Andrzej Mularczyk - Sami Swoi

– Czy ja trzymam twojego kota na sznurku? Przylazł, to jest.

– Boś mu mleka nastawiał w dwudziestu talerzach!

– Wolno mi. Moje mleko i moje talerze. Pawlaka zatkała ta bezczelność. Wściekłość zamiotła nim po podwórzu,jakby znów szukał kosy do ostatecznego rozstrzygnięcia sporu.

– A to chwost złodziejski! – pryskając śliną zapiał, aż spłoszone kury rozpierzchły się z gdakaniem.

– Witia! Trzymaj mnie, bo nie zdzierżę i kociubą go prześwięcę! Nie mając pod ręką ani kosy, ani pogrzebacza, Kaźmierz postanowił wymierzyć sprawiedliwość kamieniem. Rzucił go w stronę Kargula. Ten uchylił się i kamień trafił w zad ogiera. Koń poderwał się do galopu i zniknął za bramą. Przestraszony kot umknął do stodoły. Jadźka, spodziewając się najgorszego, zaczęła zaganiać młodsze dzieci do domu. Kaźmierz z zadowoleniem obserwował popłoch po tamtej stronie płotu. Marynia z oburzeniem liczyła porozstawiane wszędzie przez Kargula miski z mlekiem.

– To ja dla Pawełka mleka nie mam, a ten kota kusi! Kot zniknął w stodole Kargula, na której pysznił się napis: „3 x TAK”. Teraz już Pawlak nie wahał się ani chwili. Wyrwał Witii pędzel, umoczył go w wapnie i zakończył dzieło Witii wielkimi literami: „NIE”. Witia patrzył na ojca zdumiony.

– A ty czego taki zdziwiony, a?

– A dziwię się, bo rymu nie ma – wyjaśnił Witia – Miało być „Trzy razy tak Polaka znak”.

– Zgadza się – usłyszeli charakterystyczny głos sołtysa Fogla, który właśnie wkroczył na ich podwórze. Z godnością nosił swoje sumiaste wąsy i brzuch, który wylewał mu się zza paska spodni i rozpiętej kurtki drelichowej. Nigdy nie mogli się dowiedzieć, w jakiej randze skończył ich sołtys wojowanie, w każdym razie osadnicy wojskowi z całej gminy zwracali się do niego „panie komendancie” i życzyli mu awansu na wójta gminy, co by komendantowi Foglowi zapewniało dziewięćset złotych pensji, a do tego płynny deputat – dwadzieścia litrów czystego spirytusu. Jeden tylko Pawlak nie zwracał się do sołtysa „panie komendancie”, bo dla niego tylko marszałek Piłsudski zasługiwał na ten tytuł. Sołtys Fogiel, pykając z wiśniowej fajeczki obłoczkami wonnego dymu, podszedł do stodoły Kaźmierza i głośno odczytał napis, jakby nie wierzył własnym oczom: „3 x NIE”.

– Co wy, obywatelu Pawlak? Za senatem jesteście i przeciwko Ziemiom Odzyskanym? Kaźmierz zakręcił się niespokojnie w miejscu, jak uczeń przy tablicy złapany na jawnym błędzie.

– Awo! – wzruszył niechętnie ramionami.

– Ja tam za senatem nie jestem, tylko przeciw Kargulowi. Chyba każdy dureń by pojął, że jak Kargul pisze „TAK” – to on nie może napisać tego samego. Nie od dziś Kaźmierz, na skutek swojej wojny sąsiedzkiej, był postawiony w trudnej sytuacji moralnej. Całą duszą popierał eks-premiera londyńskiego rządu już choćby za to, że Stanisław Mikołajczyk nie wrócił do Polski ze Wschodu. Kiedy jednak dowiedział się, że Kargul na trzeciomajowej uroczystości wystąpił w gminie pod sztandarami PSL – uznał, że nie mogąc być wraz z nim pod jednym sztandarem – musi się sprzeniewierzyć swoim politycznym poglądom i wstąpić w szeregi przeciwników PSL-u. Odbyła się wtedy w domu Pawlaków wielka dyskusja z udziałem sołtysa Fogla.

– Może wy byście, obywatelu Pawlak, chcieli być świadomym fundamentem władzy ludowej i wstąpili do PPR – zaproponował sołtys, który miał z powiatu polecenie stworzenia w terenie organizacji. Na razie jedynym członkiem Polskiej Partii Robotniczej był tylko on sam, ale liczył, że choćby przez złość na Kargula Pawlak zgodzi się wejść w szeregi przeciwników Polskiego Stronnictwa Ludowego.

– A po kiego czorta mnie do PPR-a pchać sia, kiedy czerwoni za kołchozami są i wcześniej czy później będą chętni te ziemie z reformy chłopu odebrać?

