Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

— Знаёмы голас, — сказаў ён. — Усё роўна як Міхалькоў. — Патупаў да веснічак.

Тым часам машына зноў загурчала і, не набіраючы разгону, збочыўшы, мінула варотцы й лаўку з жанчынамі, спынілася. У кузаве, спінай да кабіны, сядзеў, насунуўшы на лоб саламяны капялюш з пакрыўленым брылем, чалавек. Незнаёмы. Шафёра мне не было відаць. Міхалькова я пазнаў яшчэ калі ён вылазіў з кабіны.

Мне зарупіла ўніз, і я забыўся на лесвіцу — скочыў з сенцаў, але няўдала: узараў падворак носам, і маці ад улёку ажно завойкала, стала ўшчуваць мяне:

— Ці йта ты ашмурэў — гоцаеш так?!. Я табе дзогну!.. Маленькі, машыны не бачыў.

— Баброўнікі прыехалі!.. — захлёбна выгукнуў я і гайсануў на вуліцу.

Міхалькоў павітаўся са мною гэтак жа, як і з бацькам, за руку. Чалавек у капелюшы, ухапіўшыся рукою за кузаў, прыўзняўся, імкліва тыркануўся ўверх і нечага тут жа застыў на месцы. Нарэшце стаў выпроствацца і войкаць. Шафёр высунуўся з кабіны, пажартаваў:

— Кірыл Аляксандравіч, кладзіся на дарогу — пераеду ўдоўжкі, выпрамлю.

— Я табе пераеду, эскулап дапатопны! — Гэты самы Кірыла Аляксандравіч пагразіў пальцам шафёру і пасміхнуўся. — Які ты Пецька? Ты — Пецякантроп! — Коратка рагатнуў з толькі што прыдуманага жарту і марудна пабраўся долкі.

— Не знаў я, што ў цябе, Аляксандравіч, радыкуліт... Нізашто не сеў бы ў кабіну, — хутчэй дзеля блізіру, чым ад шкадобы, апраўдваўся Міхалькоў.

«Дык вось які ты, Малінін?.. От гэта рост!.. А шафёр — малы... Дзіва што: Пат і Паташон!» — Я на ўсе вочы глядзеў на гэтых двух масквічоў і нічога асаблівага не знаходзіў — нічога сабе мужыкі, вясёлыя, бач, жартуюць адзін з аднаго.

Парукаўшыся з Малініным, бацька паказаў на мяне:

— Сын мой.

— I таксама паляўнічы? — Малінін і мне руку падаў. — Страляць умееш?

— Умею.

— Э-э, дзела швах, — надзіва гучна сказаў Малінін. — Я такіх малайцоў падбіраю, хто ловіць дзічыну жыўцом, здаровую. На стральбу забудзь! — Прыгнуўся і шапнуў мне на вуха: — Скокні ў кузаў, сакваяжык падай.

Я стрымгалоў кульнуўся за борт, але што падаць — не ведаў. на хвіліну разгубіўся. I толькі пасля, калі ўгледзеў на новым брызенце скураны, падобны на невялічкі чамаданчык партфель, здагадаўся, што гэта і ёсць сакваяжык.

— У цябе, Герасім, адзін сын? — спытаў Малінін.

— Трое. Гэты — сярэдні. Ды яшчэ дачок поўная печ: дзве — даваенныя, тройцу ў пасляваеннай капусце знайшлі.

Малінін употай зіркаў на пусты бацькаў рукаў, на знявечаны твар, на лапленыя гумовікі — боты-шкрэбалы, атопкі. Затым дастаў з сакваяжыка папяросы — і ўся «брація», апрача мяне, бярэцца курыць. Шафёр — я і не згледзеў, калі перамахнуў цераз прасла, — пачаў ласавацца ягадамі, якія завуць у нас дзікім вінаградам.

— Аляксандравіч, во дзе смакоцце!.. — Прыцмокваў ён, наганяючы апетыт Малініну. — Нейкія сопкія ягады, салодкія — заядзенне!

— Герасім, гані яго дубцом з агарода, — жартуе Малінін. — Аголіць ён твой вінаграднік.

— А ты вазьмі, Аляксандравіч, на смак, пакаштуй. Не ягады — дзіва!.. — галёкаў Пецька, згінаючы на сябе чарговае сцябло лазы.

— Барбарыс? — пацікавіўся Малінін, цягнучыся рукой да гронкі, адшчыкнуў.

— Можа, і барбарыс, а можа, і не... — Бацьку, як відаць, не цікавіла назва. — Ягады, і ўсё. Вінаград.

— Дзікі?.. — Малінін кінуў колькі ягадзін у рот. — Хм... Усё роўна як ірга. Так, ірга.

— Ірга? — здзівіўся бацька. — Не чуў. А па мне, дык гэта — вінаград беларускі. Віно з яго добрае: вып'еш, то аж чуб дыбіцца і ногі самі ўпрысядкі йдуць.

Тут і маці падышла. Міхалькоў першы з ёй павітаўся:

— Добры дзень, Мікалаеўна... Прыехалі да старога твайго.

— I якая ж у вас патрэба да майго старога?

Малінін, падаючы маці руку, нечага раптам, бы заяц, пацешна і часта заторгаў носам і губамі, гучна спытаў:

— На ўсё лета гаспадара свайго ўступіш нам? — I — да бацькі: — Герасім Андрэевіч, тваёй жоначцы й сямнаццаці не дасі — цыганачка-царэўна! Вось няхай і едзе з табой — бабры самі будуць сулодку скакаць.

Насцярожана-ветлівая, маці як і не пачула Малініна, памяркоўна звярнулася да мяне:

— Сынок, ідзі з хаты ўслончык прынясі, няхай госцікі ў цянёчку пагамоняць. А я... Ой, мяне заругаюць бабы — на работу трэба, пазнюся. — Занепакоена: — Ты ж, Граська, і напраўду не з'едзь... Дык я пабегла.

— Не бойся, Мікалаеўна, бяжы, — Малінін заспакоіў маці. — Сёння не забярэм... Мы ў розгляды прыехалі, знаёміцца.

Я прынёс услончык і чакаў, пакуль Малінін сядзе. Тады ён абавязкова, падумалася, зніме свой капялюш, а я тым часам паназіраю: можа, і чуб яго, і вушы гэтаксама торгаюцца? Здавалася, ён знарок такое вытварае, абы пасмяшыць. «Ну і лаўкач — артыст!»