Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

— Ты скажы?

— Чего тебе?

Бусько абярнуўся ў гэткай шырокай насунутай на вочы пілотцы:

— Хто будзяш?

— Учительница я.

— Ты вучыла дзяцей? — паспешна перапытаў Міця.

— Да. Я окончила педагогическое училшце.

— Не марозь,— зноў абярнуўся і блізарука прыжмурыўся Бусько.— Ты скончыла нешта іншае. У войска ўчыцеляк не бяруць. Людзей вучылася страляць...

Шаша, крута спадаючы ў лагчыну, завілася каля старых, у нарасцях жаўтлявай смалы елак і крывых, вузлаватых дубоў, не ссечаных тут, з самага краю лесу. За імі праглядваўся, радасна бялеў на далекаватай, акружанай паводкаю сінечы, палогай гары невысокімі камяніцамі і бязверхім касцёлам цесны, збіты ў глухую купку гарадок.

Дзяўчына перакінула на другую руку кажушок і сказала ўжо пра тое, што, мусіць, думала:

— Нет, людей-то убивать я не училась. Разве что фашистов...

— Гэ-гэ! — зарагатаў, задзіраючы голаў, Бусько.— Ну во, я ж і казаў.

Міця спярша не паспеў нават разабраць, усвядоміць, што здарылася, чаму, засланіўшы свет, яму на голаў зваліўся кажушок, покуль не ўчуў, як палусквае, нібы агонь, трухлявае галле і як шоргае там, ужо ў лесе, сухое закурэлае лісце. Толькі Бусько, нічога яшчэ не ведаючы і не бачачы, дурнавата рагатаў.

Міця з размаху, адною рукою разам з пілоткаю здзёр з сябе кажух, убачыўшы, як ужо далекавата за старюю, аброслаю данізу густымі лапамі елкаю, збіўшы вушанку і трасучы караткаватымі валасамі, мільгае і зараз знікне з вачэй, схаваецца за шара-галубаватымі камлямі дубоў высокая, спрытная ў паставе дзяўчына.

«Ну, уцячэ. Ну, ліха з ім. Што зробіць Камашыла? Ну, пакрычыць, падзяўгае». Міця падняў вінтоўку, убачыў, як у маленькім прагале між камлёў дрэў варушацца худаватыя плечы, прыкленчыў на адну нагу, упёрся ў яе локцем і, не вельмі цэлячыся, націснуў на спуск.

Далёкім расцяжным рэхам тройчы адгукнуўся стрэл.

Вузкія плечы ў зеленаватай гімнасцёрцы пахіснуліся за крываваты, з балючай нарасцю ад маланкі камель абамшэлага дуба. Міця пругка прыпадняўся, трымаючы ў руках гарачую вінтоўку, ад якой адплывала, увачавідкі раставаючы, сіняватае воблачка дыму.

Павярнуўшыся назад, Бусько збянтэжана і ўтрапёна паглядаў то на Міцю, што ніякаваты і збялелы стаяў на шашы, то туды, у лес, дзе знікла, схавалася за дрэвамі дзяўчына.

— Раніў! Раніў! Не ўцякла! — закрычаў Бусько з раптоўным і шугатліва-ломкім трэскам, як дзік, скочыўшы ў лес, і пабег, выставіўшы наперад руку і ловячы ёю сухія ражны сукоў.

Міця, чуючы, як млеюць і дробна дрыжаць ад усяго нечаканага ногі, падышоў не адразу. Доўга стаяў за калматаю елкаю. Высунуўся з-за яе і сумеўся: збялелая, з перакрыўленым у пакутнай міне тварком, дзяўчына, квола і нямоцна трымаючыся рукамі за шурпаты, з наплывам нарасці тоўсты камель дуба і сутаргава, раскрытым ротам ловячы паветра, аб’язджала на леташняе чутка-шапаткое лісце. З разарванай на кішэньцы гімнасцёркі сачылася і цямнела вялікай плямай кроў.

— Гад поганый. И в сердце же...— яна сутаргава яшчэ здрыганулася і захрыпела, захлябнулася крывёю.

Міця заплюшчыў вочы, ліпучы пот абліваў усяго, млявая гарачыня падкочвалася пад сэрца: не чакаў, не спадзяваўся, не думаў, што калі-небудзь заб’е чалавека. Такі вялікі, такі непапраўны грэх! I далей перад табою чорная бясконцая яма...

Зноў была школа і зноў да адчыненага акна то падыходзіў, то сплываў, як вада, мяккі, густы і такі знаёмы з дзяцінства шум гонкіх соснаў. Зноў быў чуваць едкі скрып прыцёртых галін і раптоўны, нібы спадцішка, лускат трухлявага сушняку. I зноў пасля шчодрага, з высокім вясновым громам навальнічнага дажджу сярод ночы ў пагодную сыравата-лёгкую раніцу па заберазі каламутных лужын у крэмавай пене кіпеў пылок, абцярушаны з непрыкметных свечак сасновага цвету.

Каля ашалёванага дошчачкамі з каптурыкам стрэшкі школьнага калодзеся зноў цвіла і гаркаватым цяплом пахла нахіленая грабінка. I ад ружавата-сіняй расы гнуліся жоўтыя, густа абкіданыя цветам, нізкія кусты акацый. I ўздоўж сцежкі вызіралі ўжо махрыстыя кружкі малачайніку. Учора самы старэйшы тут з іх — чарнявы, брывасты мужчына, з нязвыклым прозвішчам Даражэй, скінуўшы боты, рашыўся прабегчы босым да калодзеся, каб памыць ногі, і незнарок наступіў у ясна-жоўтых кветках на злую пчалу. Уджалены ў ступню, ён нема заенчыў, а потым ужо праз якое паўгадзіны надзіва ўсім пачаў траціць прытомнасць. Спярша, вядома, той-сёй пасмехваўся, што чалавек канае ад пчалінага джала, покуль ён не паказаў падпухлую і пасінелую да калена ногу.