Сяргей Кавалёў - Партрэт шкла

Прыхільнік нязвычнай думкі i верлібра, Янка Сіпакоў i ў новай кнізе застаецца верны сваім прынцыпам: філасофскае асэнсаванне з'явы, шматаспектнае ўспрыняцце прадмета служаць не паўтарэнню сутнасці i нават не сцвярджэнню яе, a заўсёднаму выпрабаванню i асэнсаванню яе вечнасцю, зменлівай працягненасцю жыцця.

Хочацца адзначыць толькі яшчэ больш узросшую ролю ў творах фантастычных канструкцый, наўмысна гіпертрафіраваных сітуацый, надзвычай напружаных i абвостраных кожнадзённых рэалій, што разам з філасофскай насычанасцю i імкненнем да сучаснага гучання як правіла прыносіць плён.

Зразумела, як усякая праца, кніга «Усміхніся мне» — толькі шлях да дасканаласці i завершанасці. Суцэльная кампазіцыйная будова кнігі, пэўная згрупаванасць вершаў, адзіная ідэйна-тэматычная задума дазваляюць выходзіць за межы асобнага верша, суседнія творы атрымліваюць магчымасць дапаўняць адзін аднаго, узаемадзейнічаць, нараджаць думку i пачуццё на сутыкненні, на ўзмежжы. Таму вялікае значэнне мае канкрэтны адбор вершаў у «міжсанетныя групы», а таксама далікатнае спалучэнне ўнутранага зместу санета з агульным зместам вершаў яго групы (другая задача, магчыма, паэтам i не ставілася, але такое імкненне ўзнікае ў працэсе чытання). З гэтага пункту гледжання кампазіцыйны адбор вершаў унутры многіх груп i некаторых груп цалкам не заўсёды верны i ўдалы. Так, напрыклад, не зусім упісваюцца ў агульную тканіну кнігі «Новыя балады» i вершы пра паэтаў, творы добрыя самі па сабе, але ўсё ж такі далёкія ад асноўнага зместу кнігі. Тлумачыцца ix прысутнасць сярод іншых твораў тым, што «Усміхніся мне» ўвабрала ў сябе, відаць, усе творы, напісаныя паэтам за апошнія гады. Таму, безумоўна, кола тэм i мае тэндэнцыю да непадпарадкаванасці i разнастайнасці.

Скончыць гаворку хацелася б некалькімі словамі пра назву кнігі. Сапраўды, добра, калі ў жыцці чалавека сярод напружанняў i трывог ёсць каму ўсміхнуца, пяшчотна i радасна. Пасля яго смерці чалавецтва бясшумна, як вада, насыціць вызваленую прастору. Але праб'ецца ў гэты сусвет, запоўнены людзьмі, слязьмі i смехам, настойлівы парастак, як абнаўленне, як другое кола жыцця, як сімвал яго працягненасці i бясконцасці. I калі новыя людзі пройдуць каля парастка, яны абавязкова яму ўсміхнуцца, бо ўсміхнуцца жыццю. I ў гэтым таксама будучыня.

Няпроста ўсё ж пісаць пра кнігу Ренадзя Бураўкіна «Гняздо для птушкі радасці», хаця адначасова i цікава. Няпроста, бо «Гнязду для птушкі радасці» ўсяго годам раней папярэднічала «Пяшчота» — адна з лепшых кніг паэта, у якой былі сабраныя не толькі вершы пэўнага перыяду, аб'яднаныя чарговым уключэннем у выдавецкія планы, а вершы адной, свядома абранай тэмы — тэмы кахання, выяўленай адметна-лірычна i інтанацыйна-свежа, з падключэннем да пластыкі пачуццяў нечаканай думкі i разнастайных паэтычна-жыццёвых сітуацый: ці то досыць умоўных, ці то пераканаўча-рэальных.

Зразумела, што, разглядаючы новы зборнік паэта, немагчыма не параўноўваць яго з папярэднім, свядома альбо падсвядома шукаючы тое новае, што вылучае яго сярод іншых зборнікаў, i тое характэрнае, акрэсленае ў творчай манеры Генадзя Бураўкіна, што індывідуальна вылучае паэта сярод іншых творцаў. Але нават па ўзроўні не бывае ў пісьменніка дзвюх аднолькавых кніг, таму пры аналізе новага зборніка непазбежна спыняешся перад нялёгкай дылемай: прызнаць яго параўнальна далейшым у творчай эвалюцыі паэта ці (параўнальна) — дагматычна нерухомым, другасным. Безумоўна, вырашэнне такой дылемы зусім неабавязковае ў межах артыкула, але паколькі суб'ектыўна-псіхалагічна, па-за тэкстам яна так ці інакш вырашаецца, дык шмат у чым уплывае на грунтоўнасць i доказнасць аналізу, асабліва пры негатыўных высновах.

Адзначым адразу, што «Гняздо для птушкі радасці» ўключае ў сябе васемнаццаць вершаў пра каханне з «Пяшчоты», што сведчыць, з аднаго боку, аб цеснай блізкасці зборнікаў, дазваляе перанесці некаторыя характарыстыкі «Пяшчоты» на асобныя элементы новай кнігі, але, з другога боку, выклікае падазрэнні ў выпадковасці кампаноўкі кнігі i хаатычнасці яе структуры. Акрамя таго, некаторыя з гэтых вершаў ужо сталі песнямі, што падкрэслівае свядомую песеннасць i многіх вершаў новага зборніка, якая, зразумела, абумоўлівае асаблівасці ix кампазіцыі, рытмікі, інструментоўкі. Паколькі гэтыя вершы з «Пяшчоты» добра вядомыя чытачу (а некаторыя i слухачу), дастаткова разгледжаны ў крытычных працах,— засяроджваць на ix увагу немэтазгодна, таму ў пошуках ідэйна-тэматычнага ядра кнігі звернемся найперш да вершаў новых, крытычна непазначаных.