Сакрат Яновіч - Загоны

— Хутка, дзеці!

Паваротная дарога выдалася доўгай. Хацелася знайсціся ў доміку, палячыць хлопца і пагаварыць з ім. Кіра спераду асвятляла ліхтарыкам дарогу, Саша крочыў ззаду і часта разглядаўся па баках, ці не ідзе хто за імі? Меў на ўвазе дзяўчыну, якая ўцякла ў невядомым кірунку. Мо скліча сяброў?

Паміж дрэвамі агеньчык доміка, далей шэрая паласа цудам уцалеўшага снегу: гэта воды Зэльвы.

У доміку, апрача маці, і ляснік Мацюкевіч.

— А, папрыходзілі партызаны, — дабрадушна сказаў ляснік, паглядаючы на ўпэцканых балотам Кіру і Сашу.

— Саша, прынясі з возера вады, — сказала маці. — А, ты куды ўлезла!? — здзівілася, глянуўшы на Кіру ў падранай сукенцы.

З хлопца знялі мокрую вопратку, укладавілі ў Сашавым ложку, нацерлі плечы і грудзі камфоравым алеем, а калі дайшоў да памяці, напаілі малінавым адварам, выпрактыкаваным маміным лекам ад прастуды. I далі таблетку аспірыну. Ён заснуў.

Ляснік Мацюкевіч тады дакладней прыгледзеўся да яго ўпаўшага твару.

— Та ж гэта вігранчыхі сын, — здзівіўся ляснік. — А тая дзеўка та напэўна сястра...

Мацюкевіч пашоў поначы да леснічанкі.

Саша даў нырца з памосця, любіў перад сном паплываць у цёплым вечаровым затонні. Ля берага зашахацеў чарот, выплыла лодка, вёслы білі па вадзе, быццам дзесяць шчупакоў хвастамі. Хтосьці ўцякаў, як толькі мог! Знайшоўшыся на гладкай тоні лодка параскідала хвалі і паперла бы апантаная, намагаючыся скінуць з ся-бе чыйсьці вёрткі цень. Саша пашкадаваў, што не мае плаўнікаў, дагнаў бы гэту лодку.

— Гэй! — крыкнуў бацькавым голасам. — Не ўцячэш, дзяўчына!

Вёслы захісталіся як маятнік насценнага гадзінніка, які спяшае на ліха ведае колькі мінут за суткі! З па-за Змеевай паляны выглянуў месяц, цікаўліва зірнуў, але пакуль засвяціў на возера, лодка наблізілася да процілеглага берагу.

На памосце ўжо чакаў Сашу бацька.

— Укралі нам лодку, — сказаў.

Саша апусціў галаву, душыў яго сорам, злосць на самога сябе: быць на памосце і не звярнуць увагі на тое, што ля слупка замест лодкі, пустое месца!

— Даганю яе, тата!

— Ідзі спаць. Я сам, — бацька быў ужо раздзеты і масаваў лыдкі, мускулы. — Хоча затапіць лодку, — сказаў бацька. Сеў на памосце, ссунуўся ў ваду і бясшумна паплыў.

Саша, калечачы на шышках голыя ступені, імчаў да доміка па гумовы матрац, напампаваны паветрам.

— Ты куды!? — спрабавала перапыніць яго маці. Саша вырваў з-пад Кіры матрац. Кіра не паспела нічога сказаць.

Саша залез па пахі ў ваду каля памосця, дзе дно ачышчанае ад гнілога галля, лёг на матрац і паплыў услед за бацькам, працуючы абедзвюма рукамі — вятракамі.

Ля процілеглага берага стукат падобны да таго, калі біць каменем па кадушцы. Дзіравіць лодку, нядобрая дзяўчына! Саша замахаў рукамі, апускаючы іх у ваду аж па локці. Неўзабаве параўняўся з бацькам, які пачаў плысці краулем.

— Гэй! — крыкнуў Саша, а рэха голасу кінулася з імпэтам на лясную сцяну, вырастаючую ў зорнае неба з кожным метрам пераплытай адлегласці. Стукат абціх.

Лодка, асірацелая і напалову затопленая, ужо павярнулася носам на глыбіню, папхнутая нядобрай рукою. У лесе чуваць уцякаючага чалавека.

Бацька адштурхнуў лодку да цёмнага берага, Саша спрабаваў зрабіць тое самае і зваліўся з лёгкага матраца. Лодку ўратавалі — патанула ў прыбярэжнай мялізне, задраўшы нос; намучыліся да сёмых потаў вывалакаючы на плыцізну ў меру таго, як выцякала з яе лішняя вада.

Невялікую на шчасце дзіру туга заткнулі купальнымі трусамі і адплылі. Бацька вяславаў без аглядкі, Саша выбіраў жменямі ваду, што сачылася праз матэрыял.

ШАХТА

Хлопец расказаў, што ў мінулым годзе, збіраючы ягады з сястрою і маці, прыселі каля каменя-валуна адпачыць і паесці. Пры такіх аказіях хлопец любіў улазіць на валун і любавацца прыгажосцю сваёй ваколіцы. Але тады, першы раз, прыкмеціў выкаваны ў камені след босай нагі, зарослы мохам, а ніжэй, збоку, крыж літоўска-беларускай Пагоні.

Маці насварылася, каб болей не лазіў на. гэты камень, які выдаваўся помнікам, пастаўленым на магіле нейкага князя!

Пасля гэтага здарэння маці забараніла адпачываць тут і, пераходзячы каля валуна, пабожна хрысцілася.

Хлопец, аднак, не стрымаў сваёй цікавасці і пастанавіў яшчэ раз агледзець знакі на валуне. Баяўся ісці адзін і нагаварыў сястру. Пайшлі ўдваіх, калі маці не было ў хаце. З-пад каменя вышмыгнула яшчарка, сястра завішчала. Каб паказаць ёй, што няма чаго баяцца яшчарак, хлопец спрабаваў усадзіць у нару сваю руку і неспадзявана намацаў бляшкі. Былі гэта дзве дзіўныя сярэбраныя манеты. Разгроб норку глыбей, але больш не знайшоў.