Алег Рукаль - На службе князя Радзівіла

Да народу зьвярнуўся япіскап:

– Усе справы чалавечыя марныя, калі няма на іх Божага дабраславеньня. Давайце ў малітве зьвернемся да Госпада, бо ўсялякая перамога ад Бога.

У шматтысячным сходзе людзей наступіла цішыня. Тут сабраліся хрысьціяне розных канфэсіяў: праваслаўныя, пратэстанты, каталікі. Але ўсе яны верылі ў Аднаго Бога і ў Адзінага Збаўцу Ісуса Хрыста, а ў гэтую хвіліну перад агульнай небясьпекай тым больш забыліся на адрозьненьні. Сэрцы і вусны ўсіх сабраных зьвярнуліся да Госпада.

Пралунаў зычны голас япіскапа:

– Літасьцівы Госпад! Усе мы просім Тваёй абароны ў гэты складаны час. Вораг падыходзіць да нашага гораду. Узмацні нашыя сэрцы, узмацні нашыя рукі. Дай нам сілы выстаяць і перамагчы. Спашлі нам выбаўленьне. Толькі на Цябе, Адзінага Бога, мы спадзяемся. Усё ў Тваіх руках. У імя Айца, і Сына, і Сьвятога Духа, хай так станецца, – і ўсе разам сказалі:

– Амэн.

– Ідзеце і змагайцеся. Выканайце свой абавязак сумленна. Бо няма большай любові, як тая, калі нехта душу сваю кладзе за братоў сваіх. Мы ўвесь час будзем маліцца за вас, – прамовіў япіскап да ваяроў.

Ваявода сабраў сваіх памочнікаў і даваў ім апошнія ўказаньні. Аддзелы пачалі пакідаць месцы збору і накіроўваліся на ўказаныя ім месцы нясеньня службы.

Людзі пана Вітковіча паступілі пад камандаваньне Яна Глябовіча, які кіраваў абаронай Запалоцкага пасаду. Пан Вітковіч быў прызначаны адказным за абарону вялікага адрэзку пасадзкага астрогу. Да ягонага аддзелу далучыліся шэсьцьдзясят зямянаў і аддзел рамесьнікаў.

Нясьвіскія жаўнеры прыбылі на месца. Пан Вітковіч загадаў ваярам разьмеркавацца ўздоўж астрогу. Жаўнеры займалі баявыя пазыцыі на сьценах. З каралеўскай клеці прынесьлі зьвязаныя па дзесяць штук ручніцы і пачалі раздаваць іх ваярам. На сьценах заканчвалі ладаваць гарматы. У асноўным, стаялі лёгкія фальканэты і сэрпантыны, паміж імі ўзвышаліся васьміпудовыя фальконы з доўгімі стваламі і кароткаствольныя буйнакалібэрныя мартыры. Побач разьмяшчаліся бочкі з порахам і складзеныя пірамідамі ядры.

Хутка першыя маскавіты зьявіліся на дарозе. Гэта былі конныя аршакі. Сярод іх, напэўна, былі тыя, каго разьбілі ваяры пана Глябовіча.

Жыхары Полацка сабраліся ля сьценаў і ўважліва глядзелі на прышлага ворага. Усьлед за перадавымі палкамі зьявіліся наступныя, і цяпер маскавіты ішлі бесьперапынным патокам. Адзін за адным зьяўляліся стралецкія палкі. Палачанаў уразіла, што гарматы і гружаныя сані цягнулі ня коні, а вялізарная колькасьць халопаў, якіх падганялі бізунамі.

То там, то тут маскавіты падыходзілі блізка да сьценаў гораду і выкрыквалі на адрас ліцьвінаў пагрозы ды зьнявагі. Ім адказвалі выстраламі з гарматаў, ручніцаў і лукаў. Група з васьмі стральцоў доўгі час стаяла насупраць Сафійскай вежы і асыпала палачанаў насьмешкамі. З вежы па іх вяла агонь гармата, але пры выстралах яны разьбягаліся ў розныя бакі, а потым непашкоджанымі вярталіся на папярэдняе месца. Ззаду ў іх, на бясьпечнай адлегласьці, сабраўся вялізны натоўп, што крыкамі падбадзёрваў сьмельчакоў. Нарэшце ў вежу падняўся галоўны полацкі гарматнік Войцах Міклашэвіч. Два ягоныя выстралы таксама не дасягнулі мэты. Пасьля трэцяга стральцы, як звычайна, расьсеяліся, але ядро ўпала недалёка ад аднаго з іх, зрыкашэціла ад зямлі і ўдарыла ў яго, разарваўшы цела на дзьве часткі. З замку прагучаў трыюмфальны крык некалькіх тысяч палачанаў, якія назіралі за гэтай карцінай. Стральцы крычалі ім у адказ пагрозы, але ўжо з бясьпечнай адлегласьці.

Высака ўзьняўшы над сабою белы сьцяг, да брамы падыйшлі трое пасланцоў ад маскавітаў.

– Што вам? – крыкнулі ім са сьценаў.

– Царскія граматы полацкаму ваяводзе.

Пасланцоў пусьцілі. Жаўнеры ўзялі іх у шчыльнае кола і павялі да палацу пана Давойны. Сярод мноства сабраных знайшліся тыя, хто пазнаў у іх полацкіх жыхароў. Натоўп разьюшыўся. Дзясяткі рук пацягнуліся да здраднікаў, каб разарваць іх. Жаўнерам з цяжкасьцю ўдалося стрымаць гэты націск і абараніць “маскоўскіх пасланцоў”. Яны схаваліся ў рэзідэнцыі ваяводы.

Суправаджальнікі не разыходзіліся і чакалі заканчэньня прыёму. Праз паўгадзіны Станіслаў Давойна выйшаў на вуліцу разам з пасланцамі, якія мелі спалоханы выгляд. У натоўпе падняліся моцныя крыкі з патрабаваньнем выдаць здраднікаў. Ваявода пачакаў, пакуль галас сьціхне, і падняў над галавой прынесеныя пасланцамі граматы.

– Маскоўскі князь Іван патрабуе, каб мы склалі зброю, і называе сябе нашым сапраўдным валадаром.