Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

— У сераду радзіўся — на ўсё гора згадзіўся,— фарсіста, зухавата разгарнуў і выпучыў свае грудзі Імполь і прыстукнуў кулаком па паласатай са зломленым гузікам кашулі.— Паедзем, чаго там!

Назаўтра прачнуўся ён сцішна-вінаваты з цяжкаю, нібы чаднаю, налітаю звінючым болем галавою, і маўкліва стаў пакаваць фанерны куфэрак, кладучы туды апольчык пахучага ад кмену сала, што нядаўна выменяў на соль, бохан хлеба і, старонячыся, каб не бачыла Хрысця, загорнуты ў старую злінялую анучу паўтарак самагонкі.

Але яе не абхітрыў.

— Нешта ты там падазрона сапеш,— яна падышла да яго і зазірнула ў адкрыты фанерны чамаданчык.

— Слухай, не чапіся,— ён рэзка павярнуўся да яе спіною.

— Перажываю, таму і чаплюся,— яна злавіла яго слізкі ад валасоў карак, пагладзіла па кудзерках у раўку, здушана, працяжна ўздыхнула, потым сказала:— Дый адна баюся астацца.

— Чаго ж гэта? — павярнуўся да яе і зірнуў на жаўтлявы твар з сіняватымі вачаніцамі.

— Чуе маё сэрца нешта нядобрае.

— I што ты прычуваеш?.. Чаго гэта?

— Не казала табе, ці ж ведаеш?

— Пра што? — замёр ужо ён, стаіўшы дых і чуючы, як у самога стукае і абліваецца холадам сэрца.

— Учора мяне напаткаў Жэнік Рэпка.

— Няўжо?.. Дзе?

— Да, як кажуць, на сабачай сцежцы. Недалёка ад бальніцы, у тым прагале, што ў лагчынцы.

— Ці не ён гэта ўчорачы вагон падарваў, што ў тупіку стаіць?

— Які нам інтэрас. Можа, і ён,— яна зацерабіла на грудзях на баціставай блузцы пацерку чырвонага з белым абадком гузіка.— Просіць, каб яшчэ якога лякарства прынясла.

— Ну во, будзеш голаў сваю падстаўляць. Досіць, што мяне тузаў...— Імполь нагнуўся, закрыў вечка фанернага куфэрка. Седзячы на кукішах, паволі замкнуў бліскуча-ржавы з тонкім вушкам замочак.— Яму лёгка: падкінуў тут агню, ногі пад пахі ды ў лес. А нам?.. Навідавоку ў немцаў...

— I гэта яшчэ не ўсё...— у яе сцішэў голас.

— Ну-у?! — ён, абапёршы рукі аб калені, паволі ўстаў.

— З табою цяжка гаварыць, можа, потым скажу, як з Рослаўля прыедзеш?

— Ды ў Воршу мы з Вайтовічам едзем, чуеш!

— Не крычы, Імполь, крыкам ужо не паможаш. Трывала як магла, не казала. Але ўжо з цярпення вышла — скажу.

— Ну кажы, чаго мучышся,— у Імполя палахліва і насцярожана паднялося адно плячо.

— Надта просяцца пленныя, што ў шпіталі са мною робяць, каб да партызанаў перавяла. Баяцца, што іх у Нямеччыну перавязуць.

Імполь цяжка ўздыхнуў, насупіўся, не знаходзячы месца, пераступіў цераз чамадан, злосна зіркнуў на Хрысцю — яна ўгнула голаў, паказваючы пад з’еханай на патыліцу хусткай сіняваты ў чорных валасах прабор,— і, падкусіўшы край верхняй губы, сказаў:

— Сцеражыся сама.

— Надта ж шкада... Адзін худы, як чапля. Толькі вочы на твары засталіся.

— Нешта расшкадавалася ты...

— Ну во, бачыш, і казаць не трэба было.

— Цяжарная ты. Вунь як зблажэла. Можа, і не пакідаць цябе адну — спытаў і замёр у чаканні Імполь.

— Не, едзь! Перабядую як-небудзь,— яна запясцем размазала на шчацэ слязу, што раптам набрыняла на воцы.

Ён прысеў на заслон, маўчучы паўзіраўся на самаробны фанерны куфэрак, што ляжаў пры нагах, і сказаў сам сабе, але ўголас:

— З’езджу, раз ужо сабраўся.

Хрысця выбегла ў калідорчык і вярнулася са скруткам пахучай у шапаткой кішцы кілбасы.

— Выхавалася ад вялікадня. На, вазьмі.

— Ну, дзякуй табе.— У Імполя ад непрытоенай радасці дрыжалі чырванаватыя губы.

У старэнькай чорнай шафе, у ніжняй шуфлядцы яе з бліскучай фігурнай ручкай ён знайшоў кавалачак лашчонай з сінім малюнкам паперы, укруціў кілбасу, утаптаў у чамадан і падсунуў яго ў куток між сцяною і шафай, кінуўшы наверх яшчэ нялёгкі, хоць, здаецца, на трэцю часць насыпаны соллю, ужо з учарашняга вечара нарыхтаваны мех. I, чуючы ў душы ласкавую дабрату і шчымлівае шкадаванне да Хрысці, выйшаў на двор — трэба было ісці на станцыю, як напамінаў ўчора Вайтовіч, і загружаць у састаў тыя, пазганяныя з прылесных вёсак каровы. Учора Імполь бачыў параненую ў сцягно: яна накульгвала і цяжка стагнала, і з вачэй у яе капалі слёзы. Імполь завярнуў да брамкі. Няярка, коцячыся белым кружком у сіня-жоўтай хмарцы, у вочы свяціла мяккае сонца. З далёкага гародчыка пахла свежым гноем. На чорнай ліпе, абсыпанай ружовымі пацеркамі яшчэ ненабрынялых пупышак, вясёла-радасна вызвоньвала сініца. З карычневых пікаў, што высунуліся старчма на чорнай горбачцы кветніку, выкручваліся, нібы разяўлялі дзюбкі, ліловыя лісты невядомых для Імполя кветак.

I Імполю нечакана ўбачыліся зялёна-сіваватыя шаблі перакрыжаваных касачоў у далёкім адсюль Мондравым, абгароджаным яловым частаколам гародчыку, Алеся ў бурачковым ватовым каптаніку, у белай у сінія балонкі хустцы і свой сынок. Які ж ён ужо там? Бачыў яго летась, якраз, мусіць, гэтай парою ўвесну тут, на дварчанскай вуліцы — Алеся прыводзіла хлопчыка да доктара.