Сакрат Яновіч - Загоны

На кладцы апынуўся без сіл.

Дзе Кіра?

Не дбаючы аб захаванне цішыні, ацверазелы ад болю ў левай назе, паклыгаў наперад, да бухты. Там паявілася перад ім нешта такое, ад чаго падняліся ў Сашы валасы і перастала балець у назе: стаяла высокая смерць з касою! Апрытомнеўшы, захацелася зарагатаць: гэта стаяла лодка з неразгорнутым парусам, а ў ёй насыпаная горба пяску. Да берага даходзіла цясніна, відаць глыбокая, аб якой ніхто не ведаў.

— Саша! — з цемені выйшла Кіра.

Уздрыгануў ад нечаканасці.

— Вось што мы бачылі штовечар у Зялёнай бухце, — сказаў Саша аб лодцы з парусам. Ён з цэлай сілы выганяў з сябе страх.

Кіра сказала:

— Яны вывозяць пясок на сярэдзіну бухты, каб не пакінуць ніякіх слядоў.

— Кіра, дзе ты схавалася?

Але Кіра казала:

— Яны не ўжываюць вёслаў, каб не палохаць птаства, і не нарабіць шуму.

Кіра добра разважала, у Зялёнай бухце аж кішэла ад дзікіх качак, што знаходзілі тут багатую спажыву.

— Кіра... — пачаў сваё Саша і абарваў у паўслове.

На кладцы, за імі, штосьці пляснула, забулькала гразь. Хтосьці чутна засоп, як бы вылазячы. Потым настала ціш. Аж цалкам блізка хтосьці затупаў раз і другі, усёроўна, бы назнарок. I як бы псычаў дзесьці вуж...

— Сюды! — Кіра тузанула Сашу за руку. Прыселі за кустом, на гнілым бярвенні, якое распадалася на дзве часткі і заплывала граззю, перамешанай зеллем. Саша пастанавіў атакаваць таго, хто паявіцца, збіць з ног, пакаціць у багнішча і ўцякаць з Кіраю ад праклятага мес-ца. Пяройдзе пяць мінут і будуць па пояс у, багне! Бярвенне пад імі прарывалася глыбей іглыбей.

Высунуўся вялікі цень, які прыцішана загаварыў голасам бацькі:

— Саша!, Кіра! Дзе вы?

— Тата! — амаль уголас крыкнула Кіра і замахаўшы ад радасці рукамі ссунулася ў дрыгву. Саша скочыў у куст, упёрся нагамі ў спле-ценыя карэнні, і з цэлай сілы цапнуў Кіру за руку, цягнучы яе да сябе.

Бацька падбег да іх. У Кіры падралася сукенка. У Сашы да крыві падзёрты голлем твар.

— Затрымаем іх перад кладкаю, калі будуць нясці кошыкі з зямлёю, — гаварыў бацька. — Тут няма як...

Калі, прайшоўшы праз небяспечную кладку ўбеглі ў лес, цень дзяўчыны стаяў каля валуна на гары.

— Чагосьці замарудзілі яны, — бацька ўсміхнуўся ў цемнаце. — Тым ляпей для нас. Ідзем.

Ад лесу падкраліся да валуна з таго боку, адкуль не было відаць дзяўчыны. Пад валуном скрыгат лапаты.

Бацька вышаў з-за валуна. Дзяўчына віснула і кінулася ўцякаць.

— Не ўцячэш, — засмяяўся бацька і грозна крыкнуў у нару шахты: — Вылазь, хлопча!

Кіра і Саша паабапал.

З чорнай нары выскачыў дзікі крык.

— Ратунку!!! — залямантаваў хлопец. Яго лямант заглушыла бульгатанне, быццам пасыпаўся на ваду раптоўны вялікі град.

Бацька прысеў ля нары і пасвяціў ліхтарыкам. Першае, што кінулася ў вочы, гэта пабялелы твар у вадзе, якая гвалтоўна падымалася. Пад валуном студня з дубовых бярвенняў, са шчылін сыплецца пясок, засыпаючы хлопцу вочы. I ён ніяк не можа намацаць звісаючую вяроўкавую леску.

Перакрыкваючы жудаснае бульгатанне бацька тлумачыў:

— Леска налева ад тваёй рукі!!

Крыкнуў заголасна, у студні загрымела бы выбух і хлопец яшчэ страшней завыў.

— Ратуй!!! Ратун-нку-у!!

Аслеплены пяском штораз хапаўся абедзвюма рукамі ў надзеі адшукаць леску, але чапляючыся за бярвенні студні тапіўся з галавою. Зноў выплываў і зноў гэтаксама тапіўся.

Бацька ўзяў канец лескі, прымацаваны ў падножжа валуна, махнуў ёю раз і другі так, як робіцца гэта з ланцугом, калі апушчанае ў студню вядро не чэрпае вады. Стараўся падаць леску проста ў рукі хлопцу.

— Зважай, татачка! Упадзеш! — непакоілася Кіра.

Саша свяціў у студню ліхтарыкам і маўчаў. Вада падымалася, пясок сыпаўся і сыпаўся са шчылін паміж бярвеннямі. Урэшце, за каторымсьці разам, бацьку ўдалося падаць леску і хлопец заціснуў на ёй рукі, як шалёны. Ён ані мог ані не быў здольны вылезці на верх па гэтай турыстычнай лесцы.

— Выцягнем! — крыкнуў бацька, не было чаго траціць ні мінуты. Хлопец, калі самлее, загіне тут! Бацька падаў Сашы канец лескі, памагала Кіра. Саша кінуў ліхтарык у траву; ляжаў непагашаны і свяціў дзесьці на Зялёную бухту.

— Не тузайце, бо ўпадзе! — гаварыў бацька. I ўсе цягнулі далікатна і плаўна, як скарб, які павіс на апошняй нітцы.

Твар хлопца паявіўся ў нары, бацька мамантальна абхапіў яго за шыю і вывалак. Ён ледзь дыхаў, цэлы дрыжучы, мокры і халодны. На свежым паветры страціў прытомнасць і трызніў.

Бацька ўзваліў хлопца сабе на плечы.