Михась Южик - Марыянеткі і лялькаводы

Анатоль Гарун, які трэці год назіраў за выбітным більярдыстам і часцяком прыслужваў яму пры гульні, пільнаваўся версіі, што той быў высакакласным прафесіяналам. З Янісавых выйгрышаў нямала перападала Гаруну на чай, нават калі той непасрэдна яму не прыслужваў. Словам, для Гаруна гэта быў выгадны і звышпаважаны кліент, а цяпер нібы само наканаванне пасылала яго Анатолю, каб выпатрашыць грошы з агорклага піцерскага злодзея, збіць з яго пыху і тым самым ускосна адпомсціць за выплюхнутае ў твар піва, за “суку” і “шмаравоза”.

Гарун ніколі не дараваў крыўдаў. Ён мог насіць іх у душы гадамі, па-мазахісцку іх смакаваць, прытым ветліва ўсміхаўся і нават сябраваў са сваімі крыўдзіцелямі. Але нічога не забываў, быў напагатове і пры першай жа магчымасці, як толькі пакаўзнецца, захістаецца яго вораг, — Анатоль наносіў неадхільны ўдар. Наносіў, вядома, спадцішка, почасту чужымі рукамі, нярэдка — ананімнымі паклёпамі, нагаворамі. Толькі тады ён мог засынаць са спакойнай душою, толькі тады не грызла яго неспагнаная злосць і не даймалі думкі пра ўласную несамадастатковасць, калі быў пакараны яго вораг.

…Маркёр яшчэ раз зірнуў на Яніса, што ціхамірна закусваў у сваім куце, уважліва агледзеў залу і накіраваўся на кухню.

Там ён наблізіўся да купкі афіцыянтак, што завіхаліся каля стойкі, стаўляючы на падносы заказаныя стравы. Злёгку крануў адну з іх, мініяцюрную бландзінку, за плячо і, калі тая да яго абярнулася, зрабіў знак адысціся. Сам жа каля яе не спыняўся, а прайшоў далей і скрыўся ў цесным выгінастым калідорчыку. Хутка за ім працокала і згаданая афіцыянтка.

— Так, Ліка, ёсць справа, — дзелавіта шапнуў ёй Анатоль, калі яны засталіся сам-насам, і насцярожліва стрэльнуў вачыма па баках.

— Толькі давай шпарчэй, — таксама дзелавіта адказала яму Ліка Табольчыц, маладзіца гадоў дваццаці сямі, — а то з ног збіваюся.

— Ты бачыла, што Яніс прыйшоў? — коратка шапнуў Анатоль.

— Так, я сама яго абслугоўвала. А што?..

— Ну, значыць, нашае шчасце, — ухмыльнуўся Гарун і яшчэ раз жулікавата агледзеўся. — Прыбытак падзелім пароўну, — падміргнуў ён суразмоўніцы.

Дзяўчына заінтрыгавана пазірала на хлопца.

— Слухай сюды, — Анатоль нахіліўся да Лікі і зашаптаў скарагаворкай у самае вуха…

Праз хвіліну яны разышліся ў розныя бакі.

А яшчэ праз дзесяць хвілін Ліка з’явілася ў більярднай і, віхляючы сцёгнамі, рашуча падышла да стала, дзе стоўпілася ладная колькасць народу. Там якраз завяршаў сваю чарговую партыю піцерскі злодзей. Ліка прычакала момант, калі ўдар перайшоў да яго праціўніка, і кранулася рукой пляча піцерца.

Той здзіўлена абярнуўся да яе.

— Ёсць чалавек, які хоча з вамі памерацца, — ледзь чутна, з загадкавым выразам твару кінула афіцыянтка.

— А хто ён такі, каб гэта хацець? — пыхліва, з вышыні свайго немалога росту зірнуў більярдны карыфей на гэтую пігаліцу.

— Самы моцны сапернік, якія тут бываюць, — знарок голасна, каб пачулі тыя, хто стаяў паблізу, адказала Ліка.

Тут яна пацэліла ў самую кропку, бо пасля гэтых слоў фанабэрлівы більярдыст ужо не мог спасаваць; за тры дні, прабаўленых у “Ветразі”, ён дамогся поўнага сабе пакланення, і тое, што прапаноўвала афіцыянтка, было замахам на яго трон.

— Ну гані яго, мілка, сюды, — нядбайна махнуў ён рукою і, змераўшы стол вопытным позіркам, сказаў: — Я закончу хвілін праз пяць.

Ягоны сапернік якраз запароў лёгкі шар. Піцерац узяў працягнуты яму маркёрам кій і, ужо прыстасоўваючыся да ўдару, кінуў афіцыянтцы:

— А грошы ў яго хаця б ёсць?

— Выйграеце — пабачыце, — адказала тая і заспяшалася да выхаду.

— Ну-ну, — з’едліва хмыкнуў більярдыст і хвосткім ударам даслаў шар у лузу.

Неўзабаве, прайшло хвілін дзесяць, у залу ўвайшоў стройны чалавек у чорнай тройцы. Да яго адразу падскочыў бліжэйшы маркёр, а па зале прашалахцеў паважлівы шэпт. Многія абарочваліся ў яго бок, некаторыя прывітальна ківалі, але ніхто не здароўкаўся за руку. То быў Яніс — малады чалавек гадоў трыццаці пяці, сярэдняга росту, з саламянымі валасамі і цвёрдым падбародкам тыповага прыбалта. Высакалобы яго твар нельга было назваць прыгожым, тым больш што над левым брывом віднеўся невялікі застарэлы шрам, які ўносіў дзіўную асіметрыю. Але было ў гэтым твары нешта адухоўленае, шляхетнае, як і ва ўсіх манерах памянёнага спадара — у яго паставе, голасе, далікатнай стрыманасці ў рухах. Яніс быў з тых людзей, што адразу, богведама чаму, выклікаюць павагу. І хоць быў ён тут, можна сказаць, сталым наведвальнікам, ніхто не насмельваўся трымацца з ім запанібрата, тыкаць і, тым больш, хаміць, грубіяніць.