Валянцін Блакіт - Шануй імя сваё

Сакратар абкома партыі, загадаўшы сакратарцы, каб нікога пе пускала, пачаў распытваць пра справы ў раёне. Яго, Радзевіча, гэта насцярожыла, аднак, як і палежыць, падрабязна і грунтоуна дакладваў аб усім, што робіцца ў раёне, перш-наперш пра гатоўнасць да вясны, пра становішча ў жывёлагадоўлі, квартальныя планы па малаку і мясе. Сакратар раз-пораз устаўляў свае пытанні, каменціраваў нейкія яго думкі і меркаванні, але ўвесь час не пакідала ўражанне, што не гэта яго цікавіць, што ён нешта не дагаворвае. Спачатку падумаў, мо паступіла якая ананімка, і сакратар намацвае грунт, адкуль ямчэй падысці. Не, пра ананімку ён сказаў бы адразу... А мо прадбачыцца якая праверка, заслухоўванне на бюро? Але, звычайна, такія заслухоўванні загадзя ўносяцца ў план работы абкома, і з гэтымі планамі знаёмы ў райкомах...

Распытаўшы пра гаспадарчыя справы, сакратар стаў пільна дапытвацца пра кадры раённага звяна. Перш за ўсё пра Дзевяценя: як прыжыўся, як да яго ставяцца людзі, што ён, Радзевіч, можа сказаць пра асабістыя Дзевяценевы якасці? Пытанні, канечне, натуральныя: Дзевяце­ня прыслалі ў раён, чаму ж і не пацікавіцца, чаго ён варты, як бярэцца за справу.

Ён станоўча ахарактарызаваў Дзевяценя, не ўтаіўшы, як таго настойліва дамагаўся сакратар абкома, і некаторых, на яго погляд, слабых бакоў: пэўная нерашучасць, боязь іншы раз узяць на сябе ўсю адказнасць... Потым перайшлі да Чыжэўскай, Антоненкі, Лазовіка... Сакратар патрабаваў шчырасці, аб’ектыўных ацэнак, і, натуральна, ён, Радзевіч, гаварыў, што думаў, што ведаў, пазбягаючы катэгарычнасці, увесь час падкрэсліваючы, што гэта яго асабістая, суб’ектыўная думка. Адчувалася, што яго спакойныя і ўзважаныя характарыстыкі падабаюцца сакратару абкома. Разам з тым за яго заклапочана-ўніклівымі пытаннямі і рэплікамі хавалася нейкая недамоўленасць, і гэта не магло заставацца незаўважаным. I раптам непрыемная згадка: а ці не збіраюцца яму прапанаваць нейкую іншую работу? Логіка, шматгадовы вопыт падказвалі, што менавіта так. Але чаму? Няўжо на самай справе састарыўся, выходзіць у тыраж?..

— Вы колькі ўжо першым?

— Чатырнаццаты год...— насцярожыўся Радзевіч.

— Не стаміліся?

— Я зразумеў, што хочаце запхнуць на спакойную, ціхую работу... Устарэў... — Ен нявесела ўсміхнуўся, даючы зразумець, што гэта яго крыўдзіць і абурае.

— Ды не...— трохі зніякавеў сакратар, памяркоўна і мякка сказаў: — Мы так не думаем... Вы забяспечваеце свой участак работы... Асаблівых прэтэнзій да вас няма. Раён адзін з перадавых у вобласці — гэта гаворыць само за сябе. Калі адчуваеце ў сабе сілы — працягвайце працаваць на здароўе, ніхто вас не збіраецца ні здымаць, ні запіхваць, як вы кажаце, на спакойную работу. Мы цэнім ваш вопыт, вашу энергію. Аднак, наш абавязак адкрыта i шчыра запытаць... Мы не маем права змушаць людзей працаваць на зноc. Учора, дарэчы, у мяне быў Васілец: на прамілы бог просіцца ў вобласць на спакайнейшую работу — цяжка, выдахся, нервы здаюць... А вы і па гадах старэйшы, і ў два разы больш за яго на пасадзе першага... Сёлета, як вы ведаеце, партканферэнцыі, і мы загадзя павінны ведаць і думаць...

— Вы сумняваецеся?..

— Не сумняваемся. Проста — наш абавязак запы­таць... Так што лічыце, не было гэтай гаворкі, пытанне будзем лічыць закрытым...— I, падумаўшы, дадаў: — Тым больш вы сабе раўнацэннай замены не падрыхтавалі...

«Лічыце, не было гаворкі»... Хм... Не-е, была гаворка, быў першы званочак — гэта факт. Нявесела, канечне, калі табе даюць званочак... Хай сабе і першы, але званочак...

А мо дарма даў у хамут? Трэ было хоць пацікавіцца, што яны збіраліся прапанаваць. Канечне, трэ было пацікавіцца. А мо праўда, як ні маладзіся, а гады бяруць сваё. Магчыма... Сядзеў бы ў якой ціхай канторы, як таго, на­прыклад, захацеў на шэcць гадоў маладзейшы Васілец. Прыходзіў бы сабе да дзевяці, адыходзіў бы — у шэcць пятнаццаць, спакойна пакідаючы за парогам ціхай канторы ўсе клопаты і хваляванпі. Чым не жыццё? Хм, жыццё... Хіба гэта жыццё?..

Падышоў да акна, адчыніў фортку — і ў кабінет адра­зу ж дыхнула свежасцю, нейкім не зусім зразумелым шматгалоссем вясны. Гэта супакойвала, бадзёрыла. Стаў думаць пра ўчарашні сход у «Гіганце» і ніяк не мог уявіць, як там усё адбывалася. Трэба паклікаць Дзевяце­ня — хай раскажа... Цікава, а як там адчувае сябе Сурміла? Як ён усё гэта ўспрыняў?.. Мо пазваніць? Не, не трэ­ба: хай падумае — гэта для яго карысна... А ці пацягне Кунцэвіч такую гаспадарку — во пытанне? Пацягне... Ка­нечне, пацягне. Трэба падмацаваць талковымі спецыялістамі, мо хто і прыглянецца старому: глядзіш, праз год-два і падрыхтуе сабе змену... А што, цікава, скажуць у абласным упраўленні сельскай гаспадаркі? Якога коніка выкіне Сурміла-старэйшы?