Вячаслаў Адамчык - Дзікі голуб - апавяданні

— Нашто гэта табе? — сказала яна большаму, калі ён падкаціў да яе стары ўжо, з’езджаны аж да белых нітак, скат.— Крый бог — міна!

— Якая міна... Апона ад самахода,— сказаў большы і пусціў з шашы скат: той пераскочыў канаву, зрабіўшы круг, упаў у грэчку: яна там яшчэ доўга варушылася.

— Ой, няма ў цябе яшчэ розуму,— сказала кабета хлопцу і ляпнула рукою па цёплай каровінай спіне — карова нехаця пайшла: было чуваць, як шэркаў у яе на жываце скарэлы пляйстрамі гной.

На шашу густа цягнуўся, як мёд за лыжкаю, пах цёплае грэчкі. Шчабяталі, перагаворваліся між сабою і садзіліся на тэлефонны дрот сытыя ў воллі ластаўкі. У жыце гулі тэлефонныя слупы, як нечыя натруджаныя ногі. I нерухома ляжала белая і бясконцая шаша.

У канаве шарэла выгаралая на сонцы адзежа — здалёк выдавала, як хто ляжаў забіты.

— А во — нехта ляжыць! Можа абыдзем? — сказала яна дзецям, заварочваючы ў грэчку карову. Яна цяпер баялася, што ізноў натрапіла на нябожчыка: каля гарадка раніцою яна бачыла забітага хлопца, яшчэ саўсім маладога, год семнаццаці — ён ляжаў у зеленаватым аўсе, раскінуўшы рукі, вышчарыўшы сцятыя белыя зубы — пэўна, канаў у муцы, бо выкачаў каля сябе добры лапік аўса.

Яна зірнула на яго і аж здранцвела ад страху. А потым пачало ўсё думацца, што, можа, і яе муж ляжыць дзе вось гэтак забіты. Яго забралі перад самай вайною недзе пад Беласток.

— Гэтак жа адзежа,— сказаў меншы, што бег паперадзе.

Падышоўшы бліжэй, яна ўбачыла старую, у касмылях зжоўклае ваты (як яе ўсё роўна павыскубалі сабакі) фуфайку.

— Дзякуй богу, што не чалавек,— маладзіца выцерла локцем змакрэлы лоб і скіравала да хутара — туды адлучылася ад шашы і пабегла наўскос праз жыта сцежка з глыбокімі выезджанымі каляінамі; на высокіх калівах мятліцы пааставалася рудаватая каламазь. Нехта ўжо зажынаў жыта: на рагу вузкага загона быў выкладзены з двух жменяў і прысыпаны зямлёю крыж. З сырога мэндля куры здзёўбвалі нізкія каласы.

У браме стаяла, закрываючыся рукою ад сонца, гаспадыня, старая кабета з нейкаю выцвілаю анучаю на галаве — некалі, мусі, была суконная хустка.

На жардзяным плоце вяў пусты гарбузовы цвет.

— Дзень добры! — павіталася маладзіца і папусціла вяроўку — карова нагнулася да пераспелае, з рудаватымі галоўкамі дзяцеліны.

Старая адняла ад вачэй руку,— твар яе быў зрысаваны маршчынамі, каля ніжняй губы на бародаўцы закручваўся сівы волас,— і нічога не сказала.

— Ці можна ў вас напіцца? — спытала маладзіца, углядаючыся на падворак — там быў калодзеж: на накрыўцы стаяла бляшанае са шрубаю на вочапе вядро, прывязанае да корбы тэлефонным дротам.

Гаспадыня павярнула галаву, настаўляючы вуха, і напаследак азвалася:

— Дзеткі, а чаму ж не...— голас у яе быў шурпаты. Яна адчыніла брамку і пайшла пад хату. 3-пад доўгае спадніцы мільгалі яе жоўта-зялёныя пяты.

— То чэрпайце, а я хіба конаўку прынясу,— сказала старая, адмыкаючы дзверы.

Карова чмыхнула, закруціла галавою і, вырваўшы з рук у маладзіцы вяроўку, пабегла да калодзежа. За пысаю ў яе цягнулася сліна, на дне карыта, што стаяла каля калодзежа, зелянеў астатак цёплае вады.

Карова ткнулася пысаю ў карыта, і па горле ў яе пабеглі круглыя камякі.

— Ой, якая ты нецярплівая! — маладзіца адкрыла накрыўку і пусціла ў халодную цемень вядро: мільгаючы выслізганаю жалезнаю ручкаю, загрукацела корба.

Маладзіца выкруціла вядро і паставіла на край трубы: у калодзеж, разліваючыся, пляскалася з халодным звонам вада. Маладзіца нагнулася і, трымаючы абедзвюма рукамі вядро, злавіла сухімі губамі яго халодны край. Вада цвёрдым холадам апякала грудзі. Смага счахла, толькі вострым болем шчымелі зубы.

Пад рукі прашыўся меншы.

— Хаця ж не давайце яму — прастудзіцца,— крычала з адчыненых сенцаў старая, трымаючы ў руцэ медную, пэўна вытачаную са снараднае гільзы, конаўку: несла меншаму з хаты ваду.

Каля брамы стаяў і глядзеў сюды на іх чорны аблавухі сабака; страпянуўшыся, ляскаў зубамі — лавіў мух.

Большы піў з вядра. Карова, падняўшы галаву, заглядвала прагным вокам у калодзеж — тае вады, што была ў карыце, ёй не хапіла.

— А ці ж здалёк будзеце? — старая выплюхнула з конаўкі недапітую меншым ваду.

— З горада я.

— А куды ж ідзяце?

— Да сястры ў Ахоны іду.

— Ой, не блізка шчэ! Па-старому — вёрст пятнаццаць ад нас.

— Ужо блізка. Ужо менш асталося,— маладзіца выліла ў карыта ваду і паставіла на калодзежную накрыўку парожняе вядро,

Карова піла з карыта, трэпаючы ад злосці нагою — ганяла ад сябе мух і слепакоў. Дзеці круціліся каля гародчыка: на камлі нізкай ужо абабранай вішні чырванаватай нарасцю кіпела цягучая смала.