Алесь Шашкоў - Ціхая Лань

Дубровіч апусціў рукі, прыхіліўся спінай да вушака, заплюшчыў вочы. У пакоі ўсталявалася мёртвая цішыня, было чуваць, як патрэсквае ў лямпе кнот ды выразна цікаюць на сцяне старыя хрыплаватыя «ходзікі».

— Дзе? — нарэшце зноў вымавіў камбрыг.

— Каля моста пад бярозай. Паказаць? Я закідаў травою, каб яны не ўбачылі... — Ён зноў зірнуў на боты Шылера, дакрануўся да рукі Дубровіча: — !дзем?

— Не трэба. Я ведаю тую бярозу. Яна там адна. — Дубровіч адхіснуўся ад вушака, пацёр рукою лоб, ціха пайшоў да стала. Не дайшоўшы, вярнуўся назад, паклаў сваю цяжкую руку на плячо палоннага: — !дзі, бацька, — прамовіў выразна, каб чулі ўсе. — !дзі куды хочаш. — Ён пад руку вывеў немца са школы, вярнуўся назад, узяў з канапы аўтамат і сумку, загадаў:

— Пара. Зараз тут будуць эсэсаўцы. Што недагаварылі, дагаворым па дарозе.

V

У Лазоўскім гарнізоне ўдалося раздабыць троху прадуктаў i багата розных боепрыпасаў, нават для зброі савецкай, бо паліцаі і розныя іншыя здраднікі мелі рускія кулямёты, вінтоўкі і аўтаматы, нават мінамёты і лёгкія гарматы. Ды і нямецкі боезапас быў дарэчы, бо многія партызаны мелі трафейную зброю.

Трафеі падзялілі, усухамятку падсілкаваліся, і брыгада паціху пакінула вёску, на краі якой горача палыхаў нядаўна адноўлены і толькі што падпалены мост.

Адразу ж за лугам, дзе Ціхая Лань рабіла круты паварот, нібы хацела вярнуцца назад, да асірацелай вёскі, пачынаўся даволі чысты бор. Дзень яшчэ не настаў, неба засцілі калматыя, як шапкі ўзбекаў, вершаліны мачтавых сосен, і ў бары было ціха і цёмна. I ўсё ж Хмара адчуў, што Дубровіч кіруе не туды, дзе павінна быць яго сакрэтная база. Выдзеліўшы моцны ар’ергард — цэлую роту аўтаматчыкаў, — камбрыг сам узначаліў калону і паступова накіроўваў яе ўсё больш і больш на захад, якраз туды, дзе і была магістраль.

Гадзіны праз дзве лес абарваўся, адкрыўся яшчэ адзін прасторны, расквечаны луг, іскрысты ад халоднай майскай расы, і Дубровіч, заклапочана зірнуўшы на сонца, што ўжо нясмела высунулася з-за лесу, загадаў прыспешыць крок. Яшчэ паўгадзіны, і брыгада ўціснулася ў вузкі перашыек паміж двух даволі шырокіх азёр.

Хмара, які разам з Васільевым замыкаў калону, адшукаў камбрыга, уважліва паглядзеў яму ў вочы. Камбрыг скупа ўсміхнуўся:

— Вас нешта хвалюе?

— Я ўжо бачыў гэтыя азёры, — прамовіў Хмара. — I ведаю: недалёка за імі — магістраль.

— Ды ну? — прытворна здзівіўся Дубровіч. — Калі ж вы сюды трапілі?

— Калі «хадзіў» з вамі па карце. Там, у школе.

— А-а-а... А я ў адным з гэтых азёр штанамі рыбу лавіў. Мінулай восенню... — да іх шпарка падышоў Васільеў, які ўзначальваў ар’ергард, трывожна паведаміў:

— За намі неадступна ідуць немцы.

— Ага, гоняць на перашыек. I многа іх?

— Не менш батальёна. I яшчэ каля батальёна РВА.

— Глядзі! I ўласаўцаў прыхапілі. Вучаць. I далёка гэта войска?

— Ды не. Выйшлі з лесу на луг, эсэсаўцы вогнішчы разводзяць, а вызваленцы капаюць акопы. Вось так, — Васільеў узмахам рукі перасек перашыек ад аднаго возера да другога.

— Зразумела. Нам дарогу назад адразаюць. З артылерыяй прыскочылі?

— Здаецца, без. Устанавілі некалькі кулямётаў на ўзлессі. Па ўсім бачна, часова.

— Ну, тады няхай спакойна снедаюць і капаюць. А ты, Павел Ьанавіч, яшчэ раз пацікаўся наконт артылерыі.

— Слухаю. Нам акапацца?

— Не трэба. Пакладзі ўзвод аўтаматчыкаў пры ўваходзе на перашыек. Вываратняў ды ям тут і так хапае. Можна паставіць пару «максімаў». Дзеля маральнай падтрымкі. Ну а потым вяртайся сюды, правядзём, так сказаць, ваенны савет.

***

Роўна ў дванаццаць пад старой разгалістай ялінай, што звесіла свае цяжкія чорныя лапы аж да самай зямлі, утварыўшы змрочны прасторны шацёр, на тоўстых гарбатых карэннях, нібы ў рыжых сёдлах, уладкавалася чалавек пятнаццаць мужчын, амаль увесь камсастаў брыгады. Не хапала толькі Сіўцова, камандзіра брыгаднай разведкі, які па загадзе начштаба пайшоў у тыл карнікаў. Васільеў, ды і сам камбрыг, былі ўпэўнены, што штаб эсэсаўцаў не пакіне свой ударны батальён без артылерыі. Перакінуць сюды мінамёты, якія больш зручна пераправіць цераз раку і размясціць у лясным масіве. І паставяць іх хутчэй за ўсё за ярам у лагчыне, насупраць увахода ў перашыек. I такім чынам партызаны апынуцца ў вогненным «катле»: па баках — непраходныя забалочаныя азёры; наперадзе — магістраль з яе «жалезным» заслонам; ззаду — эсэсаўскі батальён. Так што свабодным для партызан застаецца толькі неба.

З’явіўся Павел Сіўцоў. Нырнуў пад навіслае голле яліны і адразу далажыў: