Францішак Хлус - Здані і пачвары Беларусі

На прыкладзе гэтай гісторыі можна яшчз раз пераканацца, што да гульняў іншых народаў трэба ставіцца зь вялікай асьцярожнасьцю.

Іншым разам у якасьці зданяў выступаюць ня толькі самі жывёлы, але й часткі іхніх целаў. Доказам гэтаму зьяўляецца кранальная гісторыя, што нядаўна надарылася ў беларускай сталіцы. Недасканаласьць беларускага заканадаўства дазваляе чужынцам прымаць грамадзянства Рэспублікі Беларусь. Такім чынам шматлікія тэрарысты, крымінальнікі, гвалтаўнікі, спэкулянты зброяй і наркотыкамі, угоншчыкі самалётаў, рэкіцёры, злодзеі ды іншыя асобы каўкаскай нацыянальнасьці асядаюць у Менску. На жаль, іхнія норавы й мараль часам несумяшчальныя з мэнталітэтам тутэйшых жыхароў...

Грамадзянка Азэрбайджана Зульфія Т., прыехаўшы з арцахскага горада Хаджалы, прывезла з сабою горнага казла Салямбэка. Азіяцкая збачэнка ўчыніла над беднай жывёлай сапраўдны зьдзек; яшчэ казьляняцем яна выхапіла яго са статка й мэтадам упартай дрэсыроўкі прывучыла задавальняць свае вычварныя полавыя патрэбы. Выхаваны на самоце, небарака-казёл нават і не падазраваў, што на сьвеце існуюць козы; ён думаў, што ўсе ягоныя суродзічы маюць полавыя стасункі толькі з азэрбайджанкамі.

Пасяліўшыся ў прэстыжным раёне насупраць сумнавядомага Камароўскага рынку, Зульфія Т. штовечар выводзіла шпацыраваць свайго сужыцеля на ашыйніку. Так працягвалася да тых часоў, пакуль казёл Салямбэк ня ўбачыў па повязі ў рукох адное вясковае кабеты маладую казу, пасьля чаго адразу зразумеў усю ненатуральнасьць свайго жыцьцяладу. Сарваўшыся з ашыйніка, Салямбэк наскочыў на козачку й пасьля кароткага, але бурлівага акту канчаткова вызначыў для сябе, што больш піколі не пакладзецца ў адну пасьцель з гаспадыняю.

Чаго толькі не рабіла Зульфія: спрабавала спакусіць яго цукрам, сьвежай капустай, катавала электратокам, згаліла бараду, але казёл быў няўмольны; Салямбэк стрымаў дадзенае сабе слова. Тады азіятка, схільная да ненатуральнай, на беларускі погляд, распусты, забіла каханка. Адрэзаўшы Салямбэкаву галаву, яна зрабіла зь яе чучала й павесіла над кухонным сталом. А паколькі, жывучы каля Камароўкі, знайсьці азэрбайджанца значна лягчэй, чым якога-небудзь іншага казла, Зульфія Т. неўзабаве прывяла ў свой дом новага абраньніка - гандляра гранатамі Гейдара К. Але як ні стараўся апошні стаць вартаснай заменай у вачох Зульфіі Т., так і ня змог. Аднойчы Гейдар, распрадаўшы свае гранаты, сядзяў на кухні й скардзіўся чарговаму сваяку на неспатольную прагу жонкі. Раптам над імі прагучала мэканьне. Азэрбайджанцы, падняўшы галовы, з жахлівым зьдзіўленьнем заўважылі, што галава Салямбэка ажыла. За паўгадзіны галава небаракі распавяла, чаму й як апынулася прыбітаю да сьцяны, і папярэдзіла Гейдара, што калі ў бліжэйшы час той ня здолее задаволіць Зульфію Т., то неўзабаве чучала зь ягонае галавы апынецца побач. Каб словы чучала галавы Салямбэка ня спраўдзіліся, гандляр, ня бачачы іншага выйсьця, закалоў Зульфію Т. шашлычным шампурам і ўцёк на гістарычную радзіму, адкуль па тэлефоне пераказаў менскай міліцыі прычыны забойства.

Чучала галавы цяпер знаходзіцца ў лябараторыі Інстытута Зданезнаўства й Пачварагадоўлі, алс пакуль яна маўчыць.

Дарэчы, гэты эпізод зьявіўся адной з прычын таго, што беларуская парлямэнцкая апазыцыя настойвае на ўвядзеньпе візавага рэжыму й тэрміну натуралізацыі для розных казлоў каўкаскага паходжаньня.

На працягу стагодзьдзяў Беларусь зьведала панаваньне шмат гнюсных істотаў, але ня ўсе яны, на шчасьце, мелі ўплыў на ход гістарычных падзеяў. Зданяў, якія б мелі гістарычную каштоўнасьць, зафіксавана няшмат, але яны ўсё ж існуюць. Пачваразнаўцы вывелі дзьве вэрсыі тлумачэньня іх існаваньня. Паводле першай, якой прытрымліваецца сэктар вывучэньня паранармальных зьяваў Інстытута Пачварагадоўлі й Зданезнаўства Акдэміі навук, падобныя здані - гэта душы памерлых людзей, якія пры жыцьці ня выканалі нейкай важнай справы й з гэтае прычыны засталіся на зямлі да поўнага яе выкананьня. Цікавую вэрсыю вылучыла нефармальная навуковая суполка «Тутэйшыя пярэваратні»: згодна зь ёю, здані - гэта душы грэшнікаў, і такія чорныя, што ім не знайшлося мейсца ня толькі на небе, але і ў пекле.

Пытаньне генэзісу й існаваньня гістарычных зданяў застаецца канчаткова нявырашаным -абодва бакі вылучаюць на карысьць сваім вэрсыям важкія навуковыя аргумэнты й, здаецца, кожны па-свойму мае рацыю. Каб спраўдзіць абедзьве вэрсыі, трэба ўсталяваць зь якой-небудзь зданьню сталы навуковы кантакт, але да сёньня ўсе спробы дасьледчыкаў зрабіць гэта канчаліся жахліва - ці пакутніцкае сьмерцю ці, у лепшым разе - незваротным вар'яцтвам навукоўца. Шмат іх паклала свае маладыя жыцьці на алтар навукі, але таямніцы гістарычных зданяў так і засталіся неразгаданымі...