Змітрок Бядуля - Сярэбраная табакерка

— Пан Юры забыўся, што цяпер ніякія ранейшыя парашкі не дзейнічаюць на насякомых.

Шчыры Юрка Дратва з крыўдай падаіў сябе за рэдкую бародку і сказаў:

— Пан кардынал яшчэ добра Юркі не ведае. Калі Юрка кажа: парашок ад тараканаў, дык гэта цяперашні парашок ад цяперашніх тараканаў. Мы з аптэкарам Савіцкім цэлыя суткі галовы ламалі над тым, як бараніцца ад тараканаў...

Кардынал Баніфацый, смеючыся, запытаўся:

— I прыдумалі парашок?

— Прыдумалі! — сказаў Юрка.— Маё слова моцнае, як дратва! Калі кажу прыдумалі, дык прыдумалі! Парашок усыпляе тараканаў.

— А сон доўга цягнецца? — зацікавіўся кардынал.

— Пяць год, а калі павялічыць дозу, дык і дзесяць год. Не толькі таракана — мядзведзя можна ўсыпіць! — бахваліўся Юрка Дратва.

Твар кардынала Баніфацыя заззяў, як сонца. Ён сказаў:

— Дзякую за парашок. Усяго добрага! Павязу Кію дзесятаму падарунак ад пана Юрыя. Яго святасць вельмі ўзрадуецца. Усяго добрага ўсім!

Высокі кардынал Баніфацый адчыніў нізкія дзверы і нагнуўся так, нібы яму трэба было пралезці праз падваротню. Ён выйшаў, не ўдарыўшыся галавой, і моцна стукнуў клямкай. А Дзіда-дзед стукнуў сябе моцна пальцам у лоб.

— Ах ты, Юрачка, ды з цымбаламі, водзіш дружбачку з кардыналамі. Я мёдам пішу, а ты смалою падпісваешся? Ты ж мне сапсуў усю капелю... Сон — блізкі кум смерці. А калі я выратаваў жыццё ад смерці — ты з рознымі аптэкарамі Савіцкімі пачаў прыдумляць парашкі на сон? Брыдка! I яшчэ раз брыдка...

Юрка Дратва аж зачмыхаў носам ад згрызоты і пачаў апраўдвацца:

— Вельмі ж мне надакучылі тараканы...

Дзед спыніў апавяданне і дарваўся да тытуню. Унукі запыталіся:

— Кій дзесяты б'ецца?

— Кожны кій б'ецца, дзеткі мае, калі пападзе ў злосныя рукі... Ага! Добра што ўспомніў, дзеткі. Вазьміце парашок, што я ўчора купіў у аптэцы, і пасыпце на мой стол. На ім завяліся тараканы.

Пасля вячэры дзед запытаўся ва ўнукаў:

— Вы памятаеце пані Сарачынскую?

— Яна апранулася ў пер'е прыгожай Павы,— сказаў унук.

— Саўка даў ёй табакерку з ружай і запісачкай, але без Смерці.

— Згодзен! — узрадаваўся дзед.— Цяпер слухайце. Эге! Пані Сарачынская паляцела тады ціхачом да хірурга. Пацягнула за званок, яе ўпусцілі. Хірург — высокі, чарнявы заіка — здзівіўся. Пасля таго як Дзіда-дзед схаваў Смерць у табакерку, ніхто ў хірургах не адчуваў аніякай патрэбы.

— Вы, ма-ма-ма-ма-дам Пава, па якой справе? — запытаўся ён.

— Я,— сказала пані Сарачынская,— хачу, каб вы мне зрабілі аперацыю.

— А-пе-пе-пе-р-рацыю?! — здзівіўся хірург.— Цяпер?!

— Цяпер,— сказала пані Сарачынская.

— Што вам б-б-баліць?

— Нічога не баліць. Хачу нешта схаваць у жываце, каб ніхто не ўкраў,— тлумачыла Сарока.

— Пе-пе-першы в-вып-п-падак у маёй п-практы-цы,— здзівіўся хірург.— Што ж! Ап-п-перацыя лёгкая... Ніхто цяпер па-па-памерці не м-м-можа. Жыццю па-па-па-пагрозы няма. Што ма-ма-ма-мадам Пава хоча схаваць?

Пані Сарачынская паказала яму табакерку.

— С-с-с-са С-с-смерцю? — здзівіўся хірург і выпучыў на яе вочы.

— Са Смерцю! Толькі няхай пан хірург не баіцца, табакерка моцная. Смерць не выскачыць.

— Я не ба-ба-ба-баюся Смерці,— сказаў хірург.— Мы з ёй добрыя знаёмы-мыя!

Яны старгаваліся. Пані Сарачынская наперад заплаціла чыстым золатам. Хірург адзеў белы халат і ўзяўся за свае інструменты. Пані Сарачынская папрасіла хірурга, каб ён па памылцы не адрэзаў ёй крыло. Колькі ён не даваў ёй на сон — сон яе не браў.

— Мне балець не будзе,— сказала Сарока.— Бо разам са Смерцю прапаў і боль.

Калі хірург пачаў рэзаць жывот, ёй добра забалела, але яна сцярпела, сцяўшы рот, і была задаволена, што не заснула. Каб яна заснула, ён мог бы палажыць ёй у жывот камень, а табакерку сабе забраць. Табакерка была зашыта ў сарочым жываце моцнымі шаўковымі ніткамі.

Зараз жа пасля аперацыі пані Сарачынская паляцела ў свет.

Сарока ляцела ў свет, а яе цётка ляцела наперадзе і кракала на ўвесь свет, што табакерка са Смерцю знаходзіцца ў адной Павы-красуні. А наперадзе цёткі Сарокі ляцела родная сястра Сарокі і раструбіла, што прыгожая Пава схавала табакерку ў такім месцы, што ніхто яе ніколі не знойдзе. А ў другім канцы свету другая сястра Сарокі выдумала, нібы прыгожая Пава кладзе залатыя яечкі з дыяментавымі бялкамі і рубі навымі жаўткамі. А ў трэцім канцы свету трэцяя сястра Сарокі нахлусіла, што ў цудоўнай Павы ёсць на востраве Гайда-Гайда палац з белага мармуру і што яна прынцэса і катаецца на шасцёрцы арлоў у залатой карэце. А чацвёртая сястра Сарокі пусціла чутку, што гэта не Пава, а пераапранутая ў Паву дачка караля Траляляя з зямлі Гуляляя і яе сапраўднае імя — Ляля.