторыі дзесяць гадоў — імгненне… А потым прыйдзе новы лідар і… Новы? Хто? Славік паспрабаваў зазірнуць далей… Няма там новага… Ага, той крызіс 1996 года і будзе якраз таму, што ён захоча перапісаць — і перапіша! — Канстытуцыю, каб кіраваць і абірацца на пасаду бясконцую колькасць разоў… А потым «паплечнікі» скарыстаюць супраць сваіх апанентаў і канкурэнтаў даўно апрабаваны прыём... так, яны проста знікнуць... бясследна… Бясследна для родных, для ўсіх. І пошукі іх нічога не дадуць. Знікнуць... А на самай справе будуць…

Няўжо нельга папярэдзіць іх? Сумленных людзей, «вінаватых» толькі ў тым, што хочуць дабра свайму народу…

Не, ну хто табе паверыць — інваліду з далёкага інтэрната. І як да іх дастукацца, бо сёння яны на кані, яны пераможцы, яны пры вялікай уладзе і магчымасцях — міністры і вышэй… Яны так высока ўзляцелі, што цябе і слухаць не захочуць, нягледзячы на славу «экстрасэнса»… І ці не прымроілася гэта табе, бо ніхто не ведае таго, што будзе, бо і будучыня можа змяніцца ў кожны момант…

Не, казаў нехта Славіку, усё ўжо адбылося наперадзе, і ніхто не ў моцы змяніць тых падзеяў, у тым ліку і ты — тым болей ты… І ўсім вам застаецца толькі дачакацца іх, ці, як вы кажаце, дажыць да іх…

Славік ведаў, што паўплываць на «масы», на мноства людзей адразу ён не можа. Але можа на аднаго асобнага чалавека. На аднаго асобнага? Які сам уплывае на масы?.. А чаму б і не… І Славік паспрабаваў пранікнуць у таго чалавека, пра якога думаў, каб зразумець, чым ён жыве, якімі думкамі кіруецца, а даведаўшыся — паспрабаваць нейкім чынам паўздзейнічаць на яго, і… натыкнуўся на сцяну ледзь не ў прамым сэнсе гэтага слова. І зразумеў, што той чалавек калі не сам мае нейкія здольнасці, дык завёў сабе экстрасэнсаў, якія абараняюць яго і блакуюць усе спробы пранікнення… Блакуюць? Абараняюць? Ці ўплываюць на яго і кіруюць ім?.. Адказу не было. «Хто пасее вецер — пажне буру…» — зноў даляцеў аднекуль да Славіка голас, і ён зразумеў, што гэта пра таго, пра каго ён думае, і што скончыць той урэшце вельмі кепска. Вельмі кепска… І канец яму прыйдзе зусім неспадзявана і не адтуль, адкуль ён яго будзе чакаць… але будзе гэта не хутка… кіраваць ён будзе нават дольш… даўжэй, чым Брэжнеў…

Галава Славіка закружылася, забалела, і ён ледзь не страціў прытомнасць ад нахлынулых думак ці… атакі ў адказ… Хістаючыся, ён устаў і пайшоў да будынка інтэрната. Яму трэба было сустрэць нейкіх людзей, каб загаварыць з імі пра што-небудзь і выбіць сябе з гэтага стану ачмурэння… Але быў пасляпалудзенны «ціхі час», і ніхто яму не сустракаўся, толькі каля ўваходных дзвярэй стаяла некалькі настырных наведнікаў, якія чакалі ягонага прыёму. І ён вырашыў падысці да іх.

Яго зацікавіла жанчына, якая трымала на руках дзіцё — дзяўчынку. Ён падышоў да яе, бо бачыў толькі яе, хоць звярнуць на сябе ягоную ўвагу назойліва стараліся іншыя: торгалі за рукаў, навісалі над плячыма, зазіралі ў вочы…

– Памажыце мне, — сказала маці, — памажыце маёй дачушцы.

Ён паглядзеў. Гэткіх чарнобыльскіх дзяцей, з падобнымі ды іншымі паталогіямі, ён бачыў ужо некалькі. І кожны раз вымушаны быў прызнацца сабе, што нічым дапамагчы не можа. Могуць толькі ўрачы. Маці разгарнула дзіцё і паказала голенькія грудзі, злева на якіх білася сэрца — адкрытае, не абароненае скабамі сэрца…

Ён не мог расчараваць гэтую жанчыну. Узяў на рукі дзіця, пагушкаў — дзяўчынка заснула.

– Усё будзе добра, — сказаў ён маці, — але сёння ж едзьце ў Мінск, там ёсць кардыялагічны цэнтр. Вас адразу прымуць урачы… Толькі яны могуць дапамагчы вам. Толькі яны… Ніхто больш… Не адкладвайце. Едзьце сёння ж…

І зусім спустошаны, не звяртаючы ўвагі на просьбы ды мольбы іншых наведнікаў, пайшоў да сваёй палаты.

11.

Славіку стала цесна ў інтэрнацкім двары. Добра, што Станіслаў Сцяпанавіч глядзеў паблажліва, як хворыя хадзілі на падзаробкі ў вёску, дапамагалі бабулькам сена на кароўку накасіць, бульбу скапаць, дровы пасекчы… То і Славік пачаў выходзіць за інтэрнацкі паркан, каб пагуляць на большай прасторы. На гэтыя шпацыры ён зваў з сабою Валодзьку-афганца, якога па ягонай просьбе перавялі з пятага паверха на першы. Валодзьку таксама абрыд разведаны да драбніцаў двор, але адзін ён за межы яго не здолеў бы выбрацца, бо колы вазка грузлі, вязлі ў сыпучым пяску разбітай машынамі ды трактарамі вясковай вуліцы — асфальту тут яшчэ не было. Да іх звычайна чапляўся маленькі шчанючок, які невядома адкуль браўся, калі яны выпраўляліся з двара, нібыта чакаў іх заўсёды. Шчанючок, якога яны назвалі Шарык, круціўся вакол іх — то забягаў наперад, то адставаў, то цёрся аб Славікавы ногі і ледзь не трапляў пад колы — сваёю мітуснёю адцягваў увагу і ствараў нейкі такі ўтулак, што і гэтая вёска, і гэтае наваколле рабіліся ім зусім роднымі…