Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

— Ды, мусіць, ведаю.

— Кожны другі. Чуеш? Людзі, як сабакі, рвуць адзін аднаго.

— А ты лепшы?..— перад Міцем нечакана пахіснуўся і паплыў стол, і ён ледзь паспеў злавіць яго.

— Хочаш, каб я быў добранькі? Дабрата — гэта дурата. У войску няма яе.

— Але заганяць у лужыну хлопцаў і загадваць лажыцца...

— Гэтакаму быдлу і карысна ў гнаі паляжаць.

— Быдлу, кажаш?..

— А каму ж ты думаў. Бо спраўнага войска мы з іх наўрад ці зробім. Гніды, яны толькі думаюць зашыцца пад бабскую спадніцу.

— Чаго ты так азвярэў? — Міцю помніцца, як ён схваціў загрудкі Камашылу.

Помніцца і другое, калі ён на міг працверазеў — ужо ад Камашылавага крыку:

— Пападзёмся мы ім, яны нас гарачым жалезам падпякаць будуць. Ты што, не знаеш беларусаў. Яны выпальваюць адзін аднаго жалезам.

— Іх змушалі вякамі выракацца саміх сябе,— Міця не ведае, сказаў гэта ці не, як не ведае, ці сам дайшоў да ложка, ці давёў Камашыла.

Ужо раніцай, учуўшы, як у вочы яму, нібы жарствою, востра і балюча пырснула электрыка, а ўслед за ёю пачуўся рэзкі Камашылаў крык, ён не мог разабрацца, дзе ён і што з ім.

— Па-буд-ка! — хрыгшаватым ад перапою голасам крычаў Камашыла.

Выплываючы нібы з-пад цяжкай, глыбокай вады, Міця толькі здужаў сесці на ложку, убачыўшы, як салдаты ўжо, збэрсаўшы нагамі з сябе коўдры, спехам усхопліваліся і тут жа ўздоўж ложкаў станавіліся ў строй.

— Варушыся, быдла! — прыплюшчваў ад злосці адно вока Камашыла.

Міця, чуючы, як ные і да кожнай костачкі баліць усё, як тугі, балючы абруч сціскае голаў, сядзеў на ложку. Млявасць адбірала сілы, блізкая да ванітаў агіднасць вурчала і пераварочвалася ў жываце.

— Корсак! — хрыпаты Камашылаў голас вярнуў нечакана ўчарашні вечар, той катух з хісткім столікам, паўтарак самагону. Міця нарэшце ўбачыў, што сядзіць адзеты, што спаў не распранаўшыся.

— Корсак! Каму сказана? Пад’ём!

З намаганнем, сабраўшы астатнія сілы, Міця абапёрся аб вастраватую раму жалезнага ложка і нарэшце ўстаў. Цяжкімі, нязрушна-вялымі нагамі дайшоў да шарэнгі, знайшоў сваё месца.

Камашыла з чырвона-азызлым, падпухлым тварам прашнураваў узад-уперад уздоўж строю, нарэшце хрыпата гаркнуў:

— Узвод, падрыхтавацца да сняданку!

На пляцы, калі яны ўжо стаялі ў поўным рыштунку — з вінтоўкамі, падсумкамі, каскамі, абхамучаныя скручанымі шынялямі,— Міцю зрабілася нібыта лягчэй. Халадок шараватай раніцы краўся за карак, чуйна студзіў плечы.

На ўсходзе над буравата-зялёнай паласою ў густой халаднаватай сінечы неба пералівалася, ломячы тонка-калючыя промні, «ютранка» — зорка Венера.

Яна і паплыла з левага боку, блытаючыся ў тэлеграфных правадах, чапляючыся за негустое, яшчэ ў дробным гаркавата-клейкім лісці голле сцішаных бярэзін, калі ўзвод, для перасцярогі паслаўшы дазорных, рушыў на дварчанскую шашу.

Чуючы пад мноствам акутых чаравікоў крохкае шапаценне жвірыстага пяску, Міця ішоў, загледзеўшыся на сінявата-ружовую зорку, і думаў пра тое, што яе святло з’яднала людзей, што жылі, што жывуць і што будуць жыць на зямлі. Яна ж вечная, гэтая вялікая і калючая зорка, што пырскае на зямлю сваімі тонкімі промнямі. Як і вечны гэты жвірысты белаваты пясок, што густа рыпіць і шахкае пад нагамі.

Белая з цёмна-вільготнымі выбоінамі шаша, убраная абапал зялёнымі канавамі, завіўшыся вужом, папаўзла на ўзгорак, у дуброву, што трымала яшчэ зімовы холад. Прадрогшы за ноч, там падсвіствалі дразды і чулася мяккае, прыглушанае глыбінёю лесу, куванне зязюлькі. Праз голыя кроны старых замшэлых дубоў прасвечвалася і дрыжала ўжо рэдзенькая ружовасць. I ў ясным небе слязілася і растала «ютранка».

Уздоўж шашы цягнуліся шырокія палосы спілаванага лесу — стаялі толькі шэрыя, з аблушчанаю карою пні ў маладой зараслі карычняватых дубцоў асіннікаў, крывавата нізкага грабу і чубкоў пераплеценага малінніку.

Парушаючы аднастайны шоргат ног, тонкае падсвістванне драздоў, і ранішні чуткі лес, нават з водгаласам, вырваўся з калоны нечы здзіўлены голас: «Хлопцы, а во дзікая свіння!»

I праўда, на разбітай у чорна-кіслых лужынах дарозе, што, пераскокваючы вужаватыя карэнні, з далекаватай сцяны лесу выбягала на шашу, каля куста брызгліны, абкіданай ліловым лісцем, перапуджана спыніўся, угінаючы лычатую з малымі вочкамі голаў, цёмна-буры калматы дзік, худы, з востраю, як пілка, спіною.

Ззаду да яго, перавальваючыся і падляскваючы коламі, блізілася ранняя фурманка. Але, выехаўшы з-пад навісі цёмных, пераплеценых лапамі елак, яна таксама нервова турзанулася і стала. Чорны з нястрыжанаю грываю конь, задзіраючы голаў, пачаў нечакана зварочвацца ўпоперак дарогі. Нехта, мусіць, з перапуду спрабаваў вярнуцца назад у лес.