Михась Южик - Марыянеткі і лялькаводы

“Праклятая буфетчыца! — заскрыгатаў зубамі Аркадзь Рыгоравіч. — Тлустая свіння, гэта яна падсунула мне нясвежае малако… Яны там яго вадой разбаўляюць… Усіх звольню! Звольню да чортавай маці…” Боль быў ужо такім, што слёзы засцілі вочы, галава стала нібы чыгуннай, а ў мозгу засела адна неадчэпная думка: аблягчыцца, аблягчыцца любой цаною. Але як? У кабінеце стаіць адна сметніца для папер, празрыстая, з дроту, — яна яўна непрыдатная для такой мэты. Хаця, калі заслаць сценкі тоўстым слоем паперы… Што за нізкая, што за пошлая думка! І гэтак разважае ён, слынны рэжысёр, дырэктар найвядомейшага тэатра… Рыгоравіч з грэблівасцю адрынуў такі варыянт. Аднак сакрушальны боль, ад якога не пацямнела, а пачырванела ўваччу, зноў вярнуў яго да неабходнасці дзейнічаць. Затуманены позірк Бабаеўскага спыніўся на вялізным фікусе, а праўдзівей, на гаршку, у якім стаяла гэтая расліна. Рыгоравіч прагна ўтаропіўся на яго… Так, ён вытрасе фікус з гаршка разам з зямлёю… Але гэта ў апошні, крайні момант, а пакуль цярпець, цярпець, як бы там ні было.

Прайшло яшчэ колькі хвілін, спазмы ў жываце не то паменшалі, не то Бабаеўскі да іх прывык. Але да іх далучыліся тахікардыя, боль за грудзінай і ўдушша; шалёна стукала ў скронях. Няшчаснага раптам напалохала думка, што яго зараз разаб’е паралюш, ці надарыцца інфаркт — і ён знепрытомнее, страціць кантроль над сабой і абгадзіцца па самыя вушы. Гожую ж карціну тады пабачаць людзі: паралізаваны дырэктар тэатра на канапе ў лужыне дзярма. Тады ўжо лепей адразу памерці… Памерці?! Ну не, ён не збіраецца паміраць, ён ненавідзіць смерць, гэтую старую каргу, гэты нябыт, чарнату, бязмоўнасць… У яго ёсць любімая работа, каханая жанчына, нашчадкі, — дудкі, смерць ніяк не ўваходзіць у ягоныя планы!

Пераадольваючы боль, які, здавалася, апанаваў усё цела, дырэктар з крэхтам падняўся з канапы і грузна пацёгся да дзвярэй. Па дарозе ён скінуў на падлогу пінжак, апусціў падцяжкі — каб пры пільнай патрэбе лацвей было сцягнуць штаны… Перад дзвярыма Рыгоравіч укленчыў і прыпаў вухам да замочнай шчыліны. Цішыня, безнадзейная, як сама смерць, пранікала ў яго мозг, паралізоўвала волю. Ён ужо не рабіў спроб падысці да тэлефона: раптам той выправіўся, — ён не думаў, ці паспее дапяць да гаршка з фікусам, калі няможна будзе цярпець. Ён проста стаяў на каленях і пакутна стагнаў… Затым апусціўся і, як сабака, лёг на падлогу.

Невядома, колькі хвілін прамінула, а толькі падалося Аркадзю Рыгоравічу, што нехта крочыць па калідоры. Ён хацеў закрычаць, але так аслабеў ад болю, што з яго рота вырваўся толькі несамавіты, амаль бязгучны хрып. Ён хацеў калаціць па вушаку кулакамі, аднак рукі не паднімаліся… І тут нешта заскрыпела, заварушылася над галавой: нехта звонку намагаўся адчыніць дзверы. Непаўторная радасць збавення вярнула Бабаеўскаму апошнія сілы, ён падняўся, наваліўся на вушак і адчайна ўсклікнуў: “Гэта я! Я тут, адкрывайце!”

Нарэшце дзверы саўгануліся на яго, дырэктар адхіліўся і ў бляклым дзяжурным асвятленні калідора ўбачыў жаночую постаць. То была Танька Зарэмба. Яна, здзіўлена лыпаючы вачыма, глядзела на Аркадзя Рыгоравіча. Ён хацеў нешта сказаць, але боль з небывалай сілай працяў ніз яго жывата — той боль, які ўжо не стрываеш…

Бабаеўскі кінуўся ў праём, адштурхнуў агарошаную Зарэмбу і ў адной кашулі, з падцяжкамі, што матляліся на тоўстым задзе, памчаўся па калідоры ў бок прыбіральні. Балазе, апроч Танькі, нікога паблізу не аказалася.

18

З прычыны слабага слыху Яніна Пятроўна не расчула, як адчыняліся ўваходныя дзверы. Разабрала яна ўжо крокі па калідоры: у пакой увайшоў Кастусь, малады чалавек дваццаці сямі гадоў, прыходу якога састарэлая гаспадыня даўно чакала.

— Добры дзень, паважаная Яніна Пятроўна. — Госць імкліва падышоў да бабулькі, галантна ўзяў ейную руку і, нахіліўшыся, пацалаваў. — Ну, надвор’е, я вам скажу, сёння акурат пушкінскае. Не “мороз и солнце, день чудесный”, а “вьюга мглою небо кроет” — дакладна.

— Холадна? — Гаспадыня сядзела на канапе і пазірала на маладога чалавека знізу ўверх.

— Не холадна, Яніна Пятроўна, — звонкім, жыццярадасным голасам прамовіў Кастусь. — Самы лёгкі марозік. Затое які снег, які снег!

— І я вось сяджу ды ў акно дзіўлюся. Такога снегападу яшчэ не было гэтай зімою…

— Так, не было… Гэта вам. — Госць хапатліва дастаў са скураной сумкі, што трымаў у руках, кіпу газет і працягнуў бабульцы. — І гэта таксама вам. — Ён выняў празрысты пакет з мандарынамі.