Максім Клімковіч - Янкі, альбо Астатні наезд на Літве

-- А што такое ананімка? -- разважліва ўдакладніў аматар куркі.

-- Ну, гэта такі ліст, дзе людзі пішуць пра самае інтымнае. Пра тое, што ў іх на душы набалела. Спярша напішаш, што на маёй душы набалела, а потым, што на тваёй. Пра сваю душу я сам надыктую. Згода?

-- Калі пра дзве душы, то такое каштуе даражэй! -- сур’ёзна запярэчыў Навумаў пляменнік. -- Акрамя куркі, пан жандар мусі купіць мне і чатырнаццаць варшаўскіх пірожных.

Праз паўгадзіны Пярдолэк трымаў у руцэ ліст наступнага зместу:

АНАНІМКА

Шаноўныя паночкі чакістыя! Даводжу да вашага яснавяльможнага ведама, што так званыя янкі, каб ім не дажыць да сусветнай рэвалюцыі, атабарыліся на фабрыцы сельтэрскіх водаў, якую яны несправядліва прыватызавалі ў будучых пакаленняў рабочых і сялянаў. З раніцы яны эксплуатуюць пралетарскую класу, а ўвечары п’юць французскі шампан, паляць кубінскія цыгары і ездзяць на вялікай амерыканскай машыне “Студэбекер” у бездухоўную буржуазную оперу, якая прыбыла да нас з фашысцкай краіны “Італія”.

Такія паводзіны не толькі маральна пэцкаюць працоўнае насельніцтва нашага краю, але і прапагандуюць такія нездаровыя з’явы ў грамадстве, як беларускі буржуазны нацыяналізм, нізкапаклонства перад Захадам і зайздрасць некаторых няўстойлівых элементаў да гэтых дробных гаспадарчыкаў. А іх любоў да італьянскай оперы, якая, як вядома, існуе на падачкі пана Мусаліні, красамоўна сведчыць пра сталыя кантакты беларускіх нацыяналістаў з сусветным фашызмам.

А яшчэ паведамляю, што добра вядомы вам Навум Фабрыкант, каб яму саснілася Адзінаццатая кара Егіпецкая, на мінулую Хануку насмактаўся, як трафная свіння, і нават не дазволіў мне даесці цымус, хаця сам ён з Моўшам і Гіршам жлукцілі “крамлёўку”, і заядалі, каб ім пуста было, хрумсткімі гусінымі шкварачкамі і смачным яблычным цымусам.

Недкладна прыміце меры супраць вышэйзгаданых янкі. І хай іх спасцігне суворая кара ўсяго прагрэсіўнага пралетарыята.

З камуністычным прывітаннем --

Ісраэль Фабрыкант.

Гародня, вуліца Ніжняя Кантарская, што на Пярэспе, вялікая жоўтая камяніца адразу за дамком цёткі Цылі.

Не паспеў прасохнуць атрамант на паперы, як капэрта з лістом апусцілася ў паштовую скрыню побач з савецкім консульствам. Увечары былы жандар раскашаваў у кают-кампаніі рэстарацыі “CUD NAD NIEMNEM” і пасміхаўся, нібы сыты вупар.

-- Ну што, пархаты жыд, шаноўны Фабрыкант… Лічы, што гэтых янкі ўжо няма сярод жывых. Як, зрэшты, і Хроснага. Так што давай вып’ем за загібель усіх гэтых “бацькаў”, якія замінаюць нам жыць. Налівай!

Меладычнага бомкання келіхаў, як і мае быць у падобных выпадках, не прагучала.

18.

Цёмна-зялёны По-2 без апазнавальных знакаў гуў у блакітным небе, як тая памыйная муха. Сонца крышылася ў бліскучым коле драўлянага прапелера. Пагрозліва парыпвалі гарызантальныя рулі на крылах і закрылках. Дробныя птушачкі з жахам уцякалі ад нябеснага ціхахода.

Двое маладзёнаў, якія корпаліся на градах, амаль сінхронна ўзнялі галовы: самалёт пралятаў акурат па-над іх дзялкамі.

Земляробы нават здолелі разгледзець лётчыкаў у скураных шаломах і акулярах-кансервах. Пілатаваў біпланам фацат з бліскучымі жалезнымі зубамі. Пасажырскае месца займаў звяружны волат у чорнай чакісцкай скуранцы.

Маладзён у новым кепі ветліва прыўзняў руку і папрасіў пранікнёна:

Мой мілы таварыш, мой летчык,

Вазьмі ты з сабою мяне!

Маладзён у модных штыблетах замілавана падхапіў:

Бо, ведай, вялікі я хлопчык

І лётаць умею ў сне!

І тут, нібы ў адказ, да ног маладых летуценнікаў звалілася нешта празрыстае, пустое і брыдкае.

Маладзён у новым кепі падняў падарунак нябёсаў і разгублена хаўкнуў. Таварыш летчык шпурнуў яму пустую літровую пляшку з-пад кантрабанднай “крамлёўкі”. Барвовы туман накрыў хлопцаў, і ў іх душах зазвінелі трывожныя бомы катарсіса.

-- Во мудзілы! -- спахмурнеў маладзён у новых штыблетах. -- І не сорамна на чужыя грады розную брыду кідаць?

-- Не, не нашы хлопцы, -- маладзён у новым кепі гідліва падняў пляшку і адкінуў яе ў сметніцу. -- Нашыя людзі чужое майно шануюць. А гэта -- прыхадні нейкія. Праўду ў нацыяналістычных газетах пішуць: ад такіх, як яны, трэба бараніць нашы грады і наш край!

-- Во-во! -- падтрымаў маладзён у новых штыблетах. -- Яшчэ скажы дзякуй, што не граната. Шкада, стрэльбу з сабой не ўзялі!

Тым часам самалёт без апазнавальных знакаў набраў вышыню і ўзяў курс на захад. Пад крыламі паволі праплывалі сенажаці, пакрэмзаныя срэбнымі жылачкамі рэчак. Азёры зіхацелі, як навюткія манеткі. Палоска спелага жыта залацілася на скраі пашы, нібы вавёркавае футра на зялёным паліто.