Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

— Не, не магу паверыць! — разгублена сказаў археолаг, калі вылез з палаткі. — I дзве кансервы сцягнулі, і кухонную сякерку...

— У міліцыю трэба заявіць, нідзе злодзеі не дзенуцца.

— Э-э-х, а мне думалася, што ў вёсцы спакойней... Я, Верачка, да сваіх пакуль загляну, абрадую, а потым ужо возьмемся за пошукі... Нічога, мы нашу бяду выведзем на чыстую ваду. Хаця не так усё проста, ой як няпроста... Хутчэй да пятнаццатага стагоддзя дакапаемся, меч рыцара збройнага знойдзем. Ды што меч... Наша памяць быльнягом парасла, і не прабіцца праз хмызняк невуцтва... I колькі ўжо пераліваем з пустога ў парожняе. А што толку?

Больш археолаг нічога не сказаў, пайшоў не аглядваючыся. Вера таксама не затрымлівалася каля палаткі. I што будзе далей? Куды ўсё павернецца? Сонечны дзень не абяцаў нічога добрага. I няўжо тут вінавата магнітная бура? I не відаць яе, і не чуваць...

Як пачаўся гэты дзень са слёз маці, так і доўжыцца ў трывожнай невядомасці. Куды кінуцца, каго паклікаць на дапамогу?

Зачыніла Вера веснічкі, прайшла па двары, спынілася каля куста язміну. Яркая белізна кветак прымусіла прыжмурыцца, перавесці позірк на акно, створкі якога былі крыху прычынены. Чырвоны чмель пакружыў над язмінам, падляцеў да верхняй шыбіны, падняўся да страхі, пакрытай шэрым шыферам, і пашыўся каля кроквы ў шчыліну. I зноў — цішыня, нейкая гнятлівая і трывожная.

Яна стаяла ў нерашучасці, быццам выпадкова трапіла на чужы двор, і не ведала: ісці ў хату ці павярнуць назад. «Няўжо ў яго там гняздо? I ластаўкі зрабілі сабе жытло, і шпакі паміж франтонам і дахам знайшлі прытулак. Кожную вясну з вераб'ямі ваююць, хаця ў садзе ёсць тры шпакоўні, але яны таксама занятыя».

Бразнула клямка хаты, потым адчыніліся дзверы сенцаў. Вера схамянулася, калі ўбачыла маці, якая трымала на руках Паўліка.

— А дзе Сярожка?

— Няма. Я была каля Замкавай гары, бачыла археолага. Ня-ма-а-а...

— Як няма?..

Кацярына Іванаўна пасадзіла Паўліка ў прагулачную каляску, што стаяла каля плота ў засені густога вішняку, прыкрыла яго ножкі квяцістай пялёнкай. Паўлік задаволена ўзмахнуў ручкамі, нібы маленькі верабейка крыльцамі, і весела забубніў:

— Ве-е... Ве-е... Ве-е...

Вера падышла да брата, паправіла белую панамку, якая з'ехала на лобік, усміхнулася, хаця, ведама ж, ёй было не да жартаў.

— Ну што, гультайчык, катацца захацеў? Табе добра...

— Гэта ж мы таксама выбраліся на пошукі Сярожкі. Што з ім? Можа, у раку зваліўся?

— Ён жа, мамачка, умее плаваць. Ды ў нашай Гайне вады па калена.

— Ой, бяда, ой, бяда! — ледзьве не плакала Кацярына Іванаўна. — Дзе шукаць? Куды бегчы?

Вера, разгубленая і анямелая, трымалася рукой за каляску, глядзела на ўсмешлівы братаў тварык і гатова была сама заплакаць. Ад горкага прадчування бяды, ад сваёй бездапаможнасці.

«Хоць бы тата памог... Але ж які з яго, з таты, памочнік?»

А яшчэ гадоў пяць назад Вера бачыла свайго бацьку зусім іншым. Такім вясёлым, уважлівым, цікаўным! Увесь вольны час ён праводзіў у сваёй майстэрні, любіў цяслярыць і сталярнічаць, нават змайстраваў самаходны трактар з матацыклетным маторам...

I што потым здарылася? Як гэта можна ўсё забыць, прамяняць на беспрабуднае ачмурэнне? А рукі ў Верынага бацькі сапраўды залатыя. Вунь якой прыгожай ліштвай аздоблены вокны!

«Чаму такая няшчасная наша сям'я?» — пытаецца Вера сама ў сябе і не можа адказаць...

— Я пайду ў кантору, пазваню ў міліцыю, — нарэшце вымавіла маці. — Пабудзь, Верачка, з Паўлікам, пакатай па двары. Я хутка вярнуся.

— Дзядзька Макар збіраўся званіць участковаму, — сказала Вера. — Нехта ноччу залез у канюшню. Гнядога скалечылі... Вунь і археолагаў абакралі, я бачыла Сеньку каля іх палаткі. Трэба будзе міліцыянеру расказаць.

Кацярына Іванаўна насцярожана выслухала дачку, а потым напаўголаса папрасіла, азіраючыся на браму:

— Не трэба з імі звязвацца, яшчэ будуць помсціць... Хто нас абароніць? Толькі б з Сярожкам нічога не здарылася... А ты, Верачка, пра Сеньку нікому не расказвай...

— Чаму не расказваць? — здзіўлена спытала Вера. — Чаго баяцца?

— Дачушачка, я прашу цябе, забудзь гэтага Абабурку, не дабівай мяне яшчэ і ты... Разумееш — не дабівай!

Маці пайшла са двара, а Вера маўкліва глядзела ёй услед, і вачам было шчымліва, быццам ад дыму. Яна вывела каляску ад плота і паціху пакаціла да брамы. Паўлік задаволена гоцкаўся на пружыністым сядзенні і гудзеў:

— В-у-у, в-у-у-у...

Густая лістота клёна зацяняла двор паміж хатай і брамай, якая таксама была ўпрыгожана выразанымі ліштвамі, пафарбаванымі ў салатавы колер. Фарба ўжо выцвіла, месцамі аблупілася, і Вера прыглядалася да пабляклага арнаменту з нейкім незразумелым шкадаваннем. Ці не пра той, не такі далёкі час засумавала, калі ў іх сям'і былі згода і спакой?