Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

Нешта пякуча зашчымела, зайшло вострым болем у Міцевым сэрцы, засмактала салодка-нязносным смуткам. Міця прыпадняўся на самлелых руках яшчэ больш.

Але ў гэты міг тупавата-балючы ўдар ботам у спіну збіў яго, кінуўшы на мокра-чорнае, зацярушанае дробным вугалем дно кузава.

— Чаго разявіўся? — гаркнуў з-пад высокай кабіны пануры, прыгорблены, як крумкач, азяблы паліцыянт.— Садзіся, а то прыстрэлю.

— Мусіць, вёску ўбачыў,— адазваўся другі.

— Я ж і віджу. Да маменькі захацелася.

У лесе з хмурымі, што блішчалі дажджавою расой, елкамі, з пакручаста-сукаватымі дубамі, з пруткім галлём голага граба, гарэшніку, што ўжо дрыжаў набрынялымі шара-зеленаватымі, доўгімі, як пасмы дажджу, таўкачыкамі, шаша крута завілася ў лагчыну, да адзінокіх хутароў, што палахліва адступаліся ад глыбокай канавы.

Дождж забарабаніў гусцей. Машына перастала ляскаць, прытарможваючы недзе на глыбокіх ямах. Тут, у лагчынцы, не даязджаючы яшчэ жоўтых двухпавярховых будынкаў — даўнейшых кашараў, дзе колісь стаяў полк польскай пяхоты, а цяпер то немцы, то паліцыя,— з левага боку, метраў восемсот ад шашы, ёсць, кажуць, выкапаныя, гатовыя для расстрэлу равы.

Міця схаладзеў: «Няўжо сюды?»

Паліцыянт зноў дзюбнуў акутым наском бота якраз у балючы крыж:

— Уставай! Расселіся, як мокрыя куры!

Асцярожна ўстаючы, Міця ўбачыў старыя, карычневабліскучыя ад дажджу рабіны, а за імі — жалезную браму, высокі, у некалькі столак, сіва-калючы дрот, паласатую будку і худавата-пасінелага хлопца ў шара-зялёнай нямецкай форме.

Ад будкі жвірыстая, выкладзеная абапал цэглай на востры кант, дарожка вяла да жоўтых на два паверхі цагляных будынкаў, абсаджаных маладымі бярэзінамі.

На нейкі міг у Міці адхлынуў і адлёг страх — покуль што жывы.

— Нешта ж мало? — па-беларуску, але з націскам на «о», запытаў пасінелы вартавы і высунуўся з будкі.

— Сённячы ўлоў скупы. Учора во было, як кялбоў,— засмяяўся вартавы, паказваючы два зломленыя верхнія зубы.

— Затое сёння, здаецца, прывязлі шчупачка,— засмяяўся паліцыянт і, саскочыўшы з шэра-блакітнага грузавіка, стаў трохі зводдаль, каб часам хто з гэтых пецярых прывезеных хлопцаў не рвануў убок.

Мінаючы адчыненую фортку, Міця пачынаў ўжо здагадвацца, куды яго прывязлі і дзе апынуўся.

Каторы ўжо дзень імжэў несціханы, кіславата-ліпкі, як увосень, і азызлы дождж, з’ядаючы ў абрывістых ярах, у зацішку хмурых лясоў і за вугламі будынкаў зляжалыя, шаравата-брудныя, быдта прыцярушаныя сажай, топкія шапаткія курганы.

Тут, на гарыстай лясной Наваградчыне, снегу было яшчэ шмат. Тады-сяды па канавах уздоўж шашы, што абапал зарасла чорна-гузаватымі, з куксамі абсечаных галін, невысокімі ясенямі, па шахаткой снежнай расквасіцы цягавіта і марудна валаклася адзінокая фурманка.

Туды, у блізенькі белы гарадок, што абсеў зарослаю чорнымі прысадамі гору, на самай макаўцы яе дзвюма ружаватымі раскрышанымі вежамі значыўся даўнейшы замак, і ніжай яго зырка свіціўся бела-чырвоны касцёл.

Міця, перастаўшы шпурляць вялікія скрылі іскрыста-белага, як цукар, сіняватага снегу, упёрся на ручку старога, шчарбатага шуфля і паглядзеў туды, на ружаватыя з прадзьмутымі ветрам проймамі вежы, што плавалі ў сіняватай смузе вясны. У памяці выясніўся далёкі дзень лета, калі яны з Чэсяй стаялі на зялёнай гары, там, між гэтых раскрышаныў вежаў, і, абвеяныя лёгкім ветрам, нібы плылі над светам — дух займала вышыня, і ад радасці расло сэрца. Як скінуць вокам, у маладой цёмна-зялёнай ярыне, у сівавата-ліловым, што выпусціла колас, жыце, бушавала поле, і жоўтыя ад перацёртага пяску дарогі знікалі ў далекаватай градзе насупленага зубчатага лесу, над якім вісела першая круглая, як пухір, хмарка — знак на нечаканы дождж.

Да Чэсіных загарэлых, у белых шкарпэтачках ног лашчыўся сыраваты, што дзьмуў з лагчыны, скразняк, бессаромна падымаў лёгкую сукенку. Чэся, заціснуўшы падол між калень, жмурыла вочы і слухала, мусіць, як цякуць за шыю і шчодра казычуцца залацістыя кудзеркі валасоў. На яе падпухлых вуснах сутаргава мільгаў, трапятаўся прыхаваны смех. I Міця не стрываў, неяк баязліва-асцярожна даткнуўся да гэтых мякка-трапяткіх вуснаў. Але яны не спалохаліся, задыхана растуліліся для пацалунку.

— Што так загараваўся? — Міцю ачуціў хрыплаваты, трохі гугнявы ў нос голас Нікодыма Самахвала.

— Ды так сабе,— Міця сцёр са скроні пякучы пот, што казытлівым чарвячком поўз ніжай, на шчаку.

— Знябыўся, мусіць, па ёй,— Самахвалу, пэўна, хацелася пагаварыць.— Дзяўчына відная. Ці, можа, жанаты?