Михась Южик - Перакулены час

Завярнуўшы за рог дома, ён пайшоў не ў абход – па сцяжынцы, а нацянькі праз дарэшты здзічэлы яблыневы садок. Гэты садок быў улюбёным месцам гульняў для тутэйшых хлапчукоў. Нямала палазіў, пабегаў і пакачаўся па доле тут некалі і Васіль. Варта сказаць, што на родным мікрараёне Сурмач заўсёды пачуваўся звышупэўнена. Ён ніколі не апасаўся нарвацца на падпітую шпану, не баяўся цёмных вячэрніх двароў і закуткаў. Гэта была яго вотчына.

Вось і зараз, смела прастуючы паўз панурыя рукастыя дрэвы ў поўнай цемры, Васіль не думаў ні пра што іншае, як пра Яўгена, Галю і пра тое, як іх гору памагчы.

Як Васіль ні недалюбліваў брата, а ўсё ж вымушаны быў прызнаць, што той псіхануў абсалютна лагічна. Больш за тое, каб нейкая ўяўная жонка абазвала бяздарнасцю Васіля, ён бы не толькі развар’яваўся, а, чым самому збягаць з дому, выкінуў бы на вуліцу яе. Акурат так і было б. Але, паколькі ўсё ж абразілі не Васіля, а Яўгена, і той у стане афекту выскачыў за парог, то прыходзілася ставіць сябе на месца брата і разважаць, куды б у такім выпадку можна было падацца. Па-першае, на іхнім раёне няма чаго рабіць. Тут тугу не разгоніш. Адзіны асяродак культуры – кінатэатр “Ленінград”, які зараз на рамонце. Ёсць некалькі харчовых крамаў, большасць з якіх па познім часе ўжо закрыта. Па-другое, Яўген, які ўсё жыццё ненавідзіць просты люд, бруд, п’янства і іншыя праявы грубай рэчаіснасці, вядома ж не пацягнецца да вінна-гарэлачных прылаўкаў, не будзе таўчыся сярод валацугаў, не стане выпіваць за абмочаным рагом гастранома… Нічога гэтага ён не будзе рабіць. Так бы не паступаў і Васіль. А зрабіў бы ён вось што: сеў на любы аўтобус ці тралейбус і праз паўгадзіны выйшаў у цэнтры горада. Там, сярод чыстых асветленых пляцоў і шырокіх вуліц, куды весялей. Там ажыўлены аўтамабільны рух, там шпацыруюць прыгожа апранутыя і з прыстойнымі манерамі людзі; там святочна ззяюць шыльды магазінаў, шынкоў, рэстаранаў, куды можна зайсці і ніштавата перакусіць, выпіць. Там можна пагуляць па хораша асветленай набярэжнай, выпусціць пару, крыху супакоіцца. Адтуль можна пазваніць якому прыяцелю і, калі надарыцца такая магчымасць, завітаць да яго ў госці, пагаманіць, выпіць, развеяцца. А супакоіўшыся канчаткова, патэлефанаваць любімай жонцы Галі, прымірыцца, вызваць таксі і ціхамірна ды бяспечна прыбыць у родныя пенаты.

Пэўна, Васіль бы так і зрабіў.

Гастраном зачыніўся назусім акурат перад Сурмачавым носам. Хлопец сярдзіта зірнуў спярша на мажную прадаўшчыцу, якая загарадзіла ўваход, затым на наручны гадзіннік, што паказваў без дзесяці дзесяць. Ён быў падумаў папрасіць гэтую вартаўніцу прапусціць яго на хвілінку, але ж панура-рашучы твар кабеціны не абяцаў ніякай саступкі. Тым больш што прыкупіць курыва можна было тут жа – у тарцы гэтага будынка знаходзілася кругласутачная крама. Праўда, Васіль не любіў тое пажыўнае месца, асабліва познім вечарам, калі там збіралася даволі рызыкоўная публіка. Але гандлёвыя шапікі каля прыпынку даўно закрыліся, і зараз Сурмачу нічога не заставалася, як падацца ў бок “начніка”.

Зрабіўшы некалькі крокаў, ён пачуў са спіны выгукі лаянкі і шум тузаніны. Абярнуўся. У загароджаны табурэткай праём, які сцерагла мажная прадаўшчыца, напралом лез нядошлага выгляду высокі дзядзька. Ён ужо прасунуў туды рукі і галаву ды намагаўся пераступіць цераз табурэтку, але тоўстая рука знутры штурхала яго ў грудзі і тым замінала здзейсніць задуманае. Дзядзька, апрануты ў зашмуляную целагрэйку, шалёна крыў прадаўшчыцу мацюкамі, за што тая абяцала яму “падраць морду” і “бакі паламаць”. Раптам упарты бузацёр атрымаў штуршок у грудзі, куды мацнейшы за папярэднія, адляцеў ад дзвярэй на пару метраў, саскочыў з ганка, згубіў раўнавагу і расцягнуўся на зямлі. За ім выскачыў суровага выгляду міліцыянт у зімовай форме і некалькі разоў смачна выцяў небараку нагамі. За вартаўніком правапарадку з крамы вылузаўся плячысты мардаты дзяцюк у сінім халаце (відаць, грузчык). Удвух яны адарвалі недалужнага дзядзьку ад долу і літаральна занеслі ўнутр магазіна.

Забавіўшыся гэтай сцэнкай, Васіль паплёўся да “начніка”. Там, як і штовечар, было шматлюдна, нячыста і гаманліва. У непрасторным памяшканні натоўп згрудзіўся пераважна каля аднаго прылаўка – там адпускалі спіртное. Чарга хвалявалася. Ад яе брыдка несла танным курывам, барматухай, гарэлкай нізкіх гатункаў. Каля іншых двух прылаўкаў стаялі толькі паасобныя пакупнікі: там прадаваўся хлеб, малочныя і мясныя вырабы, кансервы, дыхтоўныя алкагольныя напіткі, што не па кішэні прапойцам, і, на шчасце Васіля, дарагія цыгарэты. Хлопец купіў пачак “Космасу”, падзівіўся на размаітыя дзівосныя пляшкі він і каньякоў, палюбаваўся на прывабную маладую прадаўшчыцу, што стаяла за гэтым прылаўкам, і пакіраваў назад. Метры за тры да выхаду з крамы ён абамлеў: у гэтае смуроднае памяшканне ўваходзіў яго чыстаплюй-брацельнік. Але найбольшую недарэчнасць сітуацыі надаваў букет шыкоўных чырвоных ружаў у руках Яўгена. Падслепавата жмурачыся, ён з нетаропкай паважнасцю прайшоў міма малодшага брата і падаўся да чаргі, што прагнула барматухі. Васілю здавалася, што ўсе прадаўцы і наведвальнікі крамы зараз жа павернуцца да Яўгена і паразяваюць ад здзіўлення раты, – настолькі не гарманіравала ў яго свядомасці прысутнасць тут з іголачкі апранутага, грэблівага да нечыстаты, наскрозь інтэлігентнага Яўгена, ды яшчэ з шыкоўнымі ружамі ў руках. І хоць ніхто з прысутных ашаломлена не ўсклікнуў і не стаў паказваць на Яўгена пальцамі, Васіль не марудзячы выбраўся на вуліцу: чамусьці не хацелася быць заўважаным.