Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

— А чаму ж не фурманкаю? — здзівіўся Міця.

— Шкада каніну. Ці мала якой злыбяды — забяруць.

— А сябе не шкада?

— Сябе ўжо — не. Во й прышоў. Бо хто ведае, што з кім будзе на гэтым свеце.

— Ну што ты разгараваўся, тата? — У Міці задрыжала, засланяючы свет, мроіва пякучых слёз.— Скора буду на волі.

— Дай божа,— дрыготкая рука працягнула Міцю туга завязаную палатняную торбачку.

— Ну, досіць! — крыкнуў знерваваны паліцыянт у чорным шынялі з шэтым каўняром і шырокай, насунутай на нахмураны лоб пілотцы.— Давай, стары, прашчайся.

Міця зноў абняў бацьку, зноў учуўшы знаёмы пах яго шорсткага суконнага каптана.

— Не бядуй, тата.

— А што, праўда, маюцца выпусціць?

Міця ледзьве пракаўтнуў даўкі камяк:

— Ага, праўда...

Глухаваты бацькаў шэпт стаяў у вушах і тады, калі Міцю ранічкаю прыгналі ў тлуставата-раскіслы, заліты дажджавою вадою катлаван, і тады, калі перад полуднем яму разам з Самахвалам загадалі сесці ў цьмяна-алавянага колеру і вусаты, бо на крыллях капота тырчалі доўгія драціны з булаўкамі, грузавік, што дрыжаў нутром за чырвона-цаглянай ксяндзоўскай плябаніяй на шашы.

Міця толькі паспеў паціснуць гарачую і ад нязвыклай работы і ад расцёртых, раздушаных крывава-вадзяных мазалёў руку Лаўрына Царыка, і яны абое,разгубленыя, паўзіраліся адзін адному ў вочы, не ведаючы, дзеля чаго і куды гоняць Міцю разам з Самахвалам двое чырванавата-аплыўшых ад перапою, непадступна-маўклівых, надзьмутых, як сычы, паліцыянтаў.

Надзея на ратунак была ў тым, што не звязалі рук: значыць, не на расстрэл, значыць, на нешта іншае. Грузавік завярнуў на чыгуначную станцыю, да чырванаватых вагончыкаў вузкакалейкі, што стаялі пад шырокім насупленым прычолкам пакгаўза, адтуль выгналі яшчэ трох, запыленых нават на вейках і на кончыку носа шара-зеленаватым цэментам, маладых, змораных работаю грузчыкаў.

У старым счарнелым свірне, дзе цяпер ляжала соль, а даўней яўрэйскае збожжа, засталі толькі стараватых мужчын — нехта ж паспеў ужо наказаць маладзейшым грузчыкам,— і паліцыянт вярнуўся да шарага, вусатага грузавіка з жалезным люкам на кабіне, гнучы злыя мацюкі.

Іх, пяцёра маладых хлопцаў, пасадзіўшы на цвёрдае дно кузава, забруджанага чорнай, як графіт, і мазкай пацярухай ад дравеснага вугалю, павезлі ў кірунку Наваградка.

Дарога пазнавалася па дахах і шчытах дварчанскіх будынкаў, па цёмна-карычневым крыжы перад пераездам, паднятым паласатым шлагбауме з чорным ліхтаром, а потым нават па старых струпаватых і абвіслых абапал шашы бярэзінах, з якіх вецер зрываў густы вадаспад халодных набрыняных кропель.

Міця гнуўся, курчыўся ад вострага скразняку, што віхрыў у кузаве грузавіка, чуючы чужую спіну і пырскат вады, што ляцела на яго і сцюдзёным, лядовым холадам сачылся за каўнер.

Грузавік з натужным вуркатам выскачыў на грудок — блізілася Верасава: Міця пазнаў па сухаверхай старой бярэзіне з голымі абломленымі сукамі, якая адзінока і смутна памірала на абочыне шашы.

Ці злічыш, колькі разоў Міця прайшоў міма яе? Куды ж цяпер праводзіць яго гэтая старая, ссохлая бярэзіна, аблепленая тоўстымі нарасцямі шарай губіны? Няўжо ён не ўбачыць яшчэ раз гэтую ўжо струхлелую бярэзіну, што абрасла наўкруг камля бондамі губіны? Няўжо не будзе зваротнай дарогі дадому?

Міця, упёршыся ў мокра-азызлае дно, прыпадняўся на руках, вызірнуў з-за дошак, прыбітых паверх жалезнай скрыні, неспадзявана ўбачыўшы зеленавата-замшэлую страху Літаваравай хаты з цёмным тыльным акном, шары дубовы крыж, поруч якога жаўцеў, ачасаны сякераю, вышэйшы і новы. За крыжам у равок, бачачы перад сабою толькі карычняваты сыры пясок сцежкі, спускаўся бацька. Цяжка падымаў боты, сутулячыся пацямнелаю, намоклаю ад дажджу спіною. Няўжо ён толькі цяпер вярнуўся ў Верасава?.. «Та-та-та!» — турзануўся і крыкнуў у думках Міця. Але бацька ўсё гэтаксама памалу, хоць яго і падганяў парывісты, змяшаны з дажджом вецер, як конь з цяжкім возам, натужліва ішоў далей, угінаючыся, не падымаючы мокрую і пацямнелую, як і спіна, карычняватую кепку.

Цвёрда б’ючы халодна-настылаю скрыняю Міцю ў рукі, грузавік паляскваў на выбоінах, шумна распырскваў ваду і ляцеў стрымгалоў далей — бацька, рудаваты з ледзь прыкметнымі плямамі зазелянелай травы грудок, стрэхі гумен і хат з адсырэлымі купінамі моху, як бясконцая вада ў паводку, кружыліся і адплывалі далей.

Павярнулася і адплыло прыгорбленае Алесіно гумно, чорныя, пахіленыя ў адзін бок кронамі невысокія яблыні, шчарбаты, з вылушчанай цэглай комін на страсе хаты.