Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

Асвяціўшы высокай яснасцю неба, пажар кідаў рэдзенькія водбліскі сюды, на маладыя з белымі камлямі бярэзінкі, на перапуджаных, што перамаўляліся, салдат, на жоўтыя сцены казармаў, адбіваўся, як трывожны захад сонца, ломкай чырванню ў частых, нібы пакратаваных, шыбах вялікіх вокнаў.

...У казармы вярталіся, ужо згасалі зоркі, і ў бярозавым гайку тоненька адзін перад адным высвіствалі дразды. У горадзе, перабраўшы ўсе вуліцы і завулкі, яны так нікога і не знайшлі. I нехта падказаў, што група — чалавек сем узброеных — пасля пажару нафтабазы была відаць на балотцы: грэбляю праз лазнякі ўцякала за груд, на блізкія ад горада хутары. Кінуўшыся і ўжо, вядома, позна, акружаць хутары, яны на полі насцігнулі пустую без фурмана падводу, а ў блізкай да дарогі хатцы, дзе ляжаў хворы на тыф, Камашыла дагадаўся падысці да ложка і адкінуць на хворым коўдру — там аказаўся адзеты і нават у ботах малады і, як можна было пазнаць па гутарцы, нетутэйшы хлопец.

— Гэта той, што біў майго бацьку,— ідучы за возам, у якім ляжаў са звязанымі назад рукамі невядомы хлопец, Камашыла, шалеючы ад нейкай гарачкі, штурхаў локцем Міцю.— Той, кажу.

— Адпусціць трэба было. Якая халера пагнала цябе да ложка.

— Успомніш некалі мяне, калі ты нарвешся на іх, як яны цябе адпусцяць... Хіба на той свет.

— Злы ты, Костак, стаў.

— Дабратою на гэтым свеце не выратуешся, запомні, Корсак! — і ў Камашылы заскрыпелі зубы.

Двое конных — адзін у чорнай шыракаплечай бурцы, другі ў нямецкім шынялі, але абое ў сівых кубанках і абое на добрым падпітку,— уз’ехалі на цёмна-зялёны ад ільсністай руні і крутаваты грудок.

Чорства-хрумсткая жвірыстая дарога закруцілася разарваным чарвяком і папаўзла ў даліну да верасаўскіх хутароў, гэтакіх шара-папяловых, як і сама яшчэ незазелянелая веснавая зямля.

Хмурачыся ад нізкага сонца, што вызірала і хавалася ў навале сініх з сляпуча белымі краямі хмар, і яны задралі тлуставата-чырвоныя набрынялыя твары і абвялі вачмі сіняватую, завешаную смугою далечыню. Адзін з іх, маладзейшы, даўгашыі, у расшпіляханым шынялі раптам прыўзняўся на голай калодцы сядла і замёр,— праз шум вільгатнаватага мяккага ветру ён учуў песню.

Пасярод шара-злінялага лужка з першымі лапічкамі акрыялай травы пералівалася і трапятала рабенькае азярцо. Да вады, дзе выскачыла першая трава, лезла ненаежная, згаладалая вішнёвая карова, і гуртом пры дарозе пасвіліся тры сівыя авечкі з двума чорнымі асенчукамі-ягняткамі. Седзячы пры дарозе на замшэлым пляшывым валуне, спявала не вельмі моцным і стройным, што зрываўся, голасам дзяўча-падлетак.

— Слушай, поймать бы,— яшчэ вышэй на страмёнах падняўся казак у расхлістаным шынялі.

— Ково? — сонна і драмліва адазваўся той, што быў у чорнай бурцы.

— Да вон поет, едри ее вошь,— даўгашыі аблізаў перасмяглыя губы і шпорамі падцяў каня пад бакі.

Балюча ўздрыгнуўшы, конь ірвануўся супраць шумліва-тугога і парнага вясновага ветру.

— Ты это шутейно, аль всерьёз? — захлябнуўся ад ветру старэйшы.

— Какие еще шутки, если я по бабе соскучился.

— Ты погоди, Терентий.

— Не боись, старый хрыч.

— Партизаны могут быть там.

— А черт их поймет, где они есть, а где их нету. Держи за мной. Слышишь?

Казак у чорнай бурцы моўчкі турзануў повад, і конь, бачачы перад сабой другога, паляцеў наўскапыты.

— Я уже не помню, когда бабу имел. Думаю, и тебе невтерпеж. Правду говорю, аль нет? Ха-ха-ха,— зарагатаў малады, падтрасаючыся на цвёрдым без лямцу сядле, і пачаў заязджаць ад хутара, каб пераняць дзяўча, калі яно шмыгане дадому.

Але, крутнуўшыся на камені, дзяўча толькі ўстала, учуўшы, мусіць, у сябе за спіною стукат конскіх капытоў і ўстрывожана-пудка пазірала на конных, што галопам імчалі сюды, да трапяткога, зморшчанага азярца, і, як чуючы якую бяду, падняла пысу, уцягнула ў вялікія чорныя ноздры паветра вішнёвая карова.

Даўгашыі нечакана спешыўся, скінуў шынель, махнуўшы яе на голую люльку сядла, а падаў повад таму, што быў у шырокай з вострымі плечукамі, нібы павешанай на калок, бурцы:

— Подержи, Гаврнлыч, я ее зараз,— і засмяяўся, жмурачы чырвоныя вочы на адутлавата-набрынялым ад перапою твары.— А девка хороша. Нерожалая, как у нас говорят.

З карабінам наперавес, няцвёрдым крокам пайшоў да сівага замшэлага валуна, за якім баязліва, чуючы трапяткі, адчайна-халодны стук і боль у сэрцы, стаілася чатырнацца-цігадовае бялява-курносае дзяўча.

Яно то сціскала ад страху кулачкі, ажно рабіліся белымі пучкі, то расціскала іх.