Лідзія Арабей - Пошукі кахання - Аповесці, апавяданні

У другім свеце, у тым, куды ішла Вера, прасціралася чорная цемната ночы, там канчалася жыццё.

На вуліцы яна здзівілася, што ўсё тут так, як было паўгадзіны таму назад — машыны, людзі. Куды адсюль? Каб застацца адной, каб нікога не чуць, не бачыць, каб ніхто не бачыў яе. Ёй раптам здалося, што яна стаіць перад усімі гэтымі людзьмі голая, як у страшным сне, калі сніцца, што ты голая на людзях і табе няма чым прыкрыцца.

I Вера, трымаючыся сцяны, бокам, бокам падалася да брамы, якая вяла ў чужы двор, кінулася ў яе.

У двары вісела памытая бялізна, на лавачцы сядзела старая жанчына, каля яе катаўся хлопчык на дзіцячым веласіпедзе.

Вера перабегла гэты двор, ускочыла ў другі. Тут пры сцяне дома грувасціліся драўляныя скрынкі ад бутэлек. Затуліўшыся за дзверы пад’езда, няголеныя мужчыны ў пакамечаным нясвежым адзенні пілі па чарзе з рыльца цёмнае, як чарніла, віно.

За трэцім ці чацвёртым дваром аказалася ціхая вуліца — драўляныя дамы, зялёныя садкі за платамі, дашчаныя тратуары.

Вера пайшла па гэтай вуліцы, не ведаючы, куды ідзе, абы далей ад тых слоў, ад таго позірку, якія ў адзін міг зрабілі ўсё навокал чорным.

Як ён сказаў? Ага... «Нам няма больш пра што гаварыць... Ты не тая, за каго сябе выдавала...»

Ён гаварыў гэта і спачатку глядзеў убок, у акно, і твар яго быў як незнаёмы, быдта гэта гаварыў не Косця, а нейкі чалавек, якога Вера бачыла першы раз.

У пакоі нікога не было. Хлопцы, як толькі прыйшла Вера, адзін за адным падаліся за дзверы. I хлопцы былі нейкія не такія, нават Вася не ўсміхнуўся Веры, па-добраму не прывітаўся.

Яна ішла да Косці, паднімалася па лесвіцы, і ногі ў яе падгіналіся, не хапала дыхання. Што скажуць людзі — яна сама ідзе ў інтэрнат да хлопца... Але яна не ведала, чаму так доўга не прыходзіць Косця, раней жа амаль кожны вечар стукаўся да іх у пакой. Яна думала, можа, Косця захварэў, можа, у яго бяда якая. I яна адважылася, пайшла сама да яго, бо не магла больш жыць, не ведаючы, чаму не прыходзіць.

Аказваецца, Косця быў здаровы, гуляў з хлопцамі ў карты. Убачыў яе — не ўзрадаваўся, наадварот, быццам засаромеўся, што яна прыйшла, вочы зрабіліся халодныя, чужыя.

I Вера зразумела, што здарылася бяда. Косця больш не прыходзіць, бо не хоча яе бачыць, яна яму больш непатрэбная. Але чаму?

Яна яшчэ ратавалася, хапалася, як тапелец за саломінку: «А можа, гэта мне здаецца? Можа, хлопцы зараз пойдуць, і Косця ўсміхнецца, зноў зробіцца свой... Можа, мне здаецца?»

Але хлопцы пайшлі, а Косця не ўсміхнуўся, не абняў яе. Адышоў да акна, заклаў за спіну рукі. У акне быў відаць дом з рыштаваннямі. Яго адбудоўвалі са спаленай каробкі, яшчэ і цяпер відаць закураныя кавалкі сцяны, асабліва пад вокнамі. Усярэдзіне дом гатовы, толькі звонку трэба пафарбаваць. Вера ўспомніла, як і яны працавалі на гэтай каробцы, як Косця распілоўваў агнём электразваркі вялізную жалезную бэльку. Там яны і пазнаёміліся. Здаецца, аж цяпер запахла Веры электразваркаю.

— Я думала... Ты не прыходзіў... думала,— як апраўдвалася Вера.

Косця маўчаў, глядзеў у акно звужанымі вачыма.

— Ты за што-небудзь злуешся на мяне? Я што-небудзь не так зрабіла? Давай пагаворым...

I тады ён сказаў:

— Нам няма пра што гаварыць... Ты не тая, за каго сябе выдавала.

Веру здзівілі не столькі словы, як тон, голас, якім сказаў гэта Косця. Голас у Косці быў чужы і хрыплы, нібы моцна прастуджаны, нібы яму было цяжка гаварыць. А словы Вера нават не адразу зразумела. Як гэта — яна не такая...

— Як выдавала? За каго? — глядзела Вера на Косцю і дзівілася, што ён можа быць такі — зусім чужы.

— Не прыкідвайся,— рэзка павярнуўся да яе Косця.— «Як выдавала, за каго выдавала!» — перакрывіў ён Веру.— Свенту-недаткненту з сябе строіла! А сама! З немцамі! Тут, у акупацыю, з немцамі гуляла!

Косця ўжо не гаварыў, а крычаў, Веры здавалася, што ён зараз замахнецца і ўдарыць яе, можа, нават будзе біць, моцна і доўга.

Няхай бы ён ударыў яе... Няхай бы забіў, каб толькі не гаварыў такога. А ён наступаў на Веру і зноў гаварыў, быццам біў, і сябе, і Веру:

— Я табе ўсё... Я, можа, жаніцца з табою хацеў... А ты... Мне цяпер хлопцы праходу не даюць... Смяюцца з мяне, а на цябе кажуць — падсцілка нямецкая!..

У Веры ўсё паплыло перад вачыма — сцяна, паклееная зялёнымі шпалерамі, чорны круг рэпрадуктара на сцяне, стол з графінам і картамі, раскіданымі па цыраце.

— Але гэта няпраўда! — ледзь выгаварыла Вера.— Гэта няпраўда, хто табе нагаварыў?

— «Няпраўда»? — зноў перакрывіў Косця Веру.— Усе вы ўмееце адпірацца. Твая зямлячка сказала, Манька, твая сяброўка!