Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

— Цвей? Во дэр дріттэр? [20] — Два. А дзе трэці? (ням.) — здзівіўся ён і, хапіўшыся за жалезную планку, падняўся ў вагон.

— Выскачыў,— развёў рукамі Вайтовіч.

— Швахкопф [21] — Дурны (ням.). ,— немец пакруціў галавою.

— Я ж і кажу, дурны,— адхіліўся і заплюшчыў вочы Вайтовіч, і Імполь убачыў, як на іх, адбіваючы святло, заіскрылася халодная сляза.

Немец, ужо асцерагаючыся, што прападуць і гэтыя два, уладна, па-гаспадарску прысеў на нары. Паравоз нячутна, нібы спадцішка, нават, здаецца, не гукнуўшы, зрушыў з месца.

Імполь, бачачы праз шчыліну дзвярэй, як плыве, аддаляецца чырвоная цагляная з чарадою галак вадакачка, учуў жаласлівую радасць, што астаўся жыць, што едзе дадому. Прыгадалася зласнаватае Хрысціна папраканне: «Ой, каб за гэтымі чаравікамі ды галавы не пакінулі». «I нібы ў воду глядзела»,— раптам падумаў Імполь, уявіўшы чырвона-пасінелага Шайпука, што гнуўся пад цяжкімі мяхамі солі, яго бедаванне, што правароніў ды прамяняў на слоік мёду падношаныя, рознага памеру боты, а потым уявілася платформа ў чырвона-рдзістых, разбэрсаных кавалках мяса, а потым Баранавічы, злая з уздыбленай шэрсцю аўчарка, што ўедліва кідалася і рвала шасціпалага хлопца, што качаўся і курчыўся на тлуста-чорных шпалах.

Вагон вібрыраваў, уедліва скрыпеў, турзаўся і пахістваўся з боку на бок, з дзвярэй вірыў халодны скразняк, і ў аднастайным рытме колаў выстуквалася для Імполя адно слова: «Уцякай! Уцякай! Уцякай!»

Ужо далекавата ад’ехаліся ад Оршы, ужо нахопліваўся вечар, а гэта слова нейкім балючым цвіком сядзела ў Імполевай галаве, і ён ніяк не мог выбавіцца ад яго, покуль раптам не падумаў, ужо з нейкім ціхім спакоем: «А хіба ўцячэш ад яе, ад смерці? I хто ведае, дзе яна падсцеражэ цябе. Хто?»

За брамкаю на вуліцы іх стаяла двое — маладжавых, рослых афіцэраў у чорнай форме чыгуначнай паліцыі. Ганарыста выгнутыя фуражкі з белымі арламі і белымі кукардамі, высокія да бляску наваксаваныя боты, на руках скураныя пальчаткі, а пры боку, на шырокіх рамянях, страхатлівыя кабуры з пісталетамі. За іх ніякавата тулілася, трымаючы на руках дзіця, проставалосая невялікая маладзіца з босымі і густа, да чарнаты аброслымі нагамі — жонка суседа Місуна, што рабіў майстрам на чыгунцы і займаў другую палавіну дома.

Немцы, мусіць, некага шукалі. Хрысця, згледзеўшы, што маладзіца торкае рукою сюды, на іхняе акно, скоранька затулілася за сцяну і штырханула Імполя, што, стоячы каля вялікай місы з вадою, сцягваў з сябе кашулю, каб хоць спаласнуцца з дарогі, не паспеўшы яшчэ расказаць, як ад бомбы, выскачыўшы з вагона, згінуў Шайпук і як у Баранавічах, прыняўшы за вязня, немцы схапілі шасціпалага хлопца.

— Імполь! — з адчайным страхам ускрыкнула Хрысця, сцінаючыся ў куточку каля чорнай шафы і чуючы, як адчыняюцца знадворку дзверы.

— Ці знаеш, што я табе прывёз? — засмяяўся ён, нарэшце сцягнуўшы з сябе рубашку і застаўшыся ў сподняй палатнянай сарочцы.

— Выскалішся нябось. Немцы вуньдзека ў сенях.

— Няўжо? — Імполь азірнуўся на шкробат і груканне, што чуліся за дзвярмі.

— Прымі хоць свой мех,— здушана зашаптала Хрысця.

Імполь за доўгую жычку схапіў паўнаваты мех, шпурнуў пад стол і, падышоўшы да дзвярэй, нешырока адчыніў іх.

У калідорчыку з дзіцем на руках стаяла Місунова жонка. Твар яе з чорным, добра прыкметным пушком на верхняй губе быў бяскроўна-жоўты, карыя вочы лупата выварочваліся і блішчалі ад сполаху.

— Вы Варабей будзеця? — яна адкінула з брыва аб’еханую пасму валасоў.

— Нібы не знаеш? Варамей ён,— зазірнула туды за дзверы Хрысця.— Што вы хочаця?

— Пан немец вас шукае.

— Чаму мяне, калі я не Варабей,— Імполь, гэтак як быў, у сподняй сарочцы, што вылазіла ражком з-пад папругі, выйшаў за дзверы, убачыўшы на парозе калідора аднаго з гэтых двух, разамрэлага з чырванавата-блішчастымі вачмі, мусіць, ад лішняй чаркі.

Немец махнуў рукою, падзываючы Імполя, і пачаў здымаць скураную пальчатку.

Імполь прыпыніўся, паглядаючы то на Місунову жонку, што па-мышачы ціхенька ціснулася назад на двор, то на Хрысцю, што, прадчуваючы благое ды кепскае, услед за Імполем выбегла ў калідор.

Але немец, ступіўшы за высокі парог і хватаючы Імполя загрудкі, не даў ужо яму і апомніцца — пацягнуў на двор да калодзеся, дзе, зняўшы таксама пальчаткі і паклаўшы іх на дашчана-зялёны круг калодзеся, грозна насупіўся другі афіцэр.

Хрысця, спатыкаючыся на сходах, збегла з ганка і, хапіўшы немца за руку, павісла на ёй.