Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

Карлуша зрабіў круг каля дзяўчынкі, падняўся вышэй і паляцеў над вузкай палявой дарогай, па якой ішла Вера. Нібы зразумеў яе трывогу і з вышыні аглядаў наваколле.

Ад могілак дарога павярнула направа, да невялічкай нізіны, а потым зноў скіравала міма калгаснага сада па жытнёвым полі. Сонца ўжо добра прыгравала, свяціла прама ў вочы, і, каб прасачыць за палётам Карлушы, даводзілася прыкрывацца ад зыркіх промняў даланёй.

Карлуша пралятаў наперад, потым вяртаўся назад, рабіў круты віраж і імкліва пікіраваў прама на Веру. Чорнай стралой праносіўся зусім блізка, абдаючы яе твар тугім струменем цёплага паветра. I зноў — уверх, у неба. А там развінаў крылы і лёгка планіраваў на хвалях сонечнага марыва. Нібы выхваляўся перад сваёй сяброўкай: «Глядзі, што я ўмею! А ты?»

Калі б не пошукі Сярожкі, Вера, вядома ж, адгукнулася б на жартаўлівы настрой Карлушы, як адгукалася раней. Вясёлыя былі гэта мінуты, незвычайныя! Тут і хованкі, і паказальныя палёты. Або раптам Вера кінецца на зямлю, суцішыцца, не зварухнецца. Падляціць Карлуша, апусціцца побач і чакае, пакуль яна ажыве. А то ўскочыць на спіну і давай шкуматаць дзюбай вопратку. I як тут не ўсцешыцца, не парадавацца?

Вера хацела навучыць Карлушу двум-тром словам, але пакуль нічога не атрымліваецца, яе ўрокі праходзяць дарэмна. Усё чуецца адно і тое ж: «Ка-ар, ка-ар». Як і з Паўлікам: «Ве-ве... м-м-а, м-м-а...» I ці навучыцца ён звязваць склады ў словы?

Мінула Вера сад і адразу ж насцярожылася: цяпер дарога вяла міма бярэзніку, каля якога яна сёння сутыкнулася з Боўдзілам. Праўда, гэта надарылася на супрацьлеглым баку гаю, мусіць, з паўкіламетра ад дарогі. Але ж хіба яны не могуць заявіцца і тут? Адсюль жа зусім блізка да калгаснай пчолапасекі...

Карлуша зрабіў круты віраж каля Веры яшчэ раз і ўзяў кірунак да бярэзніку, над якім кружыла чарада птушак.

«Да сваіх паляцеў...» Хацела крыкнуць наўздагон, напомніць, каб вяртаўся дадому абедаць, але прамаўчала. Крыкнеш — яшчэ наклічаш якую неспадзяванку, а тады вылузвайся. Як з гэтым Абабуркам... Вылупіць вочы і лезе напралом...

«Такіх трэба ў клетцы трымаць», — падумала Вера і заспяшалася, каб хутчэй праскочыць небяспечнае месца. I праскочыла, і вельмі абрадавалася, калі апынулася за ўзгоркам, які схаваў яе ад нядобрых вачэй, што маглі сачыць з бярэзніку.

«Толькі чаго яны будуць там сядзець? Можа, падаліся ў лес? Ім жа кайф патрэбны...»

Дзесьці ў лесе мясцовыя гулякі выкапалі зямлянку, збіраюцца там і кайфуюць... Пра гэтую зямлянку казала Верына маці, калі лаяла бацьку. Тады яна гразілася выкрыць асінае гняздо і заявіць у міліцыю. Але не выкрывала і не заяўляла, а толькі сварылася і плакала. Учора, пазаўчора, месяц назад...

Разам з маці вельмі перажывала дачка. I з кожным днём у яе перажываннях выспявала рашучасць: адшукаць зямлянку, каб пераканацца, што там бывае бацька, што ён дарэмна аднекваецца, нават крыўдуе, маўляў, не ведаю я ніякай зямлянкі. А можа, сапраўды не ведае? Толькі што з таго? Зямлянка — зямлянкай, а запой — запоем... I ўсё ж Вера хацела ведаць праўду: хто спойвае яе бацьку?

Замкавая гара ўзвышаецца над наваколлем шлемам казачнага волата. Гэта з якога боку на яе паглядзець. Калі ад калгаснага саду, дык ніякага шлема не ўбачыш: звычайнае адхоністае ўзвышша з рэдкімі кустамі арэшніку. А вось калі глядзець на гару знізу, ад Гайны...

Яшчэ здаля Вера заўважыла аранжавую палатку археолагаў, якая стаяла каля падножжа гары, побач з вялізным кустом арэшніку. Дзяўчынка звярнула з дарогі і па ўзмежку паміж жытнёвым і бульбяным полем прайшла да Замкавай. За не-калькі крокаў ад палаткі спынілася ў нерашучасці, агледзелася. Нікога, толькі ледзь прыкметны дымок віўся над шэрым вуголлем вогнішча, што тлела непадалёку ад палаткі.

«Мусіць, усе там, каля кар'ера», — падумала Вера, абходзячы палатку злева. Яна завярнула за арэшнік і жахнулася: за кустом ляжаў Боўдзіла. Яго калматая галава з рудымі патламі не варушылася. Быццам галава драпежніка, які затаіўся ў засадзе і сачыў за сваёй ахвярай.

Яна хуценька адступіла назад і схавалася за кустом, не маючы сілы суцішыць сваю ўзрушанасць.

«Што ж гэта? Зноў на Боўдзілу нарвалася... I чаго ён тут залёг? Можа, яшчэ і Кекс з Пепсам у засадзе?»

Вера адскочыла ад куста і не азіраючыся пабегла наверх. Раса ўжо высахла, пад басаножкамі курэўся лёгкі пылок ад нізкарослай жухлаватай травы, што пакрывала адхоністы схіл Замкавай гары. Знямога перахоплівала дыханне, вязала ногі, але Вера не спынялася: трэба хутчэй папярэдзіць археолагаў.