Павал Місько - Прыгоды Бульбобаў

Часам зачыняе накрыўку наглуха і ападае на дно, ляжыць нерухома. Спіць? Калі ж лазіць па шкле, то або ўгору, або наўкос угору. Уніз паўзці не любіць, робіць з падэшвы-нагі начовачкі-крыло і падае, планіруе на дно.

Бачылі раз, што большая куклянка падбірае з дна жывы корм - чырвоных чарвячкоў, лічынак трубачніка. Нават жывых! Дык што - куклянкі не толькі санітары, але і драпежнікі?

Молі чорная з'ядае ў чатыры-пяць разоў больш корму за самца. Кідаецца на чарвякоў маланкава, іншых рыб ад кармушкі адганяе. Самец праглыне аднаго-двух і больш на іх увагі не звяртае. Часам любіць шморгаць губамі па шкле ўгору-ўніз. І мечаносцы гэтак робяць. Мечаноска некалькі разоў ужо, наеўшыся, з разгону церлася-білася жыватом аб камяні.

Захварэла? А мо проста аб'елася і гэтак робіць сабе масаж?

Хамяк удзень спіць моцна, да непрытомнасці. Але, калі пакласці што смачнае, пачуе ўраз. Нават вачэй не расплюшчвае, вылазіць са схованкі, хапае яду і валачэ ў свой склад. Зноў завальваецца спаць.

Спрабавалі пускаць яго на ноч гуляць на кухні. Грызе дзверы знізу, ажно трэск стаіць, хоча вылезці, каб пабегаць па ўсёй кватэры. І кухня для яго цесная! Давялося злавіць, каб не перашкаджаў спаць, і пасадзіць назад у слоік.

Тата абяцаў зрабіць яму домік з фанернай скрынкі. Мо ў доміку яму будзе лепш?»

- Што яшчэ? Што? - дапытвалася бабуля ў хлопцаў. Ручку пакручвала ў пальцах, вымазалася чарнілам. - Значэнне мае ўсё-ўсё. Падумаеш - дробязь, махнеш рукою, а тады будзеш гадаць: адкуль што ўзялося? Чаму такое нарабілася ў акварыуме? Акварыум - не жартачкі.

Як згаварыліся тата з бабуляй. І тата казаў, што акварыум - не простая рэч, і чухаў патыліцу. І Танька хныкала, што акварыум для рыб - няволя, што яны доўга не жывуць у няволі, а мучацца і паміраюць.

Коля і Толя больш нічога не ўспомнілі пра рыбак і хамяка, і бабуля загарнула сшытак для назіранняў.

- А цяпер я вам нештачка пакажу! - падняла бабуля палец і пайшла ў куток ледзь не на дыбачках, нібы баялася некага разбудзіць. Там ужо два дні стаяў яе меншы, але цяжкі, нібы з каменнямі, чамадан.

Узяла яго асцярожненька, паклала бокам на канапу. Шчоўк, шчоўк замочкамі...

- Вы ведаеце, што такое кактусы?

Толя і Коля ўжо стаялі адзін справа, другі злева ад бабулі каля самага чамадана, нецярпліва паглядвалі на яго.

- Ведаем! Яны ў пустынях растуць! - ахвотна адгукнуўся Коля.

А Толя дадаў:

- У дзіцячым садзіку адзін ёсць. Ён круглы і калючы.

- Не, вы нічога не ведаеце пра кактусы. Гэта - мая слабасць, - бабуля ўздыхнула і з радаснай усмешкай на твары расчыніла чамадан. Хлопцы ўбачылі, што ўвесь чамадан усярэдзіне падзелены фанернымі палоскамі на скрыначкі і палічкі. На палічках і ў скрыначках было многа газетных скрутачкаў, большых і меншых. А дзе ж кактусы?

- Кактусы - не абавязкова калючыя шарыкі. Кактусаў на свеце - тысячы відаў! - Бабуля пачала даставаць скрутачкі і расказваць. - Ёсць падобныя на калючыя бочкі, ёсць калоны вышынёю 15-20 метраў, іх спілоўваюць самымі звычайнымі піламі, драўніну скарыстоўваюць на розныя вырабы, нават у будаўніцтве. Ёсць кактусы, падобныя на калючыя змеі, ёсць кактусы-аладкі, рогі аленяў ці ласёў, ёсць падобныя на кусты з лісточкамі, ёсць таўкачыкі, кінжалы, булавы, языкі... І яны не толькі ў пустынях растуць. Многа іх у Паўднёвай Амерыцы на травяністых раўнінах, растуць кактусы і ў гарах, сярод скал, і ў трапічных лясах, дзе парна і душна, пануе прыцемак... Я з сабою толькі самыя малыя пабрала, а з некаторых «дзетак» наадрэзвала, а «матак» кактусаводам пааддавала. Набрала больш тых, што прыгожа цвітуць...

- А хіба кактусы цвітуць?! - не ўтрымаліся ад здзіўлення Толя і Коля.

- Хо, мае даражэнькія... То вы і праўда нічога не ведаеце пра кактусы! У нас сады якія? Яблыні, грушы, ну слівы яшчэ, вішні... А ў мексіканскіх індзейцаў каля хацін кактусавыя сады. І цвітуць сады, ох, як прыгожа цвітуць! І плады - во, во такія! - бабуля сціснула кулак. - А на некаторых плады падобныя на ягады.

- І іх можна есці?! - яшчэ больш здзівіліся хлопцы.

- А як жа! І плады, і самі кактусы. Не ўсе, праўда... От, скажам, едзе коннік па пустыні. Выгаладаўся, сасмаг - языком не варухнуць... Конь ледзь ступае - прыстаў, схуднеў. І раптам бачыць: стаяць зялёныя калючыя бочкі! Ён калючкі шах-шах, паабсякае, адчыкрыжыць сабе - во-о-о такую лусту! - развяла бабуля рукі ў бакі. - І есць, як кавун. Каню насячэ кавалкаў... І пад'ядуць, і нап'юцца заадно. Некаторыя кактусы можна есці сырымі, некаторыя пячы і смажыць, з некаторых вараць варэнне, мармелад, цукаты-цукеркі... Смаката!