Зинаида Дудюк - Закон захавання кахання

— Няўдзячныя мы, Ярынка, нават не спыталі, як чалавека завуць. Ён жа за нас, мусіць, шмат таксісту заплаціў і часу патраціў процьму?

— Думаю, так.

— Ты ягоны твар хоць разгледзела?

— Не. Вельмі ж рухавы, адзенне на ім з дзевятнаццатага стагоддзя. Мабыць, нейкі акцёр забыў пераапрануцца ды так і пайшоў дамоў з тэатра ці кінастудыі.

— Слухай, можа гэта быў сам Пушкін Аляксандр Сяргеевіч? — спытала Ада, прымхліва пазіраючы на Ярыну.

— Калі гэта так, дык нас чакае бліскучая літаратурная будучыня! Стаў бы Пушкін турбавацца за дзвюх беларускіх дзяўчат.

— Не ўсё так проста. Ягоная няня была з Беларусі, звалі яе амаль, як цябе, Арына.

— Ну, калі табе хочацца думаць, што сам Пушкін нас вазіў па горадзе, дык і думай, толькі нікому не расказвай, бо засмяюць.

Яны падняліся ў свой нумар, сабраліся спаць, але сон не ішоў. Яны ляжалі на ложках, якія стаялі насупраць, і размаўлялі ў цемры.

— Чаму ты спазнілася на заняткі? — спытала Ада.

— Мяне са спазненнем залічылі па блаце. Мая сяброўка Люся вучылася тут у папярэднім выпуску, было ў яе трагічнае каханне. З-за гэтых мітрэнгаў Наіна Андрыянаўна ёй вельмі спачувала і палюбіла, як родную дачку. Люся папрасіла за мяне, сказала пра маю праблему — і вось я на курсах.

— А якая ў цябе праблема?

— Ты не заўважыла? Я ж цяжарная. Мой каханак дзяцей не любіць. Так што я ўсё ўзяла на сябе.

— Маеш права. Жаніцца ён не думае?

— Не, — коратка адказала Ярына, голас яе сарваўся на плач.

— Супакойся, не трэба плакаць.

— Не ведаю, чаму мне так не шанцуе. Першы мужчына, які мне падабаўся, проста згвалціў мяне. Гэта быў шок! Я доўгі час наогул баялася хлопцаў, палохала іхняя грубая сіла. Віктар падаўся мне ласкавым і добрым, але нягледзячы на маё каханне, ён не жадае майго дзіцяці. Думаю, што і я таксама яму не патрэбна. Як дазнаўся пра цяжарнасць, адразу знік, — Ярына заплакала наўзрыд.

— Не трэба нервавацца, дзіцяці нашкодзіш. Хто б мог падумаць... А дзіця вырасціш і сама. Мой бацька разбіўся на матацыкле разам з сябрам, засталася маці са мною. Ён быў вельмі прыгожы. Валасы кучаравыя і цёмныя, а вочы сінія-сінія. Маці пабегла на тое месца, дзе яны загінулі, а трупы ўжо адвезлі ў морг.

— Які жах, — уздыхнула Ярына.

— Выгадавала мяне маці сама, праўда, клопатаў асаблівых са мною не мела. Да школы бавілася я ў двары, у нас свая хата ў Бабруйску. Калі ў школу пайшла, заставалася да вечара ў групе падоўжанага дня. А потым падрасла, дык і гаспадарку даглядала, бо маці цэлы дзень на працы. Усё мінае, Ярыначка.

— А ты чаму дзіця не займела?

— Не знайшла яшчэ таго мужчыну, ад якога захацелася б мець дзяцей.

— Мусіць, ты вельмі пераборлівая.

— Свет вялікі, людзей шмат, вось і разбягаюцца вочы. Табе трэба спаць, дзіця патрабуе адпачынку. Дабранач, — сказала Ада і аціхла, не хацелася ёй разважаць пра сваю будычыню, бо нічога пра яе не ведала: дзе будзе працаваць, дзе жыць — усё трэба было пачынаць спачатку.

12

Вярнуўшыся з Ленінграда, Ярына цэлы тыдзень не заходзіла да Ады. Толькі ў нядзелю знайшла час з самага ранку, нешта ёй карцела расказаць.

— Мабыць, прапушчаныя лекцыі перапісваеш па вечарах? — спытала Ада.

— Хіба ты нічога не ведаеш?

— Не, а што?

— Занадта адасоблена жывеш, трэба ўлівацца ў калектыў.

— Няма часу і жадання. Дык што там у цябе?

— У мяне новы каханак Генка Сполахаў.

— Дзе ты яго знайшла?

— Жыве са мною па суседству. Летась курсы скончыў, працуе рэдактарам у выдавецтве.

— Віншую, можа, будзе дзіцяці добры бацька.

— Не ведаю, здаецца мне, што ён такі ж разбэшчаны п’яніца, як і некаторыя тут.

— Мо як утрымаеш?

— Ён старэйшы за мяне на дзесяць гадоў. Калі да гэтага часу не стварыў сям’ю, дык, мусіць, яна яму не вельмі трэба, але паспрабую.

Ада спачувала Ярыне, якая мабыць саромелася сказаць бацькам, што збіраецца нарадзіць дзіця без шлюбу, таму была гатовая хоць якога мужыка прывезці ды паказаць, каб людзі не мянташылі языкамі. Разумела і тое, што зямлячкай зараз кіруюць інстынкты ці цвярозы разлік, толькі не высокія пачуцці. Зрэшты, можна сказаць і так, што Гена Сполахаў у яе жыцці — выпадковы мужчына.

— Шчыра жадаю, каб у цябе было ўсё добра. Хоць сама разумееш, усё добрае мае зваротны бок з процілеглым зместам.

— Купіла кніжку Леаніда Андрэева «Ружа свету», можа, хочаш пачытаць?

— Не, у мяне цяпер іншая праца, не хачу збівацца з рытму.

— Што ты робіш?

— Капаю патроху гісторыю, хачу напісаць цыкл артыкулаў «Масква беларуская», расказаць пра асветніка Ілью Капіевіча, пра Сцяпана Палубеса, гэта не прозвішча, а мянушка, вялікі быў майстар па вырабе кафлі, шмат маскоўскіх цэркваў упрыгожыў. Пад гэтай мянушкаю фігуруе ў энцыклапедыях. Ну, і гэтак далей. Шмат беларускага люду тут жыло ў сярэднявечча, каго вывезлі ў палон, хто сам прыехаў на заробкі. На першых лекцыях, калі я размаўляла з выкладчыкамі, мяне прымалі за карэнную масквічку. Мабыць, нашы землякі паўплывалі прыкметна на тутэйшую гаворку, жывучы ў Ганчарнай ці Мяшчанскай слабадзе. Дарэчы, апошняя назва паходзіць ад беларускіх месцічаў. Час ад часу наведваю розныя куточкі, разглядваю, прыкмячаю, шукаю сляды ўплыву нашай культуры. Сёння таксама збіраюся ў гістарычную бібліятэку, а пасля дзенебудзь пашвэндаюся. Карацей, няма ў мяне часу на тое, каб сумаваць.