– Choćby na złość Kargulowi – Fogiel podsunął chytrze istotny argument.

– On za Mikołajczykiem. to wy, obywatelu, za Bierutem.

– Ja?! Aj, sołtysie, ja mogę być zawsze przeciw Kargulowi, ale za Bierutem nigdy. W ten sposób sołtys Fogiel stracił nadzieję, że Pawlak stanie się świadomym fundamentem władzy ludowej. Teraz jednak w trakcie referendum zależało mu na jednomyślnym stanowisku wsi, z którego będzie go rozliczał sekretarz powiatowy.

– To taki wasz Polaka znak? – wskazał fajką napis na stodole.

– Pawlaka znak – Kaźmierz wziął się pod boki, dając tym do zrozumienia, że nie zmieni hasła.

– Mojego kota mlekiem zwabił. Jak on „tak, tak ja „nie”. Sołtys z politowaniem pokręcił głową nad głupotą chłopskiego uporu.

– My tu jedność zakładamy jak pszczółki, jak mrówki, a wy dywersję robicie? Przez kota ma nie być w narodzie zgody?

– Kot mój, a Kargul z niego Judasza zrobiwszy.

– Jak wy nie możecie się dogadać, to ja tego kota rekwiruję.

– Sołtysie, wy nie róbcie tego, żeb' ja był zmuszony przeciwko władzy ludowej wystąpić, bo na to ja czasu nie mam, ziemia się o te ręce modli – wyciągnął przed siebie ręce, żeby sołtys nie miał wątpliwości, o które ręce chodzi.

– Tak mówicie, Pawlak, jakbyście na tego kota bumażkę mieli.

– Fogiel poruszał wąsami jak chrząszcz odnóżami i obejrzał się przez ramię na stojącego przy płocie Kargula.

– Jak się macie kłócić, to ja kota biorę…

– On moim myszom przeznaczony! Mój to kot!

– A jak ja jego od Kargula dostanę?

– Taż ja go nie oddam! – rzucił się Kargul bez wahania.

– Ot, kałakunio jeden – zachrypiał Kaźmierz, ściskając pięści.

– Mnie też nie oddasz?

– Jak on twój, to czego on na moim przesiaduje'?

– Ty Kargul, nie udawaj głupszego, jak jesteś, bo cię raz-dwa rozumu nauczę, jakżeś już zdążył zapomnieć te lekcje, co ci mój brat, Jaśko, dał!

– A, ty Kaźmierz, lepiej pilnuj swoich gnid na głowie – huknął basem Kargul. Pawlak porwał umaczany w wapnie pędzel i gotów był ruszyć z nim na Kargula, kiedy ten, zasłaniając na wszelki wypadek twarz kapeluszem, zwrócił się do sołtysa:

– Niech władza rozsądzi. Po to jest ustanowiona. Ta propozycja spotkała się z uznaniem ze strony sołtysa. Skinął z godnością głową, pyknął z fajeczki, odsunął z czoła wyszmelcowaną rogatywkę i szukał w myśli rozwiązania, które byłoby sprawiedliwe dla wszystkich, ale i korzystne dla niego. Jadźka przyniosła kota w klatce i przechylając się przez płot postawiła ją u stóp sołtysa. Pawlak już się schylił, żeby ją porwać w swoje ręce, ale Fogiel, brzęcząc orderami, pierwszy chwycił klatkę i przytulił do błyszczącej od odznaczeń piersi.

– Ot, pomorek – zdenerwował się Pawlak.

– To jest kot z centralnej Polski przywieziony. Dwa kwintale pszenicy ja za niego dał, że rowera nie wspomnę…

– To niech kot sam wybierze, kogo woli – padła ostrożna propozycja sołtysa.

– Taż on mleko woli – zdenerwował się nie na żarty Pawlak.

– Wie, co dobre – zabuczał Kargul i to już ostatecznie rozwścieczyło Pawlaka. Zakipiał jak czajnik na wolnym ogniu.

– Ot, stary bzdyk. Ty masz dwie krowy, ale ja mam karabin.

– Oba mamy – mitygował go Kargul. Sołtys uspokoił ich gestem, zasiadł na pieńku i trzymając klatkę z kotem na kolanach ogłosił werdykt.

– Obywatele pionierzy – zaczął uroczyście.

– Ja dam sprawiedliwe wyjście, bom od tego Władzą jest, żeby łatać, co nie do załatania. Kargul da Pawlakowi jeden kwintal pszenicy i koło od rowera, za to kot będzie trzy dni u Kargula, trzy dni u Pawlaka, a w niedzielę i święta moje myszy obrobi.