Вячаслаў Адамчык - Голас крыві брата твайго

— Не гарачыся, чуеш. Намякнеш. Там убачыцца як.

— Ведаеш, тады вязі сам.

— Ат, чалавек,— Вайтовіч прыцішыў крок, махнуў рукою і адстаў ад саней.

Чуючы прыкрасць і злосць, Імполь праехаў трохі галоўнаю вуліцаю і каля белай аднапавярховай мураванкі, дзе кіпела дварчанская таўкучка, звярнуў у завулак, гукаючы і круцячы над галавою лейцамі і разганяючы перад сабой вясковых кабет з кашамі ды местачковых гандляроў з раскладзенымі на брудным снезе сундучкамі.

— Во ён, той самы гіцаль! — адцягваючы з дарогі раскрыты з нейкай блішчастаю драбязою карычневы абшморганы чамадан з жалезнымі кантамі, закрычала худая з зелянелым тварам і ўпалымі вачмі кабета.— У мяне некалі прыёмнік забраў. Як буг свенты — ён!

— Ага, ён!.. У рабочай гвардыі быў,— падмахнуў газетамі, што віселі на сагнутай руцэ, падлетак у цёмна-сінім гімназісцкім шынялі і круглай фуражцы.

Імполь не так спалохаўся, як сумеўся, што гэта крычыць Грабянкава сваячка, якую ён, напэўна, ці пазнаў бы — гэтак яна пасівела, звяла, як стары грыб, і апусцілася, апрануўшыся ў нейкія старыя, сточаныя моллю транты. I ён, падпіхаючы сані, прыгнуўся, затуліўся за іх, каб схаваць хоць свой твар, бо, чаго добрага, наклічуць паліцыянта ці якую-небудзь варту з орсткамендатуры.

Выехаўшы на другую вуліцу, перавёў дух.

Успомніўшы тую далёкую глухую ноч, калі разам з байцамі Імполь пастукаўся ў Грабянкаў дом і ім адчыніла замкнутыя на два замкі філёнчатыя дзверы перапуджаная, непадступна-злая Хрысця, што была яшчэ там за служанку, а потым закрычала гэтая трохі, мусіць, хворая на голаў кабета, выскачыўшы з пакоя на калідор, у сподняй караткаватай кашульцы, босая, з пазалочаным крыжыкам на звялых, зморшчаных грудзях.

Успомнілася і тая ўжо кіслая позняя восень, калі, сышоўшыся з Хрысцяй, яны жылі ў малым пакойчыку, палавіну якога займала шырокая на фігурных ножках шафа, што пакінуў ім валасны камітэт, покуль у Дварчаны не прыехала з дзіцем Алеся.

Тады Хрысця, як здурэўшы, як адышоўшы ад памяці, прагнала яго ад сябе. I ён, не ведаючы, як перанесці ганьбу і дасаду, і ўжо нават думаючы пра грэшнае ды страшнае, накласці на сябе рукі, бег не помнячыся, куды бяжыць, па калдобістай няроўнай вуліцы з тлустым водбліскам лужын, проці густога пругкага ветру, што ламаў, гнуў прысады, крышачы сушняк. Імполю нават хацелася, каб на яго рухнула цяжкае дрэва, як надоечы, зламаўшыся, яно ўпала і забіла дварчанскую кабету.

Ён нават не помніць, як тады вярнуўся ў Верасава, помніць толькі вакзальны брудны і кіслы ад піва буфет і слепаватага, у акулярах на кароткім чырвоным носе, шапялява-бяззубага мужчыну, да якога ён падсеў...

Цяпер нешта зноў, ужо праз колькі год, зварухнулася, зашчымела і ажыло ў Імполевай душы. I так балюча, і так адзінока, як для ратунку хацелася ўбачыць Хрысцю, абняць яе, учуць каля грудзей здушаны, ціхаваты голас, лёгкае, парывістае і цёплае дыханне і злавіць яе мяккія, да нясцерпнасці жаданыя вусны...

Мінуўшы папярочку, конь раптам уткнуўся ў брамку. За невысокім плотам чорнай гонтавай страхою, што курылася і падсыхала на красавіцкім сонцы, уздоўж вуліцы расцягнуўся ашалёваны дом з двума шарымі атынкованымі камінамі і жоўтай верандай, што цьмяна паблісквала вузенькімі прадаўгаватымі шыбамі. За шклом варухнуўся, мільгануў цень, і аселыя дзверы, падгрызаючы парог, ядавіта скрыпнулі.

Выйшла паўнаватая дзяўчына ў новых валёнках і вясковым, што пах кіславатай рошчынай, прыталеным кажушку. Чарнявы надзьмуты тварок яе моршчыўся ад сляпучага сонца. Счакаўшы і, мусіць, упэўніўшыся, што каля саней, акрамя Імполя, болей нікога няма, высунуліся — адзін з вузенькай, з прарэзаным ромбікам у дзвярах, прыбіральні, другі — з-за нізкага, закладзенага наколатымі ружаватымі дрыўмі хлевушка,— двое маўкліва-насцярожаных мужчын. Жэніка Рэпку ў белаватай, пашытай з ягнячай аўчыны кубанцы, Імполь пазнаў адразу. Высокі, у чорнай абшморганай і добра падношанай тужурцы, і немалады мужчына быў незнаёмы, як і дзяўчына ў цёмна-карычневым, не зашпіленым на круглы, зроблены на верацяно вузельчык гузіка, дублёным кажушку, пад якім таксама нешта натапырвалася, прыкрытае зубчатым ражком вялікай, шара-цёмнай з казінага пуху хусткай.

— Хозяин где? — спытаў высокі ў чорнай тужурцы, сноўдаючы рукою ў кішэні і хаваючы нешта цяжкае пад крысом.

— У складзе ён застаўся,— Імполь паправіў на сібіраку кульбачку і, паглядаючы на Жэніка Рэпку, падварушыў каня.— Я правяду вас. Пакажу, як праехаць каля бальніцы, каб мінуць пасты.