Жорж Сімэнон - Першая справа Мэгрэ

- Ты на работу?

Ён адчуў патрэбу зноў дыхаць паветрам камісарыята, сесці за свой чорны пісьмовы стол, агледзець вартых жалю кліентаў на лаўцы ля беленай сцяны.

- Што мне сказаць Жустэну?

Цяпер флейтыста яны звалі проста Жустэнам, як сябра сям'і, як далёкага сваяка.

- Калі хоча, то хай падыдзе да мяне ў гадзіну дня, паснедаем разам.

Ён не надзяваў нанач навуснікі і вымушаны быў падкруціць кончыкі вусоў гарачымі шчыпчыкамі для завіўкі валасоў. Большую частку дарогі прайшоў пешкам, каб падыхаць свежым паветрам бульвара, і яго зласлівасць раставала ў ранішняй веснавой свежасці. «Навошта здаліся мне гэтыя людцы?»

Навошта яму думаць пра ўсіх гэтых Жандро ў іхняй крэпасці? Пра старога, характар якога перадаецца ў спадчыну ў яго родзе толькі жанчынам? Пра іх выкрутасы з завяшчаннем? Пра тое, каму дастанецца ў спадчыну «Кава Бальтазара?»

Таму што ён разумеў, што справа не толькі ў грошах. На пэўным узроўні багацця значэнне набываюць ужо не грошы, а ўлада.

Справа тычылася таго, у чыіх руках апынецца тоўсты жмут акцый, хто стане заправілам адміністрацыйнага савета. Эліз? Рышар?

Як жа ўелася ўсё гэта ў іх скуру, калі дзяўчына забылася на свае дваццаць адзін год і сніла толькі пра дырэктарскі кабінет, як некалі сніла пра яго яе матка!

Стаць галоўным патронам ці галоўнай патранесай!

«Хай сабе грызуцца!»

Чорт іх бяры! Менавіта гэта яны і ўчынілі. А ў выніку - забіты чалавек, якога ніхто не аплакаў, за выключэннем, праўда, адной дзеўкі з авеню дэ Ваграм.

Мэгрэ зайшоў у камісарыят, паціснуў рукі калегам.

- А Бертран паехаў праведваць вас.

Ён не паказаўся камісару, адразу моўчкі заняў сваё месца, і толькі а палове адзінаццатай Лё Брэ прыадчыніў дзверы і заўважыў яго.

- Вы тут, Мэгрэ? Зайдзіце ж да мяне. - Ён стараўся трымацца проста і нязмушана.

- Сядайце. Я вось думаю, ці разумна вы зрабілі, што так хутка падняліся з пасцелі? Магу прапанаваць вам водпуск, пакуль зусім не акрыяеце. Як па-вашаму, не пашкодзіла б адпачыць некалькі дзён у вёсцы?

- Я выдатна адчуваю сябе.

- Тым лепш! Тым лепш! Дарэчы, самі бачыце, уся гэта гісторыя ўладжана. Між іншым, віншую вас, вы былі недалёка ад ісціны. Якраз у той дзень, калі я быў у вас, Луі пазваніў у паліцыю.

- Па ўласнай ініцыятыве?

- Прызнацца, я нічога толкам не ведаю. Ды яно і не важна. Галоўнае, што ён сам прызнае сваю віну. Ён, мабыць, пранюхаў пра ваша расследаванне, зразумеў, што вы дакапаецеся да праўды.

Мэгрэ не ўзнімаў вачэй ад стала, а на яго твары не адбілася аніякага пачуцця. Камісар ніякавата прадаўжаў:

- Ён мінуў нас і звярнуўся проста ў прэфектуру. Вы чыталі газеты?

- Так.

- Канешне, сутнасць трошкі падмалёвана. Даніна неабходнасці, некалі вы зразумееце гэта. Бываюць выпадкі, калі скандал проста ні да чаго, калі суровая праўда прыносіць болей зла, чым дабра. Зразумейце мяне правільна. Мы абодва ведаем, што граф прыйшоў туды зусім не як грабежнік. Магчыма, яго там чакалі? Эліз Жандро зрабіла нямала паслуг яму. У самым лепшым сэнсе слова.

Не забывайце, што яна нарадзілася ў замку д'Ансенваль, што існуюць повязі паміж іх сем'ямі.

Боб быў прапашчы чалавек. Ён з нейкім шаленствам скочваўся ўсё ніжэй і ніжэй. Чаму б ёй было не паспрабаваць паставіць яго на правільны шлях?

Гэта думка маёй жонкі, а яна добра ведае характар Эліз.

Але не ў гэтым справа. Ці не быў ён п'яны той ноччу, як гэта часта з ім здаралася? Ці не паводзіў ён сябе абуральна?

Луі даволі скупы на падрабязнасці. Ён прыбег на крыкі. Калі ўбег у пакой, Боб і Рышар Жандро біліся, і яму здалося, што ў руцэ графа бліснуў нож.

- Нож знайшлі? - ціха запытаў Мэгрэ, не ўзнімаючы вачэй ад стала.

Здавалася, ён упарта разглядвае нейкую плямку на паліраванай настольніцы.

- Не ведаю. Расследаванне вёў Барадэ. Пацверджана, што на начным століку ляжаў рэвальвер і што Луі, баючыся за жыццё свайго гаспадара, схапіў рэвальвер і стрэліў.

Цяпер самі памяркуйце, мой юны сябар, каму быў выгадны скандал? Натоўп не прыняў бы праўды. Мы жывём у такі час, калі пэўныя класы грамадства ўзяты на мушку. На карту быў пастаўлены гонар мадэмуазель Жандро. Таму што менавіта яе гонар аказаўся б на языках.

Як бы там ні было, перад намі тыповы выпадак самаабароны.

- Вы верыце, што стрэліў дварэцкі?

- У справе маецца яго прызнанне. Паразважайце над гэтым, Мэгрэ. Падумайце, якою была б рэакцыя пэўнай прэсы і якія былі б вынікі гэтай справы для дзяўчыны, абвінавачваць якую нішто не дае нам права. Ні ў чым, хіба толькі ў пэўнай... гм... экспансіўнасці